
تعداد نشریات | 26 |
تعداد شمارهها | 447 |
تعداد مقالات | 4,557 |
تعداد مشاهده مقاله | 5,380,789 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,580,632 |
نقش و جایگاه اولجایتو در فعالیّت های شهرسازی دورۀ ایلخانی | ||
مجله مطالعات ایرانی | ||
مقاله 2، دوره 16، شماره 32، اسفند 1396، صفحه 19-35 اصل مقاله (741.13 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/jis.2018.1981 | ||
نویسنده | ||
مژگان خان مرادی* | ||
مسئول واحد پژ.هشی پایگاه میراث جهانی بیستون | ||
چکیده | ||
در دورۀ ایلخانی با آنکه شهرسازی و عمران در زمان هلاکو آغاز گردید، اما در دورۀ اولجایتو به بالندگی رسید؛ بهگونهای که وی چهار شهر به نامهای سلطانیه، سلطانآباد چَمچَمال، اولجایتوآباد و آققلعه را ساخت. آگاهی از ضروریات و نیازهای یک شهر سلطنتی یا پایتخت، استفاده از تجارب موفق شهرسازی غازان، به ارث بردن خزانهای غنی، وجود نیروی متخصّص و کارگزارانی مایل به عمران، سبب ترغیب شهریار ایلخانی به شهرسازی گردید. برخلاف عصر غازانی که شهر جدید در کنار شهرهای قدیم شکل میگرفت، در این دوره شهر جدید، هویّت کاملاً مستقلی داشت. با این وجود در اصول شهرسازی کاملاً پیرو سنن شهرسازی ایرانی- اسلامی بود و در ایجاد فضاهای شهری به تمام نیازهای شهرنشینان توجه میشد که در این بین سلطانیه نمونۀ کامل و سرآمد شهرهای نوبنیاد به شمار میرود. صدور فرمان ساخت شهر توسط ایلخان و طرح از پیش تعیین شده شهر یکی از نکات درخور توجه در شهرسازی عصر اولجایتو است. پژوهش پیش رو در پی آن است تا با استفاده از متون تاریخی برجای مانده و دادههای باستانشناختی موجود، تصویری کلی از شهرسازی در روزگار اولجایتو و عوامل موثر بر شکلگیری شهرها ارائه کند. | ||
کلیدواژهها | ||
ایلخانی؛ اولجایتو؛ شهرسازی؛ سلطانیه؛ سلطان آباد چَمچَمال؛ ابواب البر | ||
مراجع | ||
کتابنامه الف.کتابها 1. آملی، شمس الدین محمد بن محمود. (1337). نفایس الفنون فی العرایس العیون. تصحیح ابراهیم میانجی. تهران: اسلامیه. 2. اشپولر، برتولد. (1365). تاریخ مغول در ایران. ترجمۀ محمود میرآفتاب. تهران: علمی و فرهنگی. 3.اقبال، عباس. (1379). تاریخ مغول از حمله چنگیز تا تشکیل دولت تیموری. تهران: امیرکبیر. 4. بلر، شیلا و جاناتان بلوم. (1381). هنر و معماری اسلامی( ج 2). ترجمۀ یعقوب آژند. تهران: سمت. 5. ثبوتی، هوشنگ. (1370). بررسی آثار تاریخی سلطانیه. زنجان: کتابفروشی ستاره. 6. حافظ ابرو. (1350). ذیل جامع التواریخ رشیدی. به اهتمام خانبابا بیانی. تهران: انجمن آثار ملی. 7. حمزه لو، منوچهر. (1381). هنرهای کاربردی در گنبد سلطانیه. تهران: ماکان. 8.خواندمیر. (1342). تاریخ حبیبالسیر فی اخبار افراد بشر(ج 3). تصحیح عبدالحسین نوایی. تهران: خیام. 9.سجادی، علی. (1384). گزارش گمانهزنی دشت بیستون. مرکز اسناد پایگاه میراث جهانی بیستون (منتشر نشده). 10. رشیدیاسمی، غلامرضا. (1369). کرد و پیوستگی نژادی و تاریخی او. تهران: چاپ افست. 11.عوضپور، اعظم. (1378). دشت مغان در گذر زمان. تهران: انوار. 12.عیسی پور، کیوان. (1385). گزارش لایهنگاری تپه گرگیوند. مرکز اسناد پایگاه میراث جهانی بیستون (منتشر نشده). 13.کاشانی، ابوالقاسم عبدالله بن محمد. (1348). تاریخ اولجایتو. به اهتمام مهین همبلی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب. 14.کلاویخو. (1366). سفرنامه کلاویخو. ترجمۀ مسعود رجب نیا. تهران: علمی و فرهنگی. 15. لباف خانیکی، رجبعلی. (1367). گزارش گمانهزنی در شهر تاریخی آق قلعه سبزوار. مرکز اسناد سازمان میراث فرهنگی (منتشر نشده). 16. مخلصی، محمدعلی. (1369). جغرافیای تاریخی سلطانیه. زنجان: چاپ عرفان. 17. مستوفی، حمدالله بن ابیبکر. (1336). نزهۀالقلوب. به کوشش محمد دبیرسیاقی. تهران: طهوری. 18._____________________. (1362). تاریخ گزیده. به اهتمام عبدالحسین نوایی. تهران: امیرکبیر. 19. میرخواند، میرمحمد بن سیدبرهان الدین. (1339). روضهالصفا(جلد 5). تهران: خیام. 20. نطنزی، معینالدین. (1383). منتخبالتواریخ. به اهتمام پروین استخری. تهران: اساطیر. 21. وصاف الحضره. (1346). تحریر تاریخ وصاف. تصحیح عبدالحمید آیتی. تهران: بنیاد فرهنگ ایران. 22. همدانی، رشیدالدین فضل الله. (1368). تاریخ مبارک غازانی. تصحیح و اهتمام کارل یان. اصفهان: پرسش. 23.همدانی، رشیدالدین فضلالله .(1338). جامعالتواریخ(جلد 2). به کوشش بهمن کریمی. تهران: شرکت نسبی حاج محمدحسن اقبال و شرکا. 24. ___________________. (1358). سوانحالافکار رشیدی. به کوشش محمدتقی دانشپژوه. تهران: دانشگاه تهران. ب. مقالهها 25.اللهیاری، فریدون. (1383). «تحلیلی بر بازتاب اصلاحات غازانی بر روند بازسازی شهرهای ایران». مجلّه دانشکدۀ ادبیات دانشگاه اصفهان، شمارۀ 36-37، صص 37-50. 26. بلر، شیلا. (1390). «سلطانیه پایتخت سلطنتی مغول». درج در: باستانشناسی ایران در دورۀ اسلامی. به کوشش محمدابراهیم زارعی. همدان: دانشگاه بوعلی سینا. 27. _______. (1387). «الگوهای هنرپروری و آفرینشهای هنری در ایران دوره ایلخانیان مورد خواجه رشیدالدین». ترجمۀ ولیالله کاوسی. گلستان هنر، شمارۀ 13، صص 32 -47. 28. بویل، ج. آ. (1381). «تاریخ دودمانی و سیاسی ایلخانان». درج در: تاریخ ایران کمبریج (از آمدن سلجوقیان تا فروپاشی دولت ایلخانان). به کوشش ج. آ بویل. ترجمۀ حسن انوشه. جلد 5. تهران: امیرکبیر. 29. چهری، محمداقبال و زاهد گراوند. (1391). «در جستجوی سلطانآباد چمچمال: مقایسه در منابع تاریخی با یافتههای باستانشناختی تپه هله بگ». مطالعات باستانشناسی. دورۀ 1. شمارۀ 6، صص 51 -61. 30. خان مرادی، مژگان و سیروان محمدی قصریان. (1391). «تاریخچۀ مطالعات باستانشناسی دشت بیستون»، درج در: مجموعه مقالات همایش80 سال باستانشناسی ایران. به کوشش یوسف حسنزاده و سیما میری. تهران: پازینه، صص 377- 400. 31. رضوان، همایون و حسن کریمیان. (1393). «طلوع و غروب یک پایتخت: شکلیابی، توسعه، اقتدار و اضمحلال شهر سلطانیه». مطالعات باستانشناسی. دورۀ 6، شماره 1، صص 39-54. 32. کلایس، ولفرام. (1385). «معماری بنای مغولی بر روی دیوار ساسانی کناره رودخانه»، درج در: بیستون، کاوشها و تحقیقات سالهای1967-1963. به کوشش ولفرام کلایس و پتر کالمایر. ترجمۀ فرامرز نجد سمیعی. تهران: سازمان میراث فرهنگی. صص 285 تا332. 33. لوشای، هاینتس. (1385). «دهکده بیستون قبل از تخریب در سال 1976»، درج در: بیستون، کاوشها و تحقیقات سالهای1967-1963. به کوشش ولفرام کلایس و پتر کالمایر. ترجمۀ فرامرز نجد سمیعی. تهران: سازمان میراث فرهنگی و گردشگری. صص 397 تا410. لوشای، ایلیش و هاینتس لوشای. (1385). «سکههای مربوط به بنای مغولی»، درج در: بیستون، کاوشها و تحقیقات سالهای 1967- 1963. به کوشش ولفرام کلایس و پتر کالمایر. ترجمۀ فرامرز نجد سمیعی. تهران: سازمان میراث فرهنگی و گردشگری. 34. مترجم، عباس و یعقوب محمدیفر. (1384). «پیشنهادی برای تعیین محل شهر ایلخانی سلطانآباد چمچمال(بغداد کوچک) در بیستون کرمانشاه». پیام باستانشناس. شمارۀ سوم، صص 95- 104. 35. مشهدیزاده، ناصر. (1379). «نگاهی گذرا به شهرنشینی و شهرسازی ایران پس از هجوم مغولان». مجموعه مقالات اولین سمینار تاریخی هجوم مغولان به ایران و پیامدهای آن( جلد 2). تهران: دانشگاه شهید بهشتی. 36. مهریار، محمد، احمد کبیری و فائق توحیدی. (1365). «بررسی و پیگردی مقدماتی برج باروی ارگ شهر قدیم سلطانیه زمستان 1364». مجلّۀ اثر. شمارۀ 14-12، صص 209 - 269. 37. میرفتاح، علیاصغر. (1374/الف). «سلطانیه». میراث فرهنگی. شمارۀ 13، صص 14-25. 38. ____________. (1366). «سلطانیه»، درج در: شهرهای ایران(جلد 4). به کوشش محمدیوسف کیانی. تهران: جهاد دانشگاهی. 39. __________. (1374/ب)، «پایتختهای ایلخانیان»، درج در: پایتختهای ایران. به کوشش محمدیوسف کیانی. تهران: میراث فرهنگی. 40. نقرهکار، عبدالحمید، محمدعلی کینژاد و آزیتا بلالی اسکویی. (1391). «سازمان فضایی شهرهای ابوابالبر دورۀ ایلخانی». مطالعات معماری ایران. شمارۀ 2، صص 47-63. ج. منابع لاتین Luschey, H, 1990,“Bisotun II. Archaeology”, Encyclopedia Iranica, Yarshater, E(ed), Vol. IV, London and New York: Routledge & Paul, 289-299. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 879 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 906 |