
تعداد نشریات | 26 |
تعداد شمارهها | 447 |
تعداد مقالات | 4,557 |
تعداد مشاهده مقاله | 5,379,997 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,580,062 |
بررسی عوامل مؤثر در عدم شکلگیری جوامع مختلط در شهرهای ایران: تحلیلمحتوا | ||
جغرافیای اجتماعی شهری | ||
مقاله 6، دوره 6، شماره 2 - شماره پیاپی 15، مهر 1398، صفحه 87-108 اصل مقاله (738.81 K) | ||
نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی (بنیادی) | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/JUSG.2019.1993 | ||
نویسندگان | ||
محمدرضا پورجعفر1؛ مجتبی رفیعیان2؛ محمد قضائی* 3 | ||
1استاد تمام طراحی شهری، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده هنر و معماری، تهران، ایران | ||
2دانشیار برنامهریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده هنر و معماری، تهران، ایران | ||
3دانشجوی دکتری شهرسازی، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده هنر و معماری، تهران، ایران | ||
چکیده | ||
تبیین موضوع: همبستگی اجتماعی و عدم تمایز میان افراد بر اساس ویژگیهای اقتصادی – اجتماعیشان از جمله مهمترین اهداف اسلام است که امروزه تحت عناوینی همچون جوامع مختلط و تنوع در محیطهای شهری، نمود پیدا کرده است. علیرغم اهمیت این موضوع، جوامع شهری هماکنون با پدیدۀ جدایی جغرافیایی و جامعهشناختی بین گروههای مختلف ساکن در شهر و پیامدهای ناشی از آن از جمله فقر، محرومیت، فاصله اجتماعی، فردگرایی، بیهویتی، بیکاری، بدنامسازی و کاهش تعاملهای بینگروهی و افزایش تعاملهای درونگروهی مواجه هستند؛ لذا شناسایی دلایل عدم شکلگیری جوامع مختلط در شهرهای کشور، میتواند ضمن تحقق انگاره اسلام، زمینههای لازم برای شکلگیری این جوامع که بهعنوان سیاست ضدجدااُفتادگی شناخته میشوند را فراهم سازد. روش: پژوهش حاضر بر آن است تا با استفاده از روش تحلیل محتوا کمی و با استناد به نتایج مستخرج از 37 پژوهش که در میان سالهای 1372-1395 انجام شدهاند دلایل عدم شکلگیری جوامع مختلط را در شهرهای ایران مورد بررسی قرار دهد. یافتهها: یافتهها نشان میدهند که به صورت کلی چهار عامل اقتصادی–اجتماعی، ترجیحات شخصی، بازار زمین و مداخلات و تصمیمات دولتی در عدم شکلگیری جوامع مختلط و بروز جدااُفتادگیهای جغرافیایی و جامعهشناختی دخیل هستند که سهم عوامل اقتصادی–اجتماعی و مداخلات دولتی بیشتر از سایرین است. همچنین با بررسی رابطۀ همبستگی بین عوامل چهارگانه مشاهده میشود که این مداخلات و سیاستهای دولتی است که با تأثیراتی که بر زندگی مردم دارند آنها را به جدایی بر اساس ویژگیهای اقتصادی و اجتماعیشان مجبور میکنند. توزیع نامتعادل کالاها و خدمات، سیاستهای تبعیضی و عدم رسیدگی به روستاها و بروز پدیده مهاجرت از جمله مهمترین عوامل بروز جدااُفتادگی هستند که میتوان نقش دولت را در آنها دید. نتایج: بنابراین مهمترین چالش پیش روی شکلگیری جوامع مختلط در شهرهای ایران را میتوان مداخلات و تصمیمات دولتیای دانست که ضمن اثرگذاری بر عوامل اقتصادی – اجتماعی و بازار زمین و مسکن، شهرها و شهروندان را نیز تحت تأثیر خود قرار دادهاند. | ||
کلیدواژهها | ||
جوامع مختلط؛ جدااُفتادگی شهری؛ عامل اقتصادی – اجتماعی؛ مداخلات دولتی؛ تحلیل محتوا | ||
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
مراجع | ||
اخلاقی، آمنه.، یوسفی، علی.، صدیق اورعی، غلامرضا (1393). دلایل جداییگزینی مهاجرین افغانستانی در محلهی گلشهر مشهد. دومین کنفرانس ملی جامعه شناسی و علوم اجتماعی. تهران: دانشگاه تهران، 1-19. اژدری، ابوالقاسم.، تقوایی، علیاکبر.، ظهیرنژاد، عارف (1394). بررسی جداییگزینی اجتماعی- فضایی گروههای تحصیلی و شغلی در کلانشهر شیراز. مطالعات شهری، 16، 67-80. اعظم آزاده، منصوره (1382). چگونگی جداییگزینی سکونتی در شهر تهران. فصلنامه علمی و پژوهشی علوم انسانی، شمارۀ 44 و 45. افراخته، حسن.، عبدلی، اصغر (1388). جداییگزینی فضایی و نابهنجاریهای اجتماعی بافت فرسوده، مطالعه موردی: محله باباطاهر شهر خرم آباد. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 10، 53-81. افروغ، عماد (1376). فضا و نابرابری اجتماعی: مطالعه جداییگزینی فضایی و تمرکز فقر در محلههای مسکونی تهران. پایان نامه دکتری رشته جامعه شناسی: دانشگاه تربیت مدرس. امیرفخریان، مصطفی (1392). بررسی الگوی جدایی گزینی گروههای قومی در شهر مشهد. مشهد: مدرسة جغرافیا. بابایی اقدم، فریدون.، اسفندیاری خلوت، ظهراب (1392). تحلیلی بر نحوه جداییگزینی اکولوژیکی در محلات شهر شاهین دژ مطالعات موردی: محلات کشتارگاه و شهرک جانبازان. همایش قومیت و فرهنگ ایران اسلامی. تبریز: دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی،921-930. بابایی اقدم، فریدون.، عطار، محمدامین.، روشن رودی، سمیه.، مطیع دوست، ابوذر (1394). سنجش جداییگزینی اکولوژیکی شهری با استفاده از شاخص های اندازه گیری تک گروهی (مطالعه موردی: شهر تکاب). پژوهشهای جغرافیای انسانی،47(3)،477-491. بحری مقدم، عباس.، یوسفی فر، شهرام (1392). عوامل اجتماعی-فرهنگی در شکلگیری محله در شهر ایرانی-اسلامی و کارکردهای آن. تاریخ و تمدن اسلامی، شماره 17، 101-116. برتو،آلن (1383). ساختار فضایی شهر تهران از دیدگاه آلن برتو. جستارهای شهرسازی، 10 و 11، 102-103. بزی، خدارحم.(1385). بررسی آثار و پیامدهای فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی حضور مهاجرین افغان در شهر زابل . چشم انداز جغرافیایی، 3، 23-36. پاکزاد، جهانشاه.(1390). سیر اندیشهها در شهرسازی 3. تهران: انتشارات آرمانشهر. جواهری، حسن.، حاتمی نژاد، حسین.، زیاری، کرامتالله.، وراحمد، احمد (1393) . جداییگزینی اجتماعی شهر کامیاران؛ تحلیل بر شاخص های ناهمسانی و انزواگرایی فضایی. جغرافیا و آمایش شهری - منطقه ای، 16، 1-18. حاتمی نژاد، حسن.، فرهودی، رحمتالله.، محمدپور جابری، مرتضی (1387). تحلیل نابرابری اجتماعی در برخورداری از کاربریهای خدمات شهری مورد مطالعه: شهر اسفراین. پژوهشهای جغرافیای انسانی، 65، 71-85. حاجی نژاد، علی.، احمدی، علی (1389). تأثیرات گردشگری بر جداییگزینی فضایی قیمت زمین در شهر بانه. همایش منطقه ای توریسم و توسعه یاسوج: دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج، 1-18. حاجی نژاد، علی.، یغفوری، حسین.، پایدار، ابوذر.، سنجری، امیرارسلان (1394). بررسی تأثیرات جدایی گزینی اکولوژیک بر امنیت پایدار اجتماعی مطالعه موردی شهر عنبر آباد . پژوهشنامه جغرافیای انتظامی، 10، 35-60. حافظی، علیرضا (1396). بررسی لحاظ شدن مؤلفههای تربیت دینی در مجلات رشد کودک: مطالعهای بر اساس تحلیل محتوا. تربیت اسلامی، 12(24)، 139-150. حبیبی، سیدمحسن (1384). از شار تا شهر. چاپ ششم. تهران: انتشارات دانشگاه تهران. داداش پور، هادی.، علیزاده، بهرام.، رستمی ، فرامرز(1393). جایگاه عدالت فضایی در نظام برنامه ریزی شهری ایران. راهبرد توسعه، 43، 181-206. درستی، امیرعلی.، ایدر ، نبیالله.، و باقری، مژده (1385). آسیب پذیری پیرامون شهرها. فصلنامه دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر،2، 157-184. ربانی، رسول.، و طاهری، زهرا.(1386). تحلیل بر علل اجتماعی شکل گیری حاشیه نشینی در شهر اصفهان مطالعه ی موردی منطقه ارزنان و دارک. فصلنامه دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر، 3، 75-110. روستا، مجید(1389). پروژه صبر: نقش مؤلفههای اجتماعی در تحقق نوسازی شهری . ماهنامه منظر، 10، 26-30. روستایی، شهریور.، احد نژاد روشتی، محسن.، اصغری زمانی، اکبر.، و زنگنه، علی (1391). توزیع فضایی فقر شهری در شهر کرمانشاه. فصلنامه علمی - پژوهشی رفاه اجتماعی، 45، 71-92. رهنما، محمدرحیم (1377). جداییگزینی فضایی-مکانی شهری (مورد بافت قدیمی شهر مشهد). مجله دانشکده ادبیات مشهد، شماره اول و دوم، 201-218. زیاری، کرامتالله (1382). تأثیر فرهنگ در ساخت شهر با تأکید بر فرهنگ اسلامی . مجله جغرافیا و توسعه، 95-108. سجادیان، ناهید (1384). بررسی عوامل مؤثر در ایجاد و تحولات نواحی حومهای شهر تهران . مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید چمران اهواز، 1، 55-72. صالحی فر، محمد (1383). شهر و اکولوژی اجتماعی . ادبیات و زبانها: گلستانه، شهر و شهر ، 57(3)، 20-21. صفابخش، محسن (1372). الگوهای اسکان جمعیت. مطالعات جامعه شناختی، 6، 193-236. ضیغمی، رضا.، باقری نسامی، معصومه.، حق دوست اسکوئی، فاطمه.، یادآور نیکروش، منصوره (1387). تحلیل محتوا. پرستاری ایران، 21(53)، 41-52. عظیمی، نورالدین (1380). تغیییرات ساختار شهری در تبریز . فضای جغرافیایی، 4، 1-23. قدیری، محمود.، رکن الدین افتخاری، عبدالرضا.، شایان، سیاوش.، و پرهیزکار، اکبر(1390). تبیین تمرکز اجتماعی – فضایی آسیب پذیری شهر تهران در برابر زلزله. برنامه ریزی و آمایش فضا، 16(3)، 31-54. قضایی ، محمد.، پاکشیر، عبدالرضا.، لطفی، سهند.، سلطانی، علی.، گلی، .علی (1395). بررسی جداییگزینیهای شهری گروههای مختلف جمعیتی شهر مشهد با تأکید بر ویژگیهای سکونت. فضای جغرافیایی، 56، 33-51. قضایی، محمد (1393). تبیین جداییگزینی شهری و سنجش رابطه آن با محنتزدگی شهری در مناطق 10 و 11شهرداری مشهد. شیراز: پایان نامه کارشناسی ارشد رشته شهرسازی دانشگاه شیراز؛ استاد راهنما: دکتر عبدالرضا پاکشیر، اساتید راهنما: دکتر سهند لطفی و دکتر علی سلطانی. کاظمی تاری، تقی.، رهنمایی، محمدتقی.، و علی اکبری، اسماعیل (1394). پیامدهای امنیت اجتماعی توزیع جغرافیایی اقلیت های دینی در تهران. فصلنامه علمی - پژوهشی و بین المللی انجمن جغرافیای ایران، شماره 45، 77-91. کاویانی راد، مراد (1386). ناحیهگرایی سیاسی در ایران: مطالعه موردی بلوچستان. فصلنامه مطالعات راهبردی، 35، 89-122. لطیفی، غلامرضا.، صفری چابک، ندا (1393). بازآفرینی مفهوم محله در شهرهای ایرانی اسلامی بر پایه اصول نوشهرگرایی . فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات شهری، شماره 7، 3-12. محمدزاده، مهین (1388).جداییگزینی فضایی در شهر مشهد(با تأکید بر جدایی گزینی مسکونی درآمدی). دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی، دانشگاه فردوسی مشهد: پایان نامه کارشناسی ارشد رشته جامعه شناسی. مدنیپور، علی (1381). تهران ظهور یک کلانشهر. ترجمه: حمید زرآزوند. تهران: شرکت پردازش و برنامهریزی شهری مشکینی، ابوالفضل.، رحیمی، حجتالله (1390). جداییگزینی فضایی در مادرشهرها: تحلیل بر جغرافیای اجتماعی مادر شهر تهران. مدرس علوم انسانی برنامه ریزی و آمایش فضا، 15، 87-197. منشی زاده، رحمتالله.، صادقی، مظفر.، رضایی، پژمان (1390). تأثیر شهر نورآباد ممسنی بر تحول الگوی جدایی گزینی در روستاهای پیرامون . فصل نامه آمایش محیط، 15، 17-30. مهدوی وفا، حبیبالله.، رضویان ، محمدتقی.، مؤمنی، مصطفی(1388). نقش اقتصاد سیاسی در ساختار فضایی تهران و پیرامون. محیط شناسی، 50، 1-14. میرغلامی، مرتضی.، شکرانی دیزج، مهسا.، صدیق فر، امین.، موسویان، سیده مریم (1394). بررسی میزان امنیت مجتمعهای محصور با استفاده از روش تعیین ضریب مکانی و کانون های جرم خیز. فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات شهری، 16، 55-66. نصیری، معصومه (1385). توزیع جغرافیایی مسکن گروههای کم درآمد شهری و رابطه آن با اعتیاد: با تأکید بر شهر بابل. مطالعات اجتماعی ایران، 2، 124-139. یوسفی فر، شهرام (1385). الگوهای گسترش کالبدی شهر در سده های میانه تاریخ ایران. پژوهشنامه علوم انسانی، 52، 1-32. یوسفی، علی.، و ورشوئی، سمیه (1389). نابرابری اجتماعی در فضای شهری مشهد: برآوردی از نابرابریهای درآمدی و تحصیلی در نواحی شهر. مطالعات اجتماعی ایران، 12، 152-184. Feitosa, F., Le, Q., Vlek, P (2011). Multi-agent simulator for urban segregation (MASUS): A tool to explore alternatives for promoting inclusive cities. Computers, Environment and Urban Systems, 104–115.
Feitosa, F., Wissmann, A (2006). Social-mix policy approaches to urban segregation in Europe and United States. Universtat Bonn.
Granovetter, M (2008). Economic action and social structure: The problem of embeddedness, in: N. W. Biggart (Ed.). Economic Sociology, 69–73.
Kearns, A.D.E., Mason, P (2007). Mixed Tenure Communities and Neighbourhood Quality. Housing Studies, 22(5), 661-691. doi: 10.1080/02673030701474628
Letki, N (2008). Does Diversity Erode Social Cohesion? Social capital and Race in British Neighbourhoods. Political Studies, 56, 99-126. Doi: 10.1111/j.1467-9248.2007.00692.x
Livingston, M., Kearns, A.D.E., Bailey, N (2013). Delivering Mixed Communities: The Relationship between Housing Tenure Mix and Social Mix in England’s Neighbourhoods. Housing Studies, 28, 1056-1080. doi:10.1080/02673037.2013.812723
Mady, Ch., Chettiparamb, A (2016). Planning in the face of “deep divisions”: A view from Beirut, Lebanon. Planning Theory. 1-23. doi: 10.1177/1473095216639087
Musterd, S., Andersson, R (2005). Housing mix, social mix, and social opportunities. Urban Affairs Review, 40, 761–790.
Nightingale, C.H (2013). The-segregation-paradoxes. Retrieved from http://www.mascontext.com/issues/17-boundary-spring-13/the-segregation-paradoxes/
Sabatini, F (2001). Segregacion residencial en las principles ciudades chilenas: tendencias de las tres ultimas decadas y posibles cursos do accion. EURE, 27, 21-42.
Smith, A (2002). Mixed-Income Housing Developments: Promise and reality. Harvard: NeighborWorks and Joint Center for Housing Studies, Harvard University.
Talen, E (2006). Neighborhood-Level Social Diversity: Insights from Chicago. Journal of the American Planning Association, 72:4, 431-446, doi: 10.1080/01944360608976764 Vaughan, L (2005). The relationship between physical segregation and social marginalisation in the urban environment. World Architecture, 185, 88-96.
White, M.J (1983). The measurement of spatial segregation. American Journal of Sociology, 88, 1008-1018. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 692 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 328 |