
تعداد نشریات | 26 |
تعداد شمارهها | 447 |
تعداد مقالات | 4,557 |
تعداد مشاهده مقاله | 5,379,972 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,580,052 |
بررسی تطبیقی دلالت واژگانیِ «سبوی» و «صبوح» در شعر عربی و فارسی | ||
نشریه ادبیات تطبیقی | ||
مقاله 9، دوره 11، شماره 20، شهریور 1398، صفحه 195-217 اصل مقاله (502.15 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/jcl.2019.2429 | ||
نویسنده | ||
علی اکبر ملایی* | ||
استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه ولی عصر (عج) | ||
چکیده | ||
سبو یا سبوی، ظرفی است که از دیرباز برای دوشیدن شیر یا نوشیدن مایعات استفاده میشد و در شعر فارسی، بازتاب گستردهای یافته-است. در زبان عربی، از این واژه صراحتاً اثری نیست، ولی در روند جستجوی از آن، دو احتمال، توجّه پژوهشگر را به خود جلب می-کند. یکی بنواژههای: «سَبَی»، «سَبَأَ» و «سَأَبَ» و مشتقّات آنها که با سبو شباهت حرفی و معنوی دارند و دیگری کلمة «صَبوح» که به نظر میرسد، شکل مُعرّب «سبوی» باشد. به گواهی این نوشتار، سبو در شعر فارسی به مرور از آبخوری به ظرف شراب و شراب، تحوّل معنوی یافتهاست. در شعر عربی، احتمالاً دو نوع برداشت از سبو وجود داشته: یکی مَشک یا خیک که از جنس پوست جانوران بوده و بر دوش حمل میشده و یادآور اصطلاح «سبوکشی» در شعر فارسی است؛ دیگری سبوی سُفالین است که نمونة بزرگ آن، برای حفظ و حمل مایعات به ویژه شراب و نوع کوچک آن، برای نوشیدن، استفاده میشدهاست. به گواهی این نوشتار و مبتنی بر دلایلی، کلمة «صَبوح» به معنی شراب، در اصل، معرّب «سبوی» است، نه همخانوادة صبح. از جملة این دلایل، یکی این که در قرآن کریم که تنها اثر تحریف نشدة عربی است و نیز در احادیث معتبر، نامی از صبوحی به معنی شراب نیامدهاست. دیگر این که صبحگاه، در فرهنگ عرب، اوقات مناسبی برای غارت و کارزار بوده است، نه بادهنوشی و خوشباشی. به علاوه، «سبوی» و «صبوح» در شعر فارسی، با گذشت زمان، روی به سوی اتّحاد مفهومی داشتهاند. | ||
کلیدواژهها | ||
سبو(ی)؛ صبوحی؛ سَبَی؛ سَبأ؛ شعر کلاسیک عربی و فارسی؛ ادبیات تطبیقی | ||
مراجع | ||
- قرآن کریم. - ابنجنّی، عثمان. (2008م). الخصائص. تحقیق: عبدالحمید هنداوی. ط3. بیروت: دارالکتب العلمیـﺔ. - ابنمنظور. (1419ق). لسان العرب. تصحیح: امین محمّد عبدالوهاب و محمّد الصّادق العبیدی. چاپ3. بیروت: دار احیاء التراث العربی و مؤسسة التّاریخ العربی. - ابونؤاس، الحسنبنهانی. (2014م). دیوان ابینؤاس. تحقیق و شرح: احمد عبدالمجید الغزالی. بیروت: دارالکتاب العربی. - اچیسون، جین. (1371). مبانی زبانشناسی. مترجم: محمّد فائض. تهران: نگاه. - الأعشی الکبیر، میمون بن قیس. (1431ق). شرح دیوان الأعشی الکبیر. تقدیم و تحشیه: حنّا نصر الحِتّی. بیروت: دارالکتاب العربی. - امام شوشتری، محمّدعلی. (1347).فرهنگ واژههای فارسی در زبان عربی. تهران: سلسله انتشارات انجمن آثار ملّی. - الانصاری، حسّان بن ثابت. (1427ق). شرح دیوان حسّان بن ثابت الانصاری. شرح: عبدالرحمان البرقوقی. بیروت: دارالکتاب العربی. - انوری، محمّد بن محمّد. (1376). دیوان انوری. مقدمه: سعید نفیسی. تهران: نگاه. - ایگلتون، تری. (1368). پیشدرآمدی بر نظریة ادبی. مترجم: عباس مُخبر. تهران: نشرمرکز. - البستانی، فؤاد افرام. (1419ق).المجانی الحدیثة عن مجانی الاب شیخو. ط4. قم: انتشارات ذویالقربی. - الثعالبی، ابومنصور. (1431ق). فقه اللغة و سرّ العربیة. تحقیق: حمدو طَمّاس. ط3. بیروت: دارالمعرفـﺔ. - حافظ شیرازی، شمسالدین محمّد. (1378). دیوان حافظ شیرازی. مقدمه: علی دشتی. چاپ4. تهران: انتشارات جاویدان. - خسروزاده، علیرضا. (1391). «حضور پارتیان در مناطق جنوبی خلیج فارس (شرق و جنوب شرق شبه جزیرۀ عربستان) براساس مدارک باستانشناختی بهدستآمده از محوطههای پارتی سواحل جنوبی خلیج فارس». مطالعات باستانشناسی. دورة 4، شمارة2، شمارة پیاپی6، صص63-81. - دهخدا، علیاکبر. (1377). لغتنامه. زیر نظر: محمّد معین و سیّد جعفر شهیدی. چاپ2. تهران: دانشگاه تهران. - رودکی، جعفر بن محمّد. (1389). دیوان رودکی به همراه شرح کامل دشواریها. به کوشش منوچهر علیپور. چاپ2. تهران: تیرگان. - الزبیدی، محمّد مرتضی الحسینی. (1269ق). تاج العروس من جواهر القاموس. تحقیق: حسین نصّار. کویت: مطبعة حکومة الکویت. - فردوسی، ابوالقاسم. (1369). شاهنامه. چاپ7. تهران: امیرکبیر. - فیض کاشانی، ملامحسن. (1375). دیوان کامل فیض کاشانی همراه با رسالۀ گلزار قدس. مقدمه و تصحیح: سیدعلی شفیعی. تهران: چکامه. - لباف خانیکی، میثم و دیگران. (1392). «حضور ساسانیان در کرانههای خلیج فارس بر پایۀ گزارشهای تاریخی و مطالعات باستانشناسی». پژوهشهای ایرانشناسی. سال3، شمارة2، صص73-92. - ملایی، علیاکبر و فلاحتی، صغری. (1395). «چگونگی بازتاب منسوجات در سرودههای شاعران عرب عصر جاهلی و دیوان منوچهری دامغانی». ادبیات تطبیقی. پیاپی 14، صص130-157. - منوچهری، احمد بن قوص. (1384). دیوان منوچهری دامغانی. به کوشش سیّد محمّد دبیر سیاقی. چاپ 15. تهران: زوّار. - مولوی، جلالالدین محمّد بن محمّد. (1387). منتخب دیوان شمس تبریزی. چاپ3. تهران: صمد. - الهذلی، ابوذؤیب. (1385). دیوان الهذلیِّـین. القاهرﺓ: الدار القومیّـﺔ للطباعـﺔ و النّشر. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,415 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 401 |