
تعداد نشریات | 26 |
تعداد شمارهها | 447 |
تعداد مقالات | 4,557 |
تعداد مشاهده مقاله | 5,379,972 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,580,053 |
شواهدی نویافته از حضور ساسانیان در فلات مرکزی(ارزیابی شواهد باستانشناختی و متون نوشتاری)؛ مطالعه موردی محوطۀ شیرکوه نائین | ||
مجله مطالعات ایرانی | ||
مقاله 1، دوره 18، شماره 35، شهریور 1398، صفحه 1-35 اصل مقاله (1.3 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/jis.2019.10920.1769 | ||
نویسندگان | ||
میلاد باغ شیخی* 1؛ محمد اسماعیل اسمعیلی جلودار2؛ علیرضا خسروزاده3؛ مهدی شیخ زاده بیدگلی4؛ علمدار علیان5 | ||
1باستان شناسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران | ||
2عضو هئیت علمی گروه باستان شناسی دانشگاه تهران | ||
3عضو هیئت علمی گروه باستان شناسی دانشگاه شهرکرد | ||
4باستان شناسی دانشگاه کاشان | ||
5اداره میراث فرهنگی و گردشگری استان اصفهان | ||
چکیده | ||
متون دست اول تاریخی و شواهد باستانشناختی نظیر محوطههای باستانی و مواد فرهنگی (سفال، سکه و ..) و نیز کتب جغرافـیانویسان قـرون اولیـهی اسلامی آگاهیهایی از تقسیمات اداری ایالت پارس در دوران تاریخی به ما میدهنـد و جملگی شهرستان نائین را جزء کورهی اصطخر فارس میدانند. شهرستان نائین یکی از بخشهای استان اصفهان در حاشیه-ی کویر است. شواهد متعدد و آثار برجای مانده از منطقه پاکوه نایین، نشان از اهمیت این منطقه در روزگار باستان به ویژه در دورهی ساسانی دارد. پاکوه در 30 کیلومتری شمالغرب شهرستان و محوطهی شیرکوه در 6 کیلومتری غرب روستای سپرو واقع شده است. به دلیلِ موقعیت جغرافیایی و سوق الجیشی، منطقه مستعد شکلگیری استقرارهای انسانی در طول زمانهای مختلف بوده است. از جمله شواهد حضور ساسانیان در این منطقه میتوان به قلعه، صفه و بنای چهارطاقی آن، اشاره نمود که حاکی از اهمیت این منطقه در دوران پیش گفته است و احتمالاً در گذشته این محل، در مسیر راهی با اهمیت قرار داشته است که ساسانیان در آن اقدام به احداث قلعهی در فراز کوه شیرکوه (کوه زرد) در آن کردهاند. مقاله حاضر با روش ارزیابی شواهد باستانشناختی و متون نوشتاری به حضور ساسانیان در این بخش از فلات مرکزی پرداخته و نتیجه اولیه بدست آمده نشان از اهمیت آن در دوره ساسانی دارد. | ||
کلیدواژهها | ||
ساسانی؛ شیرکوه؛ نائین؛ باستان شناسی؛ سفال | ||
مراجع | ||
کتابنامه الف. کتابها - آزاد، میترا. (1384). بررسی تحول بناهای مذهبی دوره ساسانی به بناهای مذهبی قرون اولیه اسلامی ایران. پایان نامه دکتری. به راهنمایی محمدرضا پورجعفر. تهران: دانشگاه تربیت مدرس. منتشرنشده. -ابن بلخی. (1385). فارسنامه. ترجمۀ منصور رستگارفسایی. بنیاد فارسشناسی. - ابن جعفر، قدامه. (1379). کتاب الخراج. ترجمۀ حسین قره چانلو. تهران: البرز. - ابنحوقل، ابواقاسم. (1345). صوره الارض. ترجمه جعفر شعار. تهران: فرهنگ ایران. - ابنخردادبه. (1370). المسالک و الممالک. ترجمۀ حسین قرهچانلو. از روی متن تصحیح شده دخویه، تهران: چاپ مهارت. - ابنفقیه، احمدبن محمد. (1379). مختصر البلدان (بخش مربوط به ایران). ترجمۀ محمدرضا حکیمی. تهران: بنیاد فرهنگ ایران. - اصطخری، ابواسحاق ابراهیم. (1349). مسالکوالممالک. ترجمۀ ایرج افشار. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب. - اولریش و؛ هالی یر. (1354). «دژ، آتشگاه و چهارطاق نخلک بقایی از یک آبادی معدنچیان دورۀ ساسانی». ترجمۀ سروش حبیبی. مجموعه مقالات گزارشهای باستانشناسی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب. - پیرنیا، محمد کریم. (1384). سبکشناسی معماری ایرانی. تدوین غلامحسین معماریان. تهران: انتشارات سروش دانش. - جیهانی، ابوالقاسم بن احمد (1368). اشکال العالم. ترجمۀ عبدالسلام کاتب. با مقدمه و تعلیقات فیروز منصوری. مشهد: بهنشر. - حموی بغدادی، یاقوت. (1380). معجم البلدان. ترجمۀ علینقی منزوی. جلد اول. بخش اول و دوم. تهران: سازمان میراث فرهنگی. - حیدری، احمد و زهرا ساروخانی. (1395). سفال و باستانشناسی کاشان. جلد نخست: از دورۀ پارینهسنگی تا ورود اسلام). تهران: پازینه. - خسروزاده، علیرضا. (1393). بررسی تحولی زیستگاهای انسانی دشت فارسان از دوران پیش از تاریخ تا دوران اسلامی. شهرکرد: نشر دانشگاه شهرکرد. - درویشی بان، خدیجه. (1394). بررسی و مطالعه باستانشناختی چهارتاقیهای منطقۀ پشت کوه ایلام. پایاننامۀ کارشناسی ارشد. به راهنمایی میثم لباف خانیکی. دانشگاه تهران. منتشر نشده. - دریایی، تورج. (1388). شهرستانهای ایرانشهر. ترجمۀ شهرام جلیلیان. تهران: توس. - سازمان جغرافیایی کشور. (1360). فرهنگ جغرافیایی آبادیهای کشور جمهوری اسلامی ایران. تهران: اداره جغرافیایی ارتش. - سامی، علی. (1389). تمدن ساسانی. جلد دوم. تهران: سمت. - شاهحسینی، نورالدین. (1381). «طرح مرمت و احیاء آتشکده شیرکوه نائین»، مجلۀ اثر، شماره سی و پنج، صص 328- 330. - طبری، محمدبن جریر. (1375). تاریخ طبری. ترجمۀ ابوالقاسم پاینده. جلد دوم. تهران: نشر اساطیر. - عالی، ابوالفضل و علیرضا خسروزاده. (1385). «سفالهای دورۀ ساسانی تا اوایل اسلام». بررسی باستانشناسی میاناب شوشتر. به کوشش عباس مقدم. تهران: سازمان میراث فرهنگی و گردشگری. صص 249- 297. - علیان، علمدار. (1386). گزارش بررسی باستانشناسی منطقه پاکوه نائین. اصفهان. سازمان میراث فرهنگی و گردشگری. منتشر نشده. - غلامی، جهانپور؛ یدالله حیدری باباکمال، و مریم شادابفر (1392). «نگرشی بر جغرافیای اداری ایالت پارس در دورۀ ساسانی». مجلۀ مطالعات تاریخ فرهنگی. سال چهارم. شمارۀ 15. صص87- 107. - قدیانی، عباس. (1387). تاریخ فرهنگ تمدن ایرانی در دورۀ ساسانی. تهران: فرهنگ مکتوب. - کریستن سن، آرتور. (1390). ایران در زمان ساسانیان. ترجمۀ رشید یاسمی. تهران: نگاه - گدار، آندره (1375). آثار ایران. ترجمۀ ابوالحسن سروقد مقدم. مشهد: آستان قدس رضوی. - لبافخانیکی، میثم (1387). جغرافیای اداری-سیاسی نیشابور در دورۀ ساسانی بر اساس مطالعات باستانشناختی. پایاننامۀ کارشناسی ارشد. به راهنمایی کمالالدین نیکنامی. دانشگاه تهران. منتشر نشده. - لباف خانیکی، میثم. (1391). «مقدمهای بر جغرافیای اداری ـ سیاسی ایران در دورۀ ساسانی». فـصلنامه پاژ. شمارۀ10. صص 116- 131. - لبافخانیکی، میثم. (1387). «سفال ساسانی شمال شرق ایران (طبقهبندی، مقایسه و تحلیل براساس ویژگیهای شکلی)». مجلۀ علمی-پژوهشی دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی. دورۀ 59. صص 143- 177. - لسترنج،گای. (1367). جغرافیای تاریخی سرزمینهای خلافت شرقی. ترجمۀ محمد عرفان. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب. - مارکوارت، یوزف. (1373). ایرانشهر بر مبنای جغرافیای موسی خورنی. ترجمۀ مریم احمدی. تهران: اطلاعات. - محمدیفر، یعقوب و الناز طهماسبی. (1393). «طبقهبندی سفال ساسانی درۀ سیمره، مطالعه موردی: قلعه سیرمشاه». پژوهشهای باستانشناسی ایران. شمارۀ هفت. دورۀ چهارم. همدان. صص133- 152. - مزداپور، کتایون. (1394). ادیان و مذاهب ایران باستان. تهران: سمت. - مقدسی، ابوعبدالله محمد بن احمد. (1361). احسن التقاسیم فی معرفه القالیم. ترجمۀ علینقی منزوی. تهران: مؤلفان و مترجمان ایران. - نامجو، عباس. (1392). بناهای چهارتاقی ایران. تهران: جهاد دانشگاهی. - نصراللهزاده، سیروس (1385).کتیبههای پهلوی کازرون. تهران: کازرونیه. - نولدکه، تئودور، (1378). تاریخ ایرانیان و عربها در زمان ساسـانیان. ترجمـۀ عبـاس زریـاب. تهـران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. ب. منابع لاتین - Adams,robert mec(1970) "Tell Abū Sarīfa : a Sassanian-Islamic ceramic sequence from south central Iraq ", Ars orientalis 8:pp 87-119
- Azarnoush, M. (1994) The Sasanian Manor House at Hajiabad Iran, Monografie di Mesopotamia III, Florence : Casa Editrice le Lettere.
- Davodzadeh,M(1972) Geoligy and petrography of the Area North of Nain central Iran, Geological survey of Iran, Report No 14
- Keall, Edwaed J, and Margurite J. Keaal(1981) “The qaleh-I Yazddigird Pottery, A Statistical Approach” Iran 19: pp 33-80.
- Keliss(1987) "Cal Tarkhan Sodotlich von Rey", AMI 20: pp 309-318 | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 706 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 633 |