
تعداد نشریات | 26 |
تعداد شمارهها | 447 |
تعداد مقالات | 4,557 |
تعداد مشاهده مقاله | 5,380,005 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,580,079 |
بررسی تطبیقی کارکرد حروف در تولید گونههای شعری جدید در ادب عربی و فارسی | ||
نشریه ادبیات تطبیقی | ||
مقاله 7، دوره 11، شماره 21، اسفند 1398، صفحه 155-178 اصل مقاله (980.39 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/jcl.2020.2538 | ||
نویسندگان | ||
علی قهرمانی* 1؛ سمیه حیدری2؛ معصومه قهرمانپور2 | ||
1دانشیار گروه زبان و ادبیات عرب، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران | ||
2دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عرب، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران | ||
چکیده | ||
برجستگی نقش حروف در بازیهای شعری، فنون ادبی و صنایع بدیعی بهگونۀ چشمگیری در ادبیات عربی به چشم میخورد. کاربرد حروف با آرایش خاص، منجر به تولید گونه های شعری جدید گشته است؛ از طرف دیگر، ارتباط میان ادب فارسی و عربی و تأثیرپذیری شاعران فارسی زبان از فنون و صناعات شعر عربی، پدیدهای انکارناپذیر است. در پژوهش حاضر با تکیه بر روش توصیفی/ تطبیقی، پنج گونۀ شعری مهم ماده تاریخ سرایی، محبوک الطرفین، قصیده مُعجمه و مُهمله، شعر هندسی و تطریز که با بهره گیری از ترفندهای خاص به کارگیری حروف، در عهد مملوکی و عثمانی ادبیات عرب، تولید یا رونق یافته اند و نیز گستره و کیفیت وامستانی ادیبان فارسی زبان در این زمینه، مورد واکاوی قرارگرفت. برآیند حاصل از این جستار، حاکی از آن است که بعضی از گونههای مورد بررسی با تأثیر از زبان عربی در زبان فارسی هم رواج یافته ولی برخی دیگر با تکیه بر پتانسیل های زبان عربی، به ادبیات این زبان اختصاص دارد و به ادب فارسی راه نیافته یا حروف در تولید آنها کارکرد خود را از دست داده اند. | ||
کلیدواژهها | ||
ادبیات فارسی؛ ادبیات عربی؛ حروف؛ گونۀ شعری | ||
مراجع | ||
- ابن ابی الاصبع. عبدالعظیم بن عبدالواحد (2010 م). تحریر التحبیرتحریر التحبیر فی صناعة الشعر و النثر، بیروت: إحیاء التراث العربی. - ابن الرومی. (2002 م). دیوان ابن الرومی، بیروت: دارالکتب العلمیة. - امین، شیخ بکری. (1972 م). مطالعات فی الشعر المملوکی و العثمانی. بیروت: دار العلم للملایین. - باشا عمر، موسی. (1999 م). تاریخ الادب العربی (العصر العثمانی). ط 1. دمشق: دارالفکر. - البستانی، بطرس. (بیتا) دایرﺓ المعارف. بیروت: دارالمعرفة. - البستانی، فؤاد أفرام. (1906). فرهنگ جدید ترجمۀ منجد الطلاب. ترجمۀ بندر ریگی. انتشارات اسلامی. - بعلبکی، رمزی. (1981 م). الکتابه العربیه والسامیه. بیروت: دارالعلم للملایین. - تاج الحلاوی، علی بن محمّد. (1383). دقائق الشعر. تصحیح سید محمّد کاظم امام. تهران: دانشگاه تهران. - التونجی، محمّد. (1993). الاتجاهات الشعریه فی بلاد الشام فی العصر العثمانی. منشورات اتحاد الکتاب العرب. - خواجوی کرمانی، ابو العطا محمود بن علی بن محمود. (1350). گل و نوروز. به اهتمام کمال عینی. اتهران: نتشارات بنیاد فرهنگ ایران. - الحلی، صفیالدین. (1962). دیوان. تنسیق و فهرسته: د. الشویحی. بیروت: دار صادر. - دانشپژوه، منوچهر. (1380). تفنن در شعر فارسی. تهران: طهوری. - الرادویانی، محمّد بن عمر. (1389). ترجمان البلاغة. تصحیح احمد آتش. انتشارات اساطیر. - ذاکری، مصطفی. (1379 ش). «تاریخچۀ ابجد و حساب جمل در فرهنگ اسلامی». معارف. شمارۀ 50. - رافعی، صادق. (1990 م). تاریخ آداب العرب. بیروت: دار صادر. - رامی تبریزی، شرفالدین حسن بن محمّد. (بیتا). حقایق الحدائق. تصحیح سید کاظم امام. چاپ دهم. تهران: دانشگاه تهران. - رزمجو، حسین. (1370). انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی. مشهد: آستان قدس رضوی. - رستگار فسایی، منصور. (1373). انواع شعر فارسی (مباحثی در صورتها و معانی شعر کهن و نو پارسی). شیراز: نوید. - رشیدالدین وطواط. (از روی نسخه قدیمی مورخ به سال 668 هجری). حدائق السحر فی دقایق الشعر. تصحیح عباس اقبال. تهران: مطبعه مجلس. - شکیب، محمود. (1384). «اشتقاق و واژه سازی در زبان عربی». مجله ایرانی زبان و ادبیات عرب. شمارۀ اول، صص 149-162. - شمس العلماء گرکانی، محمّدحسین. (1377). ابدع البدایع. تبریز: احرار. - شمس رازی، محمّد بن قیس. (1388). المعجم فی معاییر اشعار العجم. تصحیح استاد مدرس رضوی و تصحیح مجدد سیروس شمیسا. تهران: نشر علم. - شیخ یعقوب، حاج جعفر. (1962 م). دیوان شیخ یعقوب. النجف: مطبعة النعمان. - عانوتی، اسامة. (1971). الحرکة الادبیة فی بلاد الشام. سوریا: منشورات الجامعة اللبنانیة. - عبدالعزیز الکفراوی، محمّد. (بیتا). تاریخ الشعر العربی. ج 4. قاهره: دارالنهضة. - صدری، مهدی. (1378). حساب جمل در شعر فارسی و فرهنگ تعبیرات رمزی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی. - القزوینی، جودت. (1998 م). «فن التاریخ الشعری». مجله البلاغ. العدد 3. - کزازی، میر جلالالدین. (1374). زیبایی شناسی سخن پارسی (بدیع). تهران: نشر مرکز. - میرصادقی، میمنت. (1376). واژه نامۀ هنر شاعری. تهران: کتاب مهناز. - نجفقلی میرزا. (1362). درۀ نجفی. تصحیح حسین آهی. تهران: فروغی. - نوری، شاکر الاوسی. (1970 م). «حالة الشعر فی القرن السابع الهجری». مجلة الاستاذ. - واعظ کاشفی سبزواری، میرزا حسین. (1369). بدایع الافکار فی صنایع الاشعار. ویراستۀ جلالالدین کرازی. تهران: معراج. - همایی، جلالالدین. (1389 ش). فنون بلاغت و صناعات ادبی. تهران: اهورا. - یعقوب، بدیع امیل. (1991 م). المعجم المفصل فی علم العروض و القافیة و فنون الشعر. بیروت: دار الکتب العلمیة. - یوسف، خالد ابراهیم. (2003 م). الشعر العربی أیام الممالیک. بیروت: دار النهضة العربیة. - یونس حسین، فاضل. (2012 م). «جمالیة القصیدة الهندسیة». مجلة کلیة العلوم الانسانیة. جامعة الموصل. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 414 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 351 |