
تعداد نشریات | 26 |
تعداد شمارهها | 447 |
تعداد مقالات | 4,557 |
تعداد مشاهده مقاله | 5,379,972 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,580,052 |
نقش «تربیتی خود» در اندیشه های ادبی و عرفانی مولوی و اقبال لاهوری | ||
نشریه ادبیات تطبیقی | ||
مقاله 2، دوره 11، شماره 20، شهریور 1398، صفحه 29-55 اصل مقاله (802.3 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/jcl.2019.2422 | ||
نویسنده | ||
زینب رستمی نسب* | ||
مربی بخش زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه جیرفت، ایران | ||
چکیده | ||
در فلسفه تعلیم و تربیت، نقش تربیتی خود بسیار مهم و مورد توجه است. به همین علت موضوع از منظر دو حکیم و در دو سرزمین مورد بررسی و تطبیق قرار گرفته شده است. هدف مقاله حاضر مطالعه مفهوم «نقش تربیتی خود» و چگونگی تربیت آن در نظام فکری و اندیشگی مولوی و اقبال لاهوری است. مسألهای که در این زمینه مطرح میشود؛ آن است که معرفت نفس یا شناخت خود و نحوه تربیت آن نزد مولانا و اقبال چه همسانیها و تفاوتهایی دارد؟ روش این پژوهش کیفی بوده؛ و از تحلیل و توصیف داده های مربوط به این دو ادیب استفاده شده است.یافتهها، نشان میدهد مولوی و اقبال باتوجه به زمینۀ اجتماعی که در آن تربیت شدهاند، نقاط قوت و ضعف نظام اجتماعی و فرهنگی زمانه خویش را در نوع نگاه به تربیت «خود یا نفس» میدانند. لذا تربیت «خود» را در اولویت نظام تعلیم و تربیت خویش قرار میدهند. وجه مشترک شناخت و تربیت «خود» از نظر مولوی و اقبال مواجهسازی مستقیم فرد با فطرت الهی، تربیت عقل و آگاهی از پدیدههای طبیعی است. اما وجه تفاوت نظرات ایشان در میزان استفاده از عقلانیت و تجربه به هنگام تربیت «خود» است. مولانا بیشتر بر معرفت شهودی تأکید دارد و با تربیت سالک –عارف به فناءفیالله میرسد که نتیجه آن خودشناسی فردی است. اما اقبال با بکارگیری روش شناخت عقلی و نتایج تجربی آن، خود فردی را به من اجتماعی گسترش میدهد و به یک هویت جمعی در تربیت «خود» نظر دارد. | ||
کلیدواژهها | ||
خود؛ مولوی؛ اقبال لاهوری؛ شهود؛ عقلانیت | ||
مراجع | ||
- اسحاقینسب اسما و زمانیها، حسین. (1394)، «نسبت خودآگاهی با مبانی متافیزیک در فلسفه ابنسینا». جاویدان خرد. دورۀ 12،شمارۀ 28، صص41-60. - اقبال لاهوری، محمّد. (1384). احیای فکر دینی در اسلام. ترجمۀ احمد آرام. تهران: کانون نشر و پژوهشهای اسلامی. - اقبال لاهوری، محمّد. (1386). کلیات اشعار. به کوشش اکبر بهداروند. تهران: زوار. - اقبال، افضل. (1363). تأثیر مولانا بر فرهنگ اسلامی. ترجمه محمّد رفیعی مهرآبادی. تهران: زوار. - اقبال، جاوید. (1372). زندگی و افکار علامه اقبال لاهوری. ترجمه شهیندخت کامرانمقدم. مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی. - برتلس یوگنی ادواردویچ. (1387). تصوف و ادبیات تصوف. ترجمۀ سیروس ایزدی. تهران: امیرکبیر. - بقایی ماکان، محمّد. (1388)، خیال وصال، تهران، مشکوه. - بقایی ماکان، محمّد. (1382). میکدۀ لاهور، دیوان اقبال لاهوری. تهران: اقبال. - بقایی ماکان، محمّد. (1385). شرح و بررسی تطبیقی اسرار خودی علامه اقبال. تهران: فردوس. - بهشتی، محمّد. ( 1386). آراءِ تربیتی اندیشمندان مسلمان. قم: پژوهشکدۀ حوزه و دانشگاه. - بهنامفر، محمّد؛ درویشی، پرویز؛ محمّدی، ابراهیم. (1393). «نقد عقلانیت در مثنوی مولانا و کلیات اقبال لاهوری». مطالعات شبه قاره. سال ششم، شماره 21، صص34-7. - پورافکاری نصرتالله. (1386). فرهنگ روانشناسی و روانپزشکی. تهران: نشر فرهنگ معاصر. - چیتیک، ویلیام. (1382). راه عرفانی عشق. ترجمۀ شهابالدین عباسی. تهران: پیکان. - حسنزاده آملى، حسن. (1386). صد کلمه در معرفت نفس. قم: الف. لام میم. - الحسینی، میرحامد. (1353). رساله النفسیه. ترجمۀ اسماعیل واعظ جوادی. اصفهان: دانشگاه اصفهان. - حقیقت، عبدالرفیع. (1384). مولانا: از بلخ تا قونیه. تهران: کومش. - دامادی، سیدمحمّد. (1375). شرح بر مقامات اربعین. تهران: دانشگاه تهران. - رادفر، ابوالقاسم. (1390). گزیدۀ اشعار فارسی اقبال لاهوری. تهران: امیرکبیر. - رضایی تهرانی، علی. (1392). سیر و سلوک. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره). - ریاض، محمّد. (1366). اقبال توصیههایی جهت اتحاد میان مسلمانان جهان. ترجمۀ محمّد بقایی ماکان. تهران: فردوس. - زرّینکوب، عبدالحسین. (1385). سرّ نی. تهران: علمی- فرهنگی. - زیباکلام فاطمه. (1380). «نقد و بررسی اندیشههای آموزشی اقبال لاهوری». روششناسی علوم انسانی. شمارۀ 28، صص110-123. - ساکت، محمّدحسین. (1385). ماهتاب شام شرق، ج1. تهران: میراث مکتوب. - سرحدی، مسعود و سالاری، عزیزالله. (1391). «عرفان و خردشرقی در اندیشههای اقبال لاهوری». پژوهشهای معرفتشناختی. دورۀ 1، شماره3، صص161-190. - سعیدی،غلامرضا. (1355) ، زندگی و فلسفه و نظریات سیاسی اقبال. تهران: اقبال. - سلیماف، میرعلی. (1392). «غم خودشناسی در اندیشۀ بیدل دهلوی و اقبال لاهوری». پژوهشهای ادبی. دورۀ 16، شمارۀ 45، صص61-75. - شفیعآبادی، عبدالله و ناصری، غلامرضا. (1385). نظریههای مشاوره و رواندرمانی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی. - شیروانی، علی. (1387). سرشت انسان پژوهشی در خداشناسی فطری. قم: معاونت امور اساتید و دروس معارف اسلامی. -عبدالکریم، خلیفه. (1370). مولوی، نیچه و اقبال. ترجمۀ محمّد بقایی. تهران: حکمت. - قیصر، نذیر. (1389). معنای زندگی از نظر اقبال و مولانا. ترجمۀ محمّد بقایی ماکان. تهران: دانشگاه تهران. - قیصر، نذیر. (1384). اقبال و شش فیلسوف غربی. ترجمۀ محمّد بقایی ماکان. تهران: یادآوران. - کمالیزاده، طاهره. (1390). «معرفت عرفانی در آراءِ عینالقضات همدانی». ادیان و عرفان. سال 46، شمارۀ 2، صص 61- 84. - کیمنش، عباس. (1366). پرتو عرفان: شرح اصطلاحات عرفانی کلیات شمس. تهران: سعدی. - لاندین ویلیام، رابرت. (1383). نظریهها و نظامهای روانشناسی. ترجمۀ یحیی سیدمحمّدی. تهران: سمت. - منصوریان، حسین و سعادتی، حسین. (1390). «بررسی معرفت شهودی در مثنوی مولانا». معرفت شهودی. دورۀ 2، شمارۀ 7، صص17-32. - مولوی، جلالالدین محمّ. (1388). مثنوی معنوی. تصحیح نیلکسون. به اهتمام نصرالله پورجوادی. تهران: امیرکبیر. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 853 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 580 |