
تعداد نشریات | 26 |
تعداد شمارهها | 447 |
تعداد مقالات | 4,557 |
تعداد مشاهده مقاله | 5,380,001 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,580,066 |
نقشهای معنایی حرف اضافة «از» در زبان فارسی | ||
مجله مطالعات ایرانی | ||
مقاله 4، دوره 17، شماره 33، شهریور 1397، صفحه 75-95 اصل مقاله (612.14 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/jis.2018.2105 | ||
نویسنده | ||
احسان چنگیزی | ||
استادیار گروه زبانشناسی دانشگاه علامه طباطبائی | ||
چکیده | ||
زبان به مانند موجودی زنده در طی زمان، دستخوش تغییر و تحوّلات میگردد و بررسی ویژگیهای آن در صورت کنونی بدون در نظر گرفتن تغییرات درزمانی، پژوهشی ناقص و نارساست. در این مقاله، نقشهای معنایی حرف اضافة «از» در زبانهای اوستایی، فارسی باستان، فارسی میانه، پارتی، فارسی دری و فارسی امروز، با استفاده از دادههای دستور این زبانها و نیز واژهنامههای هر یک بررسیشدهاست. «از» در زبان اوستایی و فارسی باستان به صورت hača/hačā آمده و از ریشة hak- به معنی «همراهی کردن» است. در فارسی میانه به صورت az و در پارتی به صورت až باقیماندهاست. در زبان سنسکریت ودایی، این حرف اضافه به صورت sačā برای دلالت بر نقش معنایی همراهی بهکاررفتهاست، اما در زبانهای ایرانی دورة باستان، نشانهای از کدگذاری نقش معنایی همراهی با hača/hačā در دست نیست. در زبانهای اوستایی و فارسی باستان hača/hačā بر نقشهای معنایی مختلفی از جمله خاستگاه، جدایی، سبب، روش دلالت داشتهاست. az و až در فارسی میانه و پارتی نیز این کارکردها را حفظ کرده و افزون بر آن، نقشهای معنایی دیگری مانند ابزار، جنس، مقایسه، و جزء و کل را کدگذاریکردهاند. افزون بر کارکردهای ادوار پیشین، در فارسی دری و فارسی امروز، «از» کدگذاری نقشهای معنایی دیگری را بر عهده دارد و در کدگذاری برخی از نقشهای معنایی، مانند ابزار و جنس میتوان حرف اضافة «با» را جایگزین آن ساخت. | ||
کلیدواژهها | ||
واژههای کلیدی: حرف اضافه؛ از؛ با؛ نقش معنایی | ||
مراجع | ||
1. ابوالقاسمی، محسن. (1376). راهنمای زبانهای باستانی ایران. تهران: سمت. 2. ابوالقاسمی، محسن. (1387). دستور تاریخی زبان فارسی. چاپ هفتم. تهران: سمت. 3. انوری، حسن و حسن احمدی گیوی. (1375). دستور زبان فارسی( جلد دوم). چاپ چهاردهم. ویرایش دوم. تهران: فاطمی. 4. انوری، حسن (1381). فرهنگ سخن. چاپ اول. تهران: سخن. 5. خطیبرهبر، خلیل. (1347). دستور زبان فارسی: کتاب حروف اضافه و ربط. تهران: صفیعلیشاه. 6. خیامپور، عبدالرسول. (1389). دستور زبان فارسی. چاپ پانزدهم. تبریز: ستوده. 7. دبیرسیاقی، محمد. (1374). پیشاهنگان شعر فارسی. چاپ چهارم. تهران: علمی و فرهنگی. 8. دهخدا، علیاکبر.(1377). لغتنامه. تهران: دانشگاه تهران. 9. راشد محصّل، محمدتقی. (1385). وزیدگیهای زادسپرم. چاپ دوم. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی . 10. شریعت، محمد جواد. (1384). دستور زبان فارسی. چاپ هشتم. تهران: اساطیر. 11. فرهوشی، بهرام. (1378). کارنامة اردشیر بابکان. چاپ دوم. تهران: دانشگاه تهران. 12. لازار، ژیلبر. (1384). دستور زبان فارسی معاصر. مترجم: مهستی بحرینی. تهران: هرمس. 13. ماهوتیان، شهرزاد. (1387). دستور زبان فارسی از دیدگاه ردهشناسی. مترجم: مهدی سمائی. چاپ پنجم. تهران: مرکز. 14. مشکوۀالدینی، مهدی. (1374). دستور زبان فارسی بر پایة نظریة گشتاری. چاپ چهارم. مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد. 15. ــــــــــــــــــــ . (1388). دستور زبان فارسی: واژگان و پیوندهای ساختی. تهران: سمت. 16. معین. محمد. (1377). فرهنگ معین. تهران: امیرکبیر. 17. ناتل خانلری، پرویز. (1377). تاریخ زبان فارسی. جلد سوم. تهران: فردوس. 18. یاسمی. رشید و محمدتقی بهار و همکاران. (1371). دستور زبان فارسی (پنج استاد). چاپ دوم. تهران: نگاه، علم.
ب. مقالهها 19. چنگیزی، احسان و هاشمی کمانگر، سمیهالسادات. (1395). « حرف اضافۀ/ǰɑ/ در گونة بابلیِ زبان مازندرانی». مجلة زبان و زبانشناسی. دورة 12. شمارة 24. 151ـ166. 20. ذوالنور، رحیم. (1365). «رفتارشناسی حروف اضافه». رشد ادب فارسی. سال 2، شمارة 8، 12ـ23. 21.صادقی، علی اشرف. (1349). «حروف اضافه در فارسی معاصر». نشریة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی تبریز. دورة 22، شمارة 3ـ4، 441ـ470. 22.وفائی، سید. (1355). «حروف اضافه در زبان فارسی معاصر: موارد استعمال و خصوصیات نحوی آنها». نشریة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی تبریز. سال 28 (شمارة پیاپی 117)، 49ـ 86. ج. منابع لاتین 23. Anklesaria, T. D. (1913). Dânâk-u Mainyô-i Khard. Bombay: Missrs. T.D. Anklesaria.
24. Bartholomae, C. (1961). Altiranisches Wörterbuch. Berlin: W. De Gruyter.
25. Blake, B.J. (2004). Case. Combridge: University Press.
26. Boyce, M. (1975). A Reader in Manichaean Middle Persian and Parthian (Acta Iranica 9). Leiden: E.J. Brill.
27. Brunner, Ch. j. (1977). A Syntax of Western Middle Iranian. Delmar, New York: Caravan Books.
28. Bubenik, V. (2006). “Case and Prepositions in Iranian”. From Case to Adposition: The Development of Configurational Syntax in Indo-European Languages. Vol. 280. J. Hewson & V. Bubonic (Eds.). Amesterdam/ Philadelphia: John Benjamins Publishing Company, 131-158.
29. Creissels, D. (2009). “Spatial Cases”. Case: The Oxford Handbook of Case. Ed. A. Malchukov and A. Spencer, Oxford-New York: Oxford University Press. 609-625.
30. Jackson, A.V.W. (1892). An Avesta Grammar in Comparison with Sanskrit. Stuttgart: W. Kohlhammer. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 482 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,208 |