
تعداد نشریات | 26 |
تعداد شمارهها | 447 |
تعداد مقالات | 4,557 |
تعداد مشاهده مقاله | 5,380,005 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,580,079 |
بررسی تطبیقی وحدت عرفانی در اندیشههای عطار نیشابوری و ابنعربی | ||
نشریه ادبیات تطبیقی | ||
مقاله 2، دوره 9، شماره 17، اسفند 1396، صفحه 21-39 اصل مقاله (525.21 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/jcl.2018.1953 | ||
نویسندگان | ||
فاطمه حکیما* 1؛ ناصر محسنی نیا2 | ||
1دانشجوی دکتری ادبیات عرفانی، دانشگاه بینالمللی امام خمینی | ||
2دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه امام خمینی قزوین | ||
چکیده | ||
عرفان خراسان از قرن سوم تا قرن ششم ه.ق. بیشترین گستردگی را در فرهنگ و ادب پارسی داشته و از قرن ششم به بعد، خاصّه از قرن هفتم، عرفان نظری با ظهور محیی الدینبن عربی گستردگی بیشتری یافتهاست. آنچه موجب شکلگیری عرفان نظری و عملی شده؛ نوع نگاه متفاوت عارفان به مقولۀ وحدت است. علیرغم پژوهشهای بسیار دربارۀ وحدت / توحید، به مسئلۀ خلق در کنار حق و تفاوت سلوک در ارتباط با مقولۀ وحدت توجه نشدهاست. براین اساس، آثار منظوم عطار نیشابوری به عنوان نمایندۀ عرفان خراسان و آرای ابنعربی در فصوصالحکم و فتوحاتمکیّه مورد مداقّه قرارگرفت و ابیات و مطالبی که وحدت یا توحید، نگاه به خلق و مراتب هستی را تبیین میکرد، استخراج و با توجه به شروح، تحلیلهای لازم به دست داده شد. حاصل آنکه در عرفان خراسان نگاه به خالق و توجه صرف به او در رأس حرکت سالک قرار دارد و در عرفان عراق، توجه به خلق و حق توأمان مورد نظر است. عارفان خراسان خلق را سراب و سایه میدانند و در عرفان ابنعربی، خلق عین حق است. از سوی دیگر، مسئلۀ دستیابی به عالیترین مرتبۀ وحدت در عرفان خراسان در جایگاه تجلی سیمرغ (مرتبۀ واحدیت در تطبیق با عرفان نظری) و در عرفان وجودی ابنعربی تعیّن احدیّت است. اساس سلوک عرفان خراسان توجه صرف به حق و نفی وجود و اساس عرفان عراق خودشناسی و پذیرش اصالت وجود است. | ||
کلیدواژهها | ||
وحدت؛ نگاه تطبیقی؛ عطارنیشابوری؛ ابنعربی؛ عین و سایه | ||
مراجع | ||
فهرست منابع -کتابها 1- آشتیانی، سید جلال.(1380). شرح مقدمۀ قیصری بر فصوص الحکم. چاپ پنجم. قم: انتشارات بوستان. 2- ابنعربی، محییالدین. (1405ه.ق.). الفتوحاتالمکیه. دورۀ 14جلدی، (السفرالاول، الثانی، الثالث). تحقیق و تقدیم د. عثمانیحیی. تصدیر و مراجعه: د. ابراهیم مدکور. القاهره: المکتبه العربیه. 3- ابنعربی، محییالدین. (1366). فصوصالحکم. التعلیقات علیه ابوالعلاء عفیفی. بیروت: المکتبهالزهراء. 4- الهی اردبیلی، حسینبن شرف الدین عبد الحق. (1376). شرح گلشن راز. مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمدرضا برزگرخالقی و عفت کرباسی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی. 5- پناهی، مهین. (1394). تطوّر مکاتب عرفانی (مکتب زهد، کشف و شهود و وحدت و وجود). تهران: روزنه. 6- حسنزاده آملی، حسن. (1362). رسالۀ وحدت از دیدگاه عارف و حکیم. قم: فجر. 7- راغب اصفهانی. (1388). مفردات لألفاظ قرآن کریم. تهران: دارالکتبالاسلامیه. 8- الزبیدی، السید محمد مرتضى. (1385ق./1965م.). تاج العروس من جواهر القاموس للزبیدی. ج5. تحقیق مصطفى حجازی. کویت: حکومة الکویت. 9- صدرالمتألهین شیرازی، محمد. (1420ق.). البمدأ و المعاد. بیروت: دارالهادی. 10- عطار نیشابوری، فریدالدین. (1940م./ 1319ه.ش.). الهینامه به تصحیح و مقدمۀ هلموت ریتر. استانبول: مطبعه المعارف. 11- _________. (1362). دیوان عطار. به تصحیح تقی تفضلی. تهران: علمی و فرهنگی. 12-_____________. (1386الف). مختارنامه. به تصحیح محمدرضا شفیعیکدکنی، چاپ سوم. تهران: سخن. 13-_____________. (1386ب). مصیبتنامه. به تصحیح محمدرضا شفعیعیکدکنی. چاپ چهارم. تهران: سخن. 14-_____________. (1388). اسرارنامه. به تصحیح محمدرضا شفیعیکدکنی. چاپ دوم. تهران : سخن. 15- _____________. (1389). منطق الطیر. به تصحیح محمدرضا شفیعیکدکنی. تهران: سخن. 16- __________.(1392). الهینامه. به تصحیح محمدرضا شفیعیکدکنی. تهران: سخن. 17- عفیفی، ابوالعلاء. (1386). شرحی بر فصوصالحکم شیخ اکبر محییالدینبن عربی. ترجمۀ نصرالله حکمت. چاپ دوم. تهران: الهام. 18- قیصری، داوود. (1383). شرح فصوصالحکم. تحقیقِ حسن حسنزاده آملی. قم: بوستان کتاب. - مقالهها 1- پاکدل، مسعود. (1392). «وحدت وجود و بازتاب آن در منطقالطیر». عرفان اسلامی (ادیان و عرفان). دورۀ 9، شمارۀ 35، صص: 213-226. 2- شجاری، مرتضی. (1389). «غایت سیرو سلوک از دیدگاه ابنعربی». مطالعات عرفانی. شمارۀ 11، صص115-144. 3- عثمان، اسماعیل یحیی و علیرضا، ذکاوتی قراگوزلو. (1368). «سیر مسأله توحید در عالم اسلام تا قرن هفتم هجری». مجلۀ معارف. شمارۀ 16و 17، صص: 195-214. 4- علینیا، امیر و گراوند، علی. (1392). «اندیشۀ وحدت وجود از دیدگاه عطار نیشابوری و اسپینوزا». پژوهشهای علوم انسانی. سال چهارم، شماره 21، صص: 103-118. - پایاننامه 1- محمدی عسکرآبادی، فاطمه. (1395). «اندیشۀ تجلّی در آثار منظوم شاعران فارسی زبان قبل و بعد از ابن عربی (سنایی غزنوی، عطار نیشابوری، فخرالدینعراقی، عبدالرحمن جامی)». یدالله جلالیپنداری و مهدی ملک ثابت. پایاننامۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی. دانشگاه یزد. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,141 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,008 |