نقشه یابی جایگاههای ژنی موثر بر وزن زنده و اندازه بدن در گوسفند لری-بختیاری با استفاده از طرح ناتنی پدری و معرفی نشانگرهای زیستی مرتبط با سرعت رشد

نقشه یابی جایگاههای ژنی موثر بر وزن زنده و اندازه بدن در گوسفند لری-بختیاری با استفاده از طرح ناتنی پدری و معرفی نشانگرهای زیستی مرتبط با سرعت رشد

ابراهیم اسدی خشویی¹، رویا حریت²، سعداله هوشمند³، علی اسمعیلی زاده کشکوئیه⁴*

¹ استادیار گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران.

² دانش آموخته کارشناسی ارشد ژنتیک و اصلاح دام، گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران.

³ استاد گروه اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران.

⁴ استاد گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران.

تاریخ دریافت: 12/04/1396، تاریخ پذیرش: 17/08/1396

چکیده

هدف از انجام این پژوهش، نقشه یابی جایگاههای ژنی موثر بر وزن زنده و اندازه بدن و شناسایی نشانگرهای زیستی مهم مرتبط با سرعت رشد در گوسفند نژاد لری بختیاری بود. آنالیز نواحی ژنومی موثر بر صفات کمی مورد بررسی (QTL) در یک جمعیت گوسفند نژاد لری بختیاری با استفاده از تحلیل پیوستگی به روش مکان­یابی درون فاصله­ای مبتنی بر رگرسیون انجام گردید. جمعیت مورد بررسی شامل 162 حیوان مربوط به 5 خانواده ناتنی پدری بود. داده­های فنوتیپی شامل اندازه­گیری­های وزن تولد (BW)، وزن یک­ماهگی (W1)، وزن شیرگیری (WW)، وزن شش ماهگی (W6)، دور سینه در شش ماهگی (HG6)، طول بدن در شش ماهگی (BL6)، ارتفاع جدوگاه در شش ماهگی (HT6)، وزن نه ماهگی (W9) و وزن دوازده ماهگی (W12) بودند. 5 والد نر و نتاج آنها برای شش نشانگر ریزماهواره تعیین ژنوتیپ شدند. داده­ها در دو مرحله، آنالیز هر خانواده به صورت انفرادی و آنالیز توام تمام خانواده­ها به کمک یک مدل تک  QTLتجزیه و تحلیل شدند. براساس آنالیزهای انفرادی خانواده­ها، QTL مرتبط با صفت وزن یک ماهگی (روی کروموزوم شماره 1 در موقعیت 6/210 سانتی مورگان) در نزدیکی پرایمر  INRA011در خانواده دوم شناسایی گردید. در خانواده­­ی سوم نیز QTL های مرتبط با صفات وزن یک ماهگی و وزن شیرگیری به ترتیب در موقعیت های 6/252 و 6/223 سانتی مورگان در نزدیکی نشانگرهای LSCV105 و  MCM137 شناسایی شدند. همچنین در خانواده چهارم نیز یک QTL موثر بر صفت وزن یک ماهگی در موقعیت 6/254 سانتی مورگان در نزدیکی نشانگر  LSCV105شناسایی شد. با انجام آنالیز به صورت همزمان بر روی تمام خانواده­ها یک QTL مرتبط با صفت وزن یک ماهگی در موقعیت 6/254 سانتی مورگان در نزدیکی نشانگر  LSCV105شناسایی شد. با توجه به آن که ژن های ترانسفرین و PIT1 بر روی کروموزوم 1 قرار دارند این دو ژن کاندیداهای قوی برای اثرات مشاهده شده­ی QTL برای صفات رشد در این نژاد  هستند.

کلمات کلیدی: صفات رشد، گوسفند ، خانواده­ی ناتنی، نشانگرهای ریزماهواره، QTL.

مقدمه

بالغ بر 26 نژاد گوسفند در ایران وجود دارد که با مناطق مختلف سازگار شده­اند (Mohammadabadi and Sattai Mokhtari, 2013; Zamani et al.,  2015; Khodabakhshzadeh et al., 2016b). در حال حاضر، تولید گوشت مهمترین دلیل پرورش گوسفند در ایران است و تولیدات دیگر مانند پشم، شیر و پوست در درجات بعدی اهمیت قرار دارند (Mohammadabadi and Sattai Mokhtari, 2013; Zamani et al.,  2015; Khodabakhshzadeh et al., 2016b). هم اکنون نیز نرخ رشد بالای جمعیت در کشور  اهمیت تولید و عرضه گوشت قرمز را دو چندان کرده است، همچنین به دلیل پائین بودن بازده تولید، به کارگیری حیواناتی با ظرفیت ژنتیکی بالا در افزایش تولیدات دامی اهمیت به سزایی دارد. عوامل بسیاری در بهبود تولید دام­ها مؤثر است که شامل تغذیه، مدیریت، بهداشت و توان ژنتیکی دام­ها می­باشد. از میان تمام عوامل موثر بر بهبود تولید، توان ژنتیکی دام تنها عاملی است که علاوه بر نسل جاری در نسل های بعد هم بر تولید تاثیر دارد. گوسفند لری- بختیاری یکی از سنگین وزن­ترین نژادهای گوسفند بومی ایران می­باشد. در این نژاد، رشد به عنوان مهمترین صفت اقتصادی مطرح است و وزن شیرگیری و وزن 6 ماهگی به عنوان مهمترین معیارهای انتخاب در این نژاد به کار گرفته شده است (1999 Asadi-khoshoei). اما فرآیند انتخاب اغلب در این نژاد فقط بر مبنای اطلاعات فنوتیپی و بدون داشتن تفاوت­های ژنتیکی افراد در سطح DNA آنها صورت گرفته است. هزینه زیاد یا مشکل بودن رکوردبرداری برای برخی از صفات اقتصادی، عامل محدودکننده در بهبود ژنتیکی آنها با استفاده از روش­های سنتی اصلاح­نژاد می­باشد که فقط از داده­های فنوتیپی برای ارزیابی ژنتیکی حیوانات استفاده می­کنند،. صفات مرتبط با رشد دارای ماهیت کمی بوده و به نظر می­رسد که بوسیله چندین ژن، که هر کدام اثرات افزایشی نسبتاً کوچکی روی فنوتیپ دارند کنترل می­شوند (Falconer and Mackay, 1996).

فن­آوری­های مولکولی به شکل نشانگرهایی که تفاوت افراد را در سطح DNA آنها نشان می­دهند، می­توانند نقش مهمی در بهبود ژنتیکی صفات دارای مکانیسم توارثی پیچیده از طریق انتخاب به کمک نشانگر یا ژن داشته باشند (Esmailizadeh et al, 2008). از طرفی استفاده از نشانگرهای ژنتیکی در انتخاب و اصلاح نژاد به طور مهیجی پیشرفت ژنتیکی را تسریع می­کند (Mousavizadeh et al.,  2009; Javanmard et al., 2008) و مطالعه ساختار ژنتیکی نژادهای بومی برای حفاظت از منابع ژنتیکی لازم و ضروری است (Khodabakhshzadeh et al., 2016a). در حال حاضر، تولید گوشت مهمترین دلیل پرورش گوسفند در ایران است و تولیدات دیگر مانند پشم، شیر و پوست در درجات بعدی اهمیت قرار دارند (Mohammadabadi and Sattai Mokhtari, 2013). به طور کلی در بیشترکشورهای جهان هدف از اصلاح نژاد گوسفند سودآوری از طریق بهبود یک یا چند صفت اقتصادی در جامعه است (Soufy et al.,  2009). این بهبود می­تواند از طریق انتخاب گوسفندان برتر به عنوان والدین نسل آینده بر اساس شایستگی ژنتیکی آنها برای صفات مورد نظر صورت گیرد (Khodabakhshzadeh et al.,  2015a; Khodabakhshzadeh et al., 2016a). همگام با افزایش پیشرفت­های ژنتیکی، حفظ تنوع ژنتیکی یک جمعیت برای اطمینان از پاسخ به انتخاب بلند مدت، یک وظیفه مهم برنامه­های اصلاح نژادی است (Khodabakhshzadeh et al.,  2015a). برنامه­های اصلاح نژادی بیشتر در جهت بهبود وضعیت تولیدی حیوانات اهلی عمل می­کنندکه توفیق این برنامه­ها به مقدار تنوع ژنتیکی موجود در گله­­ها بستگی دارد (Khodabakhshzadeh et al.,  2015a).

در پژوهشی، نقشه­یابیQTL برای نرخ رشد و وزن بدن از زمان تولد تا 98 هفتگی در گوسفندان یک خانواده با 510 نتاج حاصل از تلاقی برگشتی آواسی× مرینوس انجام و 54  QTLمؤثر بر صفت رشد و وزن بدن در سنین مختلف روی کل ژنوم گوسفند شناسایی شده اند (Raadsma et al, 2009). دو QTL مؤثر بر وزن بدن در 43 هفتگی و 83 هفتگی به ترتیب در موقعیت­های 117 و 357 سانتی مورگان روی کروموزوم 1 به ترتیب در نزدیکی نشانگرهای BM4129 و BMS1789 شناسایی شده اند، همچنین در این بررسی سه QTL مؤثر بر سرعت رشد از تولد تا 43 هفتگی، 43 هفتگی تا 56 هفتگی و 56 هفتگی تا 83 هفتگی به ترتیب در موقعیت­های 118، 357 و 357 سانتی مورگان روی کروموزوم یک به ترتیب در نزدیکی نشانگرهای  BM4129و  BMS1789شناسایی کردند (Raadsma, 2009). از آنجایی که در پژوهش های پیشین بر روی نژادهای خارجی، مشخص شده است که کروموزوم 1 گوسفند حاوی ژن های ترانسفرین و PIT1 است (Kmiec, 1999)، لذا این کروموزوم برای مطالعه­ی صفات موثر بر رشد در گوسفند ایرانی نژاد لری- بختیاری انتخاب گردید. با این وجود، در زمینه شناسایی QTL مؤثر بر رشد گوسفندان بومی ایران گزارش های زیادی در دسترس نیست. در صورت شناسایی جایگاه­های ژنی مرتبط با صفات کمی، می­توان از روش­های نوین انتخاب ژنتیکی بر مبنای تفاوت­های افراد در سطح DNA آنها استفاده نمود. لذا هدف اصلی این پژوهش، بررسی ارتباط نشانگرهای مولکولی (ریزماهواره) موجود در کروموزوم شماره 1 با وزن تولد و برخی صفات بعد از تولد در گوسفند نژاد لری بختیاری بود.

مواد و روش­ها

طرح آزمایشی مورد استفاده در پژوهش کنونی، یک طرح ناتنی پدری بود. بدین منظور، تعداد پنج خانواده ناتنی پدری مجموعاً شامل 162 حیوان از ایستگاه پرورش و اصلاح نژاد گوسفند لری- بختیاری واقع در 15 کیلومتری شهرکرد انتخاب گردیدند. داده­های فنوتیپی شامل اندازه­گیری­های وزن تولد (BW)، وزن یک ماهگی (W1)، وزن شیرگیری (WW)، وزن شش ماهگی (W6)، دور سینه در شش ماهگی (HG6)، طول بدن در شش ماهگی (BL6)، ارتفاع جدوگاه در شش ماهگی (HT6)، وزن نه ماهگی (W9) و وزن دوازده ماهگی (W12) بودند. تعداد نتاج، میانگین و انحراف معیار فنوتیپی صفات مورد بررسی به تفکیک خانواده های ناتنی در جدول 1 ارائه شده­اند.

جدول 1- میانگین(انحراف معیار فنوتیپی) صفات مورد مطالعه و تعداد نتاج به تفکیک خانواده ناتنی.

Table 1- Traits mean (phenotypic standard deviation) and number of progeny per half-sib family.

BW: وزن تولد، W1: وزن یک ماهگی، WW: وزن شیرگیری، W6: وزن شش ماهگی، HG6: دور سینه در شش ماهگی، BL6: طول بدن در شش ماهگی، HT6: ارتفاع جدوگاه در شش ماهگیW9: وزن نه ماهگی و W12: وزن دوازده ماهگی.

BW: Birth weight, W1: Live body weight at one month of age, WW: Weaning weight, W6: Live body weight at six months of age, HG6: Heart girth circumference at six months of age, BL6: Body length at 6 months of age, HT6: Wither height at six months of age, W9: Live body weight at 9 months of age, W12: Live body weight at 12 months of age.

از تمامی پنج والد نر و نتاجشان از طریق رگ گردن و به وسیله­ی لوله­های خلاء حاوی EDTA خون­گیری به­عمل آمد. نمونه­های خون بلافاصله روی یخ برده شد و به آزمایشگاه انتقال یافتند. استخراج  DNAاز خون کامل با استفاده از یک روش استخراج نمکی[1] تغییر یافته انجام گردید. براساس نقشه ژنتیکی نشانگرهای ریزماهواره­ای[2] گوسفند(http://rubens.its.unimelb.edu.au/%7Ejillm/jill.htm)، 6 نشانگر ریزماهواره انتخاب گردیدند (جدول2).

جدول 2- مشخصات کلی نشانگرهای ریزماهواره­ای به کار گرفته در پژوهش کنونی.

Table 2- Characteristics of the microsatellites markers used in this study.

^*Base pair (جفت باز)، ^**موقعیت نشانگر روی کروموزوم شماره 1 گوسفند.

ریزماهواره­های انتخاب شده با استفاده از واکنش زنجیره­ای پلیمراز (PCR) تکثیر شدند. در جدول 3 اجزاء مخلوط واکنش، مقدار و غلظت نهایی آنها در واکنش ارائه شده است.

جدول 3- تکثیر DNA در مخلوط واکنش PCR.

Table 3- DNA amplification in 20 microliter volume of the PCR reaction.

مراحل واسرشته­سازی اولیه، واسرشته­سازی، اتصال آغازگر به رشته­ی الگو و بسط توسط پلی مراز و همچین تعداد چرخه­های به کار رفته در آزمایش که در یک دستگاه ترموسایکلر اپندورف و با برنامه­ی TouchDown  انجام شدند، در جدول 4 آمده است. مزیت استفاده از روش Touch Down این است که به دلیل آن که دمای اتصال پرایمرهای مورد استفاده در این آزمایش با یکدیگر متفاوت بودند، از یک دامنه­ی دمای اتصال پرایمر به رشته الگو استفاده گردید. این کار تا حدودی از ایجاد نوارهای غیراختصاصی می کاهد، این نوارها در چرخه­های عادی PCR باعث بروز مشکلاتی در امتیازبندی می­شوند (Don et al, 1991). محصولات PCRروی ژل پلی­اکریل­آمید 6% واسرشته­ساز، الکتروفورز شدند و باندها با رنگ­آمیزی با نیترات نقره، قابل مشاهده شدند.

در مرحله اول، پنج والد نر برای هر 6 نشانگر تعیین ژنوتیپ شدند. با توجه به ماهیت طرح آزمایشی، از والدهای ماده خون­گیری به­عمل نیامده بود، لذا این والدین برای نشانگرهای فوق تعیین ژنوتیپ نشدند. از میان 6 نشانگری به کار رفته در این پژوهش نشانگر  DIK5034هیچ تکثیری نداد و پنج نشانگر دیگر یعنی INRA011، MCM137، MCM130، LSCV105، MAF4 تکثیر شدند که از این میان نرهای اول و چهارم روی نشانگر 1، نرهای اول، دوم، سوم و پنجم روی نشانگر2، نرهای سوم و چهارم روی نشانگر 3، نرهای اول، دوم، سوم و چهارم روی نشانگر 4 و نرهای اول، دوم، سوم و چهارم روی نشانگر 6 هتروزیگوت بودند. سپس تمامی نتاج مربوط، برای این نشانگرها تعیین ژنوتیپ شدند.

جدول 4- برنامه­ی Touch Down برای واکنش زنجیره­ای پلیمراز (PCR).

Table 4-Touch Down program for polymerase chain reaction (PCR).

این کار برای تشکیل فایل ژنوتیپی الزامی بود. برای تشخیص  QTLدر یک طرح خانواده ناتنی باید QTL حداقل در یکی از خانواده­ها تفرق حاصل نماید. از 5 خانواده­ای انتخاب شدهQTL  در هر 5 خانواده تفرق پیدا کرد. بطور کلی برای اینکه یک والد اطلاعات مفیدی برای آنالیز QTLفراهم نماید باید هم در جایگاه QTL و هم در جایگاه نشانگر هتروزیگوت باشد (Esmailizadeh et al, 2008).

در این پژوهش، جنسیت، سال تولد، سن مادر و تیپ تولد به عنوان اثرات ثابت در نظر گرفته شدند. اثرات ثابت مدل آماری برای تصحیح صفات فنوتیپی شامل جنسیت، سال تولد، سن مادر و تیپ تولد مورد استفاده قرار گرفتند. همچنین، صفت وزن میش هنگام زایش به­عنوان متغیر کمکی در نظر گرفته شد. آنالیز داده­ها با استفاده از نرم­افزار آنلاینGridQTL  و در دو مرحله صورت گرفت (Seaton et al, 2006). در ابتدا هر یک از خانواده­ها به صورت مجزا مورد آنالیز قرار گرفتند و در مرحله ی بعد برای دقت بیشتر، آنالیز بر روی کلیه­ی خانواده­ها (پنج خانواده) انجام گردید. پس از استنباط هاپلوتیپ­های به ارث رسیده از طریق والد نر، از روش نقشه­یابی درون فاصله­ای مبتنی بر رگرسیون ساده برای آنالیز QTL استفاده گردید (Knott et al,1996). درون هر خانواده­ی ناتنی، وجود QTL در فواصل cM1 در طول کروموزوم، برازش گردید و آستانه­های معنی­دار کروموزومی[3] در سطوح 5% و 1% با استفاده از روش آزمون تبدیل[4] محاسبه شدند (Churchill and Doerge,1996). برای تعیین فاصله اطمینان تقریبی برای موقعیت های QTL شناسایی شده، از یک روش بوت استراپ که نوعی نمونه گیری از جمعیت با جایگزینی است استفاده شد (Visscher et al, 1996).

نتایج و بحث

خلاصه­ی نتایج آنالیز QTL در حالتی که خانواده های دوم، سوم و چهارم بطور مجزا مورد آنالیز قرار گرفت در جدول 5 آورده شده است. در خانواده دوم، QTL معنی دار (05/0>P) مربوط به صفت وزن یک ماهگی (W1) در موقعیت 6/210 سانتی­مورگان، در خانواده سوم، QTL معنی دار (05/0>P) مربوط به صفات وزن یک ماهگی (W1)، و وزن شیرگیری (WW) به ترتیب در موقعیت های 6/252 و 6/223 سانتی­مورگان و در خانواده­ی چهارم، QTL معنی دار (01/0>P) مرتبط با وزن یک ماهگی (W1) در موقعیت 6/254 سانتی­مورگان شناسایی شدند. نزدیک­ترین نشانگرها به این  QTL صفات فوق به ترتیب نشانگرهای INRA011،  MCM137 و LSCV105 بودند. در بین QTL های شناسایی شده مربوط به W1 در خانواده چهارم و صفت WW در خانواده سوم به ترتیب با اثرات 25 و 24 بیشترین سهم از میانگین این صفات در خانواده های ذکر شده را پوشش داده اند. از طرف دیگر QTL شناسایی شده WW در خانواده 3 و W1 در خانواده 2 به ترتیب با 71/6 و 48/5 بیشترین اثر را به خود اختصاص دادند.

در مرحله­ی آخر، یک آنالیز نهایی (جدول 6) بر روی تمامی خانواده­ها به­منظور تخمین دقیق­تر موقعیت   QTL بر روی کروموزوم 1 انجام گردید. به منظور برآورد دقیق تر موقعیت QTL روی کروموزوم 1 در جمعیت مورد بررسی، آنالیز همزمان روی داده های حاصل از تمام خانواده ها انجام گردید.  نتایج حاکی از مکان­یابی   QTLبرای صفت وزن یک ماهگی(W1) در فاصله موثر صفت مورد بررسی 6/254 سانتی مورگان در سطح (05/0P<) بود (جدول 6 و شکل 1) که  با نشانگر LSCV105 پیوستگی دارد.

جدول 5- خلاصه­ی نتایج آنالیزQTL در خانواده­های دوم، سوم و چهارم (به تفکیک) روی کروموزوم شماره 1 گوسفند لری بختیاری.

Table 5- Summary of QTL analysis results for families 2, 3 and 4 on chromosome1 of Lori-Bakhtiari sheep.

^aفاصله­­ی اطمینان 95% برای موقعیت QTL براساس آزمون بوت استراپ بر حسب سانتی­مورگان، ^bاثر QTL به­صورت درصدی از میانگین صفت، ^cنزدیک­ترین نشانگر به QTL، ^* و ^** به ترتیب اثر معنی­دار QTL در سطح 5 و 1 درصد در سطح کروموزوم.

^aConfidence interval (cM) of the QTL location based on bootstrap resampling, ^bQTL effect as percentage of the trait mean, ^c closest marker to the QTL location,  ^{*, **} significance of QTL effect at chromosome-wide 5 and 1% levels.

این QTL اثری بین 78/5% (در خانواده 1) تا 3/15% (در خانواده 5) از این صفت را پوشش می دهد. با انجام آنالیز انفرادی روی خانواده­ها،  QTLمرتبط با صفات W1 و WWبر روی کروموزوم 1 یافت شد ولی با انجام آنالیز کامل خانواه­ها (به طور توأم) اثر QTL برای صفت  WWمعنی دارنشد و در مجموع در هر دو مرحله آنالیز صورت گرفته، یک QTL مرتبط با صفت وزن یک ماهگی (W1) در جمعیت گوسفند نژاد لری بختیاری بر روی کروموزوم 1 یافت شد. محتمل­ترین موقعیت QTL در هر دو مرحله­ی آنالیز تقریباً ثابت بود که در هر مرحله فواصل اطمینان متفاوتی به­دست آمده است. نتایج مرحله­ی آخر آنالیز که شامل کلیه­ی خانواده­ها بود، قابلیت اعتماد بیشتری دارد.

جدول 6- خلاصه­ی نتایج آنالیز QTL روی کلیه­ی خانواده­های مورد مطالعه.

Table 5- Summary of QTL analysis results for all of the studied families.

^aفاصله­­ی اطمینان 95% برای موقعیت QTL براساس آزمون بوت استراپ بر حسب سانتی­مورگان، ^bاثر QTL به­صورت درصدی از میانگین صفت، ^cنزدیک­ترین نشانگر به QTL، ^* و ^** به ترتیب اثر معنی­دار QTL در سطح 5 و 1 درصد در سطح کروموزوم.

^aConfidence interval (cM) of the QTL location based on bootstrap resampling, ^b QTL effect as percentage of the trait mean, ^c closest marker to the QTL location, ^{*, **} significance of QTL effect at chromosome-wide 5 and 1% levels.

با توجه به اینکه صفات مورد مطالعه در این تحقیق با یکدیگر همبستگی بالایی دارند و همگی صفات مربوط به رشد می­باشند، می­توان نتیجه گرفت که احتمالاً ژن یا ژن­هایی در این ناحیه از ژنوم قرار دارند که با رشد در مراحل مختلف زندگی در گوسفند نژاد لری بختیاری مرتبط می­باشند. در پژوهش های پیشین بر روی کروموزوم 1 گوسفند،  QTLمرتبط با رشد و صفات لاشه شناسایی شده­اند. در پژوهشی Esmailizadeh (2010) QTL معنی دار موثر بر صفت وزن تولد را روی کروموزوم های 1، 3 و 6 در گوسفند کرمانی شناسایی کرد. نتایج پژوهش Kmiec (1999) نشان داد که ژن ترانسفرین روی کروموزوم 1 روی صفت رشد تأثیرگذار بوده است. در پژوهش دیگری با استفاده از یک جمعیت گوسفند مربوط به دو نژاد سافولک و تکسل، ارتباط بخش­هایی از ژنوم گوسفند را با صفات رشد و لاشه مورد بررسی قرار داده و تعدادی  QTL مؤثر بر این صفات شناسایی شده است.

شکل 1- نتایج آزمون تبدیل در سطوح 5% و 1% برای صفت W1 درآنالیز انفرادی برروی خانواده­های دوم، سوم، چهارم وبه صورت توأم درتمام خانواده­ها.

Figure 1- Permutation test results for the individual (2, 3 and 4 families) and across families’ analyses on 5% and 1% significant levels obtained for W1.

در این مطالعه QTL های مؤثر بر صفت رشد بر روی کروموزوم های 1، 2، 3، 4، 5، 6، 11، 18و 20 قرار داشتند که در نژاد سافولک تعداد QTLمؤثر بر صفات عمق ماهیچه، عمق ماهیچه تصحیح شده برای وزن زنده و وزن بدن در 20 هفتگی به ترتیب در موقعیت­های 226، 223 و 306 سانتی مورگان روی کروموزوم 1 شناسایی شده اند. در مطالعه (Raadsma et al, 2009) دو  QTLمؤثر روی وزن بدن در 43 هفتگی و 83 هفتگی به ترتیب در موقعیت­های 117 و 357 سانتی مورگان روی کروموزوم 1 و در نزدیکی نشانگرهای BM4129 و BMS1789 و سه QTL مؤثر بر سرعت رشد از تولد تا 43 هفتگی، 43 هفتگی تا 56 هفتگی و 56 هفتگی تا 83 هفتگی به ترتیب در موقعیت­های 118، 357 و 357 سانتی مورگان روی کروموزوم یک به ترتیب در نزدیکی نشانگرهای  BM4129و  BMS1789شناسایی شده است.  QTLشناسایی شده برای وزن یک ماهگی نژاد لری-بختیاری در پژوهش حاضر در دامنه این QTL های گزارش شده قرار داشت (جدول 6).

نتایج این پژوهش نشان داد که QTL شناسایی شده در تمامی خانواده­ها تفرق حاصل نمی کرد که این موضوع بیانگر ماهیت جوامع دامی است که متفاوت از جمعیت­های خالص می­­باشند. نتایج این پژوهش حاکی از عدم تفرق QTL های شناسایی شده در تمامی خانواده های مورد بررسی است (جدول 5) که با توجه با ماهیت ناخالص بودن جمعیت های دامی، این موضوع قابل توجیه است. چرا که برخلاف جمعیت های خالص (مانند لاین های گیاهی خالص شده)، در جمعیت های ناخالص امکان عدم تفرق QTLها در برخی از خانواده ها وجود دارد. علاوه براین، کاهش میزان اطلاعات مفید نشانگرها[5] (IC) می­تواند ناشی از فقدان نشانگرهای دارای اطلاعات مفید در یک یا چند خانواده باشد که در این صورت ژنوتیپ احتمالی نشانگر با توجه به ژنوتیپ نشانگرهایی که در فاصله­ی دورتری قرار دارند، استنباط شده است. عواملی همچون تعداد افراد فاقد ژنوتیپ و عدم تساوی تفرق آلل­های مختلف نشانگر می­توانند بر IC تأثیر بگذارد (Esmailizadeh et al, 2008). از آنجا که این پژوهش در داخل یک نژاد (نه یک جمعیت آمیخته حاصل از تلاقی نژادها) انجام شده است، لذا نتایج این پژوهش می­توانند در برنامه­های اصلاح نژادی گوسفند لری بختیاری به کار گرفته شوند که مزیت آن افزایش پیشرفت ژنتیکی خواهد بود.  زمانی که از تلاقی بین نژادهای مختلف برای تشکیل جمعیت نقشه یابی استفاده می شود، چون آمیخته های حاصل از نژادهای مورد استفاده در نسل والدین برای تعیین ژنوتیپ به کار می روند، امکان ردیابی QTL شناسایی شده و انتساب آن به یکی از نژادهای مورد استفاده وجود ندارد اما در طرح هایی که از یک نژاد استفاده می شود با اطمینان می توان از QTL شناسایی شده در جهت اهداف اصلاحی در نژاد مورد نظر استفاده کرد.

اگرچه در این پژوهش، روش آنالیز پیوستگی برای تحلیل مولکولی صفات کمی مورد استفاده قرار گرفت، اما با توجه به پیشرفت­های جدید در فن­آوری DNA بخصوص ایجاد نقشه­ ژنتیکی متراکم مبتنی بر چندشکلی­های تک نوکلئوتیدی[6]و تکنیک­های آماری جدید مانند روش­های مبتنی بر عدم تعادل پیوستگی[7]، امکان تحلیل دقیق­تر صفات کمی و توسعه آزمون­های مختلف ژنتیکی مرتبط با صفات کمی دارای مکانیسم توارثی پیچیده، بوجود آمده است. مزیت مهم روش LD این است که نیاز به طرح آزمایشی از پیش تعیین شده نداشته و مبتنی بر عدم تعادل موجود در جمعیت بوده و می­توان از حیواناتی که بطور معمول در برنامه­های اصلاح نژادی تعیین فنوتیپ می­شوند، استفاده نمود. لذا پیشنهاد می­شود که در پژوهش های آینده از این فن­آوری­ها برای نقشه­یابی QTL در نژاد لری بختیاری استفاده گردد.