
تعداد نشریات | 26 |
تعداد شمارهها | 447 |
تعداد مقالات | 4,557 |
تعداد مشاهده مقاله | 5,379,972 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,580,053 |
شیوههای انتقال قدرت در اوسنههای عامیانه ایران | ||
مجله مطالعات ایرانی | ||
مقاله 6، دوره 18، شماره 35، شهریور 1398، صفحه 149-175 اصل مقاله (513.39 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/jis.2018.12617.1864 | ||
نویسنده | ||
مصطفی سعادت* | ||
دانشگاه شیراز | ||
چکیده | ||
اوسنههای عامیانه ایرانی دربردارنده مجموعهای عظیم از واقعیتهای فرهنگی و تاریخی جامعه ایرانی است. دقت در افسانهها میتواند به روشن شدن زوایای تاریک تاریخ اجتماعی و فرهنگی کشور کمک شایانی کند. چگونگی به «قدرت رسیدن شاهان» و «انتقال قدرت» از شاهی به شاهی دیگر، بخش عظیمی از تاریخ مدون ایران را به خود اختصاص داده است. در این مقاله در پی بررسی شیوههای «انتقال قدرت» در افسانهها و مقایسه رخدادهای توصیف شده در آنها با وقایع تاریخی هستیم. در اوسنهها روایت شده که «انتقال قدرت» علاوه بر رسیدن تاج و تخت شاهی از پدر به پسر یا دختر یا داماد؛ میتواند نتیجه جنگ و کودتا نیز باشد. مشابهتهای بسیاری بین افسانهها و تاریخ از نظر نوع و فراوانی رخدادها وجود دارد. پرواز دادن «مرغ سلطنت» و نشستن آن بر سر فردی که باید «به شاهی بر او آفرین» خواند، از جمله روشهای رسیدن به شاهی در داستانها است. تاثیر باورهای «زروانی» اعتقاد به «قسمت» و «تقدیر غیرقابل تغییر» در انتقال قدرت، نمودی شایان توجه در اوسنهها دارد. هنگامی که مردمی انتقال قدرت را از گروهی به گروهی دیگر نتیجه «قسمت» بدانند، بدیهی است که انتقال تاج و تخت شاهی از پدری تاجدار به یکی از پسرانش و یا از شاهی به یکی از خویشاوندان نزدیکش را بسیار سادهتر خواهند پذیرفت. | ||
کلیدواژهها | ||
انتقال قدرت؛ مرغ سعادت؛ تاریخ؛ افسانه عامیانه | ||
مراجع | ||
کتابنامه الف. منابع فارسی -آزاده، حسین. (1380). قصههای فارس. تهران: مرکز. -آذرشب، حسین. (1379). افسانههای مردم کیکیلویه و بویراحمد. شیراز: تخت جمشید. -آقامحمدی، محمد. (1374). فرهنگ مردم ابهر- فرهنگ عامیانه و ضرب المثلهای ترکی. ابهر: ناشر مولف. -آیدنلو، سجاد. (1396). «چندین بنمایه و آیین مهم ازدواج در ادب حماسی»، در حضرت سیمرغ. چاپ اول، تهران، بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار و انتشارات سخن، صص 55-81. - اردلانی، شمسالحاجیه. (1382). قصهها و افسانههای استان بوشهر. بوشهر: انتشارات بوشهر. - افتخارزاده، افسانه؛ مریم و غلامرضا ایجاد. (1388). قصههای بلوچی. تهران: چشمه. - الولساتن، لارنس پل. (1382). قصههای مشدی گلینخانم. چاپ سوم. تهران: نشر مرکز. - الولساتن، لارنس پل .(1386). توپوزقلی میرزا. تهران: نشر ثالث. - امیری کلهجویی، کیومرث. (1387). افسانههای لکی. چاپ اول. تهران: سورۀ مهر. - انجویشیرازی، سید ابوالقاسم. (1393-الف). دختر نارنج و ترنج. چاپ دوم. تهران: امیرکبیر. - انجویشیرازی، سید ابوالقاسم. (1393-ب). گل به صنوبر چه کرد؟ چاپ ششم. تهران: امیرکبیر. - انجویشیرازی، سید ابوالقاسم. (1394-الف). گل بومادران. چاپ دوم. تهران: امیرکبیر. - انجویشیرازی، سید ابوالقاسم (1394-ب). عروسک سنگ صبور. چاپ دوم. تهران: امیرکبیر. -بلادی، معصومه بیگم (1381). مجموعه افسانههای جنوب ایران. چاپ اول. تهران: پازینه. - بهرنگی، صمد و بهروز دهقانی. (1381). افسانههای آذربایجان.چاپ سوم. تهران: مجید. - بیات، محمد (1389). «محوریّت قهرمانان زن در قصههای عامیانه». نقد ادبی. سال 3، شماره 13، صص 87-115 . - پاک، عبدالصاح (1391). افسانههای اقوام ایرانی. چاپ اول. تهران: تندیس. - تاکههارا، شین؛ و سید احمد کیلیان (1381). افسانههای ایرانی به روایت دیروز و امروز. چاپ اول. تهران: ثالث. -تسلیمی، علی (1390). بررسی و طبقهبندی افسانههای مردم گیلان. ج2، چاپ اول. رشت: فرهنگ ایلیا. - تمیمداری، احمد (1390). فرهنگ عامه. چاپ ششم. تهران: هنگامه. - جعفریقنواتی، محمد. (1385). ادبیات شفاهی، افسانههای واقعگرا (رئالیستی) و خندهآور. پژوهشنامه ادبیات کودک و نوجوان 47، 82-87. - جعفریقنواتی، محمد (1386). قصهها و افسانههایی از گوشه و کنار ایران. چاپ اول. تهران: دفتر پژوهشهای رادیو. - جعفری، بهادر؛ راضیه جعفری. (1391). لپوئی ستارهی درخشان فارس. جلد 2، چاپ اول. شیراز: ایلاف. - حسامپور، سعید؛ جباره عظیم (1390).افسانهها و قصههای مردم کوهمره سرخی. چاپ اول، شیراز: سیوند. - حلواچی نشلجی، عباس. (1393). افسانههای نشلگ. چاپ اول. قم: مجمع ذخایر اسلامی. - خزاعی، حمیدرضا. (1382). افسانههای خراسان ج7، اسفراین. چاپ اول. مشهد: ماهجان. - خزاعی، حمیدرضا. (1385). افسانههای خراسان ج10، طبس، چاپ اول. مشهد: ماهجان. - دولتآبادی، هوشنگ. (1395). جای پای زروان، خدای بخت و تقدیر. چاپ اول. تهران: رازگو. - ذوالفقاری، حسن. (1394). زبان و ادبیات عامه ایران. چاپ اول. تهران: سمت. -رحمانی، روشن. (1377). افسانههای دری. چاپ دوم. تهران: سروش. -رحمانیان، داریوش. (1379). افسانههای لری. چاپ اول. تهران: مرکز. - رضوی نعمتالهی، شمس السادات (1385). افسانههای کرمان. چاپ اول. تهران: افکار. - زنر، رابرت چارلز. (1384). زروان یا معمای زرتشتیگری. ترجمۀ تیمور قادری. چاپ اول. تهران: امیر کبیر. - سادات اشکوری، کاظم. (1393). افسانههای دهستان برزرود. چاپ سوم. تهران: نشر هزار کرمان. - سعادت، مصطفی (1396). ازدواجهای خویشاوندی در اوسنههای عامیانهی «بندرخمیر» و «بستک» هرمزگان. پژوهشنامه فرهنگی هرمزگان. 9، صص 23-32. - شبانی، حسن. (1386). نهبندان دیار خورشید. چاپ اول. تهران: روزگار. - شوالیه، ژانغ آلن گربران. (1388). فرهنگ نمادها. ترجمۀ سودابه فضایلی. چاپ سوم. تهران: جیحون. - صالحی، خسرو. (1377). باغهای بلورین خیال. چاپ اول. تهران: مرکز. - صرفی، محمدرضا. (1387). افسانههای مردم کرمان. چاپ اول. کرمان: مرکز کرمانشناسی. - عرفانی بیضائی، محمدجواد؛ محسن رحیمی. (1394). بررسی نظام باورها در قصههای عامیانۀ طبقهبندیشدۀ ایرانی. مجلۀ مطالعات ادبیات کودک. سال 6، شماره 2، صص 99-118. - قتالی، سیدعبدالجلیل. (1389). هفتاد افسانه از افسانههای بندر خمیر (هرمزگان). چاپ اول. شیراز: ایلاف. - قربانیجویباری، کلثوم؛ سارا جلیلیان. (1396). بررسی خویشکاریهای زنانه در افسانههای بیرجند. فصلنامۀ علمی ترویجی مطالعات فرهنگی-اجتماعی خراسان. 12، صص 81-98. - کاتوزیان، محمدعلی (1392-الف). ایرانیان: دوران باستان تا دورۀ معاصر. ترجمۀ حسین شهیدی. چاپ دوم. تهران: مرکز. - کاتوزیان، محمدعلی (1392-ب). تضاد دولت و ملت: نظریۀ تاریخ و سیاست در ایران. ترجمۀ علیرضا طیب. چاپ دهم.تهران: نی. - کریستنسن، آرتور امانوئل. (1393). افسانههای ایرانیان. ترجمۀ امیرحسین اکبری شالچی. چاپ دوم. تهران: ثالث. - کیانی، منوچهر. (1386). افسانهها و قصههای ایل قشقایی. چاپ اول. شیراز: کیان نشر. - میهندوست، محسن. (1378). نه کلید. چاپ اول. تهران: توس. - میهندوست، محسن. (1380). اوسنههای خواب. چاپ اول. تهران: مرکز. - میهندوست، محسن. (1381). اوسنههای پهلوانی-تغزلی. چاپ اول. تهران: مرکز. - وکیلیان، سیداحمد. (1382). قصههای مردم. چاپ دوم. تهران: مرکز. ب. منابع لاتین - Saadat M (2007). Consanguinity marriages in Iranian folktales. Community Genetics 10:38-40
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 357 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 318 |