
تعداد نشریات | 26 |
تعداد شمارهها | 447 |
تعداد مقالات | 4,557 |
تعداد مشاهده مقاله | 5,379,993 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,580,058 |
عدد سه و تقابل سهگانههای نمادینِ اسطورة ضحّاک در شاهنامه | ||
مجله مطالعات ایرانی | ||
مقاله 12، دوره 16، شماره 31، شهریور 1396، صفحه 203-217 اصل مقاله (611.8 K) | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/jis.2017.1708 | ||
نویسندگان | ||
محمود مدبّری1؛ زکیّه تیموری رابر* 2 | ||
1استاد بخش زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان | ||
2دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان | ||
چکیده | ||
عدد سه در اغلب مذاهب، فرهنگها و اساطیر ملل با مفهوم نمادین خود یعنی کمال، اتمام و بسیاری و برای نشان دادن نهایت نیکی و یا بدی بهکاررفته است. وجود سهگانهها یکی از مصادیق کارکرد این عدد در شاهنامه است و اسطورة ضحّاک یکی از بهترین نمونههای آن به شمار میرود. نتایج حاصل از این مقاله که به شیوة کتابخانهای و با هدف بررسی سهگانههای نمادین داستان ضحّاک و تقابل آنها نوشتهشدهاست، نشان میدهد که در این داستان، سهگانهها نمایندة مفهوم اساطیری عدد سه بوده و تقابل خیر و شر را نشان میدهند. ظهور سهبارة اهریمن بر ضحّاک او را به اوج ظلم و ستمگری میرساند. همچنین از هم گسیختگی سهگانة جمشید توسّط ضحاک و سپس از بین رفتن سهگانة ضحّاک توسط فریدون نشان میدهد که سهگانهها گاهی در تقابل با یکدیگر قرار میگیرند و در این تقابل اگرچه سهگانهها زوال قطعی ندارند امّا غالب و مغلوب یکدیگر هستند؛ چنانکه در این اسطوره، فریدون به عنوان نماد کمال خیر و نشان اهورایی در پی براندازی سهگانة ضحّاک (نهایت بدی) است و با قرار گرفتن در کنار برادران خود و خواهران جمشید به تقابل سهگانة اهریمنی (ضحّاک) میپردازد و درنهایت اگرچه ضحّاک مغلوب میشود، امّا بهطور کامل از بین نمیرود. . | ||
کلیدواژهها | ||
اسطوره؛ ضحّاک؛ شاهنامه؛ نماد؛ تقابل سهگانه | ||
مراجع | ||
کتابنامه الف. کتابها 1.اپلی، ارنست. (1371). رؤیا و تعبیر خواب. ترجمۀ دلآرا قهرمانی. تهران: فردوسی. 2. امیدی، حیدر. (1391). اعداد مقدّس در شعر سعدی و عراقی. پایاننامة کارشناسی زبان و ادبیّات فارسی. دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی.
3.بویس، مری و بار، کای. (1386). دیانت زرتشتی (مجموعه مقالات). مترجم: فریدون وهمن. تهران: نماد. 4.پورداوود، ابراهیم. (1377). یشتها (ج 1). تهران: اساطیر. 5.____________. (1377). یشتها (ج 2). تهران: اساطیر. 6.شمیسا، سیروس. (1387). فرهنگ اشارات (ج 2). تهران: میترا. 7. شیمل، آنه ماری. (1388). راز اعداد. مترجم: فاطمه توفیقی. تهران: دانشگاه ادیان و مذاهب تهران. 8. صفا، ذبیحالله. (1369). حماسهسرایی در ایران. تهران: امیرکبیر. 9. عبّاسیان، احمد. (1386). فلسفه و آیین زرتشت. تهران: ثالث. 10. عفیفی، رحیم. (1383). اساطیر و فرهنگ ایران. تهران: توس. 11. فردوسی، ابوالقاسم (1389). شاهنامه (8 دفتر). به کوشش جلال خالقی مطلق. تهران: مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی. 12.یاحقّی، محمّد جعفر. (1386). فرهنگ اساطیر و داستانوارهها در ادبیّات فارسی. تهران: فرهنگ معاصر. ب. مقالهها 13. آموزگار، ژاله. (1384). « فرّه، این نیروی جادویی و آسمانی». مجلّة هنر و معماری کلک، ش 68، صص 32 تا 41. 14. اسلامی ندوشن، محمّد علی. (1342). « تأمّل در شاهنامه، ضحّاک مار دوش». مجلّة کاوه (مونیخ). ش 1، صص 7 تا19. 15. پرنیان، موسی و شهرزاد بهمنی. (1391). «بررسی و تحلیل نمادهای بخش اساطیری شاهنامه». مجلّة متنشناسی ادب فارسی. دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان. سال 4. ش 1. پیاپی 13، صص 92 تا 110. 14.سهرابنژاد، علی حسن و ناصر نیکوبخت. (1387). « نظم اعداد در شعر خاقانی شروانی». فصلنامة علمی –پژوهشی کاوشنامه، سال 9. ش 16، صص 41 تا 64. 15. مالمیر، تیمور. (بهار 1387).« جابهجاییهای عددی اسطورة آفرینش نمونة انسان نخستین». مجلّة دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد. ش 160، صص 284 تا294. 16. محمودی، خسرو. (1391). «تحلیل عناصر نمادین در داستان ضحّاک». فصلنامة تخصصی زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد. ش 36، صص 55 تا 66. 17. محمودی، خیراللّه. (1384). «جایگاه عدد سه در فرهنگ و آیینهای باستانی ایرانیان». مجلّة علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز. دورة 22. ش 1. پیاپی 42، صص 149 تا 162. 18.مولایی، چنگیز. (زمستان 1388). « معنی نام فریدون و ارتباط آن با سه نیروی او در سنّتهای اساطیری و حماسی ایران». جستارهای ادبی (علمی – پژوهشی)، صص 61 تا 84. .
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,776 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,134 |