
تعداد نشریات | 26 |
تعداد شمارهها | 447 |
تعداد مقالات | 4,557 |
تعداد مشاهده مقاله | 5,379,991 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,580,057 |
نگاهی به مختارنامههای منظوم ادب فارسی | ||
ادبیات پایداری | ||
مقاله 4، دوره 11، شماره 20، شهریور 1398، صفحه 97-124 اصل مقاله (2.62 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/jrl.2019.2466 | ||
نویسنده | ||
نازنین غفاری | ||
دانشگاه شهید باهنر کرمان، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، بخش زبان و ادبیات فارسی | ||
چکیده | ||
منظومههای حماسی دینی و مذهبی از جملۀ آثاری هستند که با وجود کمیّت قابل توجه در ادب فارسی چندان مورد عنایت مصحّحان و پژوهشگران قرار نگرفتهاند و شاید از دلایل کمتوجهی به این آثار، ناشناختگی آنها در میان جامعۀ ادبی باشد. در طول تاریخ ادبیّات فارسی، منظومههای حماسی دینی متعدّدی با موضوع وقایع دینی و جنگهای صدر اسلام، زندگی و شرح احوال ائمّۀ اطهار و شخصیتهای برجسته و تأثیرگذار مذهبی سروده شدهاست. از جملۀ موضوعاتی که منظومهسرایان دینی به آن نگاهی ویژه داشتهاند، شرح احوال و قیام مختاربنابیعبیدۀ ثقفی به خونخواهی شهدای کربلا است. در این منظومههای دینی، قیام مختار و پایداری او در انتقامگرفتن از قاتلان امام حسین(ع) به شیوۀ حماسی و به تقلید از شاهنامۀ فردوسی به تصویر کشیده شدهاست. اغلب این منظومهها به شکل نسخۀ خطّی در کتابخانهها نگهداری میشوند. تلاش نگارنده در این مقاله بر آن است تا با استفاده از دو روش کتابخانهای و سندکاوی به معرّفی اجمالی مختارنامههای منظوم ادب فارسی بپردازد. در این نوشتار تعداد چهارده منظومۀ حماسی دینی با موضوع داستان قیام مختار ثقفی معرّفی گردیدهاست که قدیمیترین آنها مختارنامۀ نگاهی آرانی کاشانی متعلّق به قرن دهم هجری قمری است. | ||
کلیدواژهها | ||
منظومه؛ حماسۀ دینی؛ مختارنامه؛ مختار ثقفی | ||
مراجع | ||
آقابزرگ تهرانی، محمّد محسن. (1355). الذّریعه. تنقیح احمد منزوی. تهران:کتابخانة اسلامیه. انوشه، حسن. (1380). دانشنامة ادب فارسی. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. بامداد، مهدی. (1371). شرح حال رجال ایران. چاپ چهارم. تهران: زوّار. بانک اطّلاعات کتب و نسخ خطّی آقابزرگ تهرانی. www.aghabozorg.ir برگل، یو.ا. (1362) . ادبیّات فارسی بر مبنای تألیف استوری. ترجمة یحیی آرینپور، سیروس ایزدی و کریم کشاورز. تهران: مؤسّسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی. بهار، محمّدتقی. (1377). سبکشناسی زبان و شعر فارسی. به اهتمام کیومرث کیوان. تهران: مجید. چوهدری، شاهد. (1386). مناقب حضرت امام علی (ع) در شبه قارّه. تهران: اطّلاعات. حقیقت، عبدالرّفیع. (1368الف) . فرهنگ شاعران زبان پارسی. تهران: شرکت مؤلّفان و مترجمان ایران. حقیقت، عبدالرّفیع. (1368ب) .تاریخ نهضتهای فکری ایرانیان. ج 4. تهران: شرکت مؤلّفان و مترجمان ایران. خزانهدارلو، محمدعلی. (1375). منظومههای فارسی .تهران: روزنه. خیّامپور، عبدالرّسول. (1340). فرهنگ سخنوران. تبریز: چاپخانة شرکت سهامی چاپ کتاب آذربایجان. داور، شیخ مفید. (1371). مرآت الفصاحه. تصحیح دکتر محمود طاووسی. شیراز: نوید. دولتآبادی، عزیز. (1370) . سرایندگان شعر پارسی در قفقاز. تهران: چاپخانة دانشگاه تهران. دهخدا، علیاکبر. (1377) . لغتنامه. زیر نظر محمّد معین و سیّد جعفر شهیدی. تهران: مؤسسة انتشارات و چاپ دانشگاه تهران. دیوانبیگی شیرازی، احمد. (1364) . حدیقۀ الشّعراء. تصحیح عبدالحسین نوائی. تهران: زرّین. راشد محصّل، محمّدرضا. (1389). نامشناخت توصیفی منظومههای دینی فارسی. مشهد: آستان قدس رضوی. سازمان اسناد و کتابخانة ملّی ایران.www. Nlai. ir سایت کتابخانۀ دیجیتال و فنآوری اطّلاعات دانشگاه امام صادق (ع) سدارنگاری، هرومل. (1355). پارسیگویان هند و سند. تهران: نشر بنیاد فرهنگ ایران. سرفراز ظفر، محمّد. (1381) . مناقب حضرت علی (ع) در شعر فارسی شبه قارّه. اسلامآباد: انجمن فارسی. صبا، مولوی محمّدمظفر حسین. (1343) . تذکرة روز روشن. تصحیح و تحشیة محمّد حسین رکنزادة آدمیّت. تهران:کتابخانة رازی. صحبتلاری، محمّدباقر. (1354). دیوان. به اهتمام حسین معرفت. چاپ چهارم. شیراز: کتابفروشی معرفت. صدرحاج سیّد جوادی، احمد. (1383) . دایرهالمعارف تشیّع.تهران: نشر شهید سعید محبّی. صفا، ذبیحالله. (1369) . حماسهسرایی در ایران. چاپ پنجم. تهران: امیرکبیر. عارفنقوی، حسین. (1370). تذکرة علمای امامیة پاکستان. ترجمة محمّد هاشم. مشهد: آستان قدس رضوی. عقیقیبخشایشی، عبدالرّحیم. (1375). مفاخرآذربایجان. ج3. تبریز: آذربایجان. قاجار، محمود میرزا. (1366). سفینهالمحمود. تصحیح عبدالرّسول خیّامپور. تبریز: مؤسسة تاریخ و فرهنگ ایران. کاشانی، میرتقیالدّین. (1384). خلاصه الأشعار و زبده الأفکار (بخش کاشان). به کوشش عبدالعلی ادیب برومند و محمّدحسین نصیری کهنمویی .تهران: میراث مکتوب. کاشفی خوانساری، علی. (1381). حیدرنامه. تهران: موعود عصر. کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی. www. Ical.ir. گلچینمعانی، احمد. (1344). «ذیل بر حماسههای دینی». چاپشده در نامة آستان قدس. ش 22 و 23 (بهمن). گلچینمعانی، احمد. (1345). «ذیل بر حماسههای دینی». چاپشده در نامة آستان قدس. ش 4 (مهر). گلچین معانی، احمد. (1363). تاریخ تذکرههای فارسی. ج1 و2. چاپ دوم. تهران: سنایی. مدرّسی، محمّد علی. (1379). تذکرة شبستان. به کوشش اکبر قلمسیاه. تهران: گیتا. معلّمحبیبآبادی، محمّدعلی. (1351). مکارمالآثار. اصفهان: انجمن کتابخانههای عمومی. مفتوندنبلی، عبدالرّزاق. (1342). نگارستان دارا. ج1. به کوشش عبدالرسول خیامپور. تبریز: چاپخانة شرکت چاپ کتاب آذربایجان. منزوی، احمد. (1348) . فهرست نسخههای خطّی فارسی. ج4 و 6. تهران: مؤسسة فرهنگی منطقهای. منزوی، احمد. (1374) . فهرستوارة کتابهای فارسی. ج3 و2. تهران: انجمن آثار و مفاخر اسلامی. نخجوانی، حسین. (1343). چهل مقاله. به کوشش یوسف خادم هاشمینسب. تبریز: چاپخانة خورشید. نوّاب شیرازی، علیاکبر. (1371) . تذکرة دلگشا. تصحیح منصور رستگار فسایی. شیراز: نوید. ورهرام، غلامرضا. (1368). تاریخ سیاسی و اجتماعی ایران در عصر زند. چاپ دوم. تهران: چاپخانة کیهانک. هدایت، رضاقلیخان. (1344). تذکرة ریاضالعارفین. به کوشش مهرعلی گرکانی. تهران: کتابفروشی محمودی. هدایت، رضاقلیخان. (1382). مجمعالفصحا. به کوشش مظاهر مصفّا. چاپ دوم. تهران: امیرکبیر. هدایت، محمود. (1353) . گلزار جاویدان. تهران: چاپخانة زیبا. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 426 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 420 |