
تعداد نشریات | 26 |
تعداد شمارهها | 447 |
تعداد مقالات | 4,557 |
تعداد مشاهده مقاله | 5,379,999 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,580,063 |
اِسپَرغَم و ویژگیهای آن در متون ایرانی (با تکیه بر متون ایرانی کهن) | ||
مجله مطالعات ایرانی | ||
مقاله 1، دوره 18، شماره 36، اسفند 1398، صفحه 1-20 اصل مقاله (689.25 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/jis.2019.12230.1844 | ||
نویسندگان | ||
ندا اخوان اقدم* 1؛ فریبا شریفیان2 | ||
1عضو هیأت علمی و مدیر گروه پژوهشی تاریخ هنر پ | ||
2عضو هیات علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی | ||
چکیده | ||
واژۀ اسپرغم که به صورتهای مختلف در متون به کار رفته است به طور کلی به گلها و گیاهان خوشبو اطلاق میشود. امروزه در بیشتر متون فارسی به جای این واژه معادل عربی آن یعنی ریحان به کارمیرود. ریحان نیز در عربی هم معنی با گل و سبزه است. اگر ردّپای این گیاه را که فواید و خواص درمانی متفاوت و متعددی برای آن در نظر می-گیرند در متون کهن ایرانی دنبال کنیم به داستانها و اسطورههایی پیرامون پیدایش و ویژگیهای آن برمیخوریم و همچنین با کاربرد ویژۀ این گیاه در برخی مراسم آیینی آشنا میشویم. این مقاله در نظر دارد با تکیه بر آنچه که در متون ادبی و نیز گیاهشناسی دربارۀ اسپرغم وجود دارد خواص و فواید آن را تحلیل و بررسی کند و دلیلی برای این ویژگی-ها ارائه دهد. به نظر میرسد که داستانها و اسطورههای پیرامون این گیاه متأثر از خواص و فواید آن خلق شدهاند و همچنین کاربرد گستردة این گیاه در سفرهها و مراسم آیینی نشان از حضور اهورهمزدا و امشاسپندان در این مراسم دارد. | ||
کلیدواژهها | ||
متون ایرانی؛ اسطوره؛ گیاهان دارویی؛ اسپرغم؛ ریحان | ||
مراجع | ||
کتابنامه الف. منابع فارسی -آذرنوش، آذرتاش. (1375). «رساله «التبصر بالتجاره» جاحظ و واژههای فارسی آن». مقالات و بررسیها. شماره 59 و 60، صص 159-178. - ابریشمی، محمد حسن. (1382). « گل در فرهنگ ایرانی: تاج گل، بساک و گرزن، بته جغه». گزارش. شماره 145، صص 13-18. -ارداویرافنامه.(1382). ترجمۀ فیلیپ ژینیو. ترجمه به فارسی ژاله آموزگار. چاپ اول. تهران: معین. - اسدی طوسی، علیبن احمد. (1354). گرشاسبنامه. به کوشش حبیب یغمایی. چاپ دوم. تهران: طهوری. - امامی، احمد و دیگران. (1392). مرجع گیاهان دارویی. به کوشش امیرمهدی طالب. چاپ اول. تهران: دانشگاه علوم پزشکی ایران. - انصاری، شهره. (1381). « اسپرغم: آیینۀ امشاسپندان ( بررسی اسطورهها و بهرهگیریهای مذهبی و آیینی از رستنیهای معطر و عطریات در ایران باستان».مطالعات ایرانی. سال اول، شماره دوم، صص 57-70. - انصاری شیرازی، علیبنحسین. (۱۳۷۱). اختیارات بدیعی. به کوشش محمدتقی میر. چاپ اول. تهران: شرکت دارویی پخش رازی. - انوری، حسن. (1382). فرهنگ سخن. چ دوم. تهران: سخن. - بلعمی، محمدبن محمد.(1386). تاریخ بلعمی. به تصحیح ملکالشعرای بهار و محمدپروین گنابادی. چاپ اول. تهران: هرمس. - بیرونی، ابوریحان. (13۵۳). التفهیم. ویراسته جلالالدین همایی. چ دوم. تهران: انجمن آثار ملی. - بیرونی، ابوریحان. (1352). صیدنه. ترجمه ابوبکربنعلیبنعثمان کاسانی. به کوشش منوچهر ستوده و ایرج افشار. چاپ اول. تهران: خرمی. - تتوی، عبدالرشید. (1337). فرهنگ رشیدی. به کوشش محمد عباسی. چاپ اول. تهران: بارانی. ج اول. - جمالالدین انجو، حسینبن حسن.(1351). فرهنگ جهانگیری. ویرایش رحیم عفیفی. مشهد: دانشگاه مشهد. - حسندوست، محمد. (1393). فرهنگ ریشهشناختی زبان فارسی. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی. - خسروی، یدالله. (1383). «انوشگی در ایران باستان». کتاب ماه. شماره 75 و76، صص 84-97. - خلف تبریزی، محمد حسین. (1344). برهان قاطع.به کوشش محمد عباسی. چ دوم. تهران: مؤسّسه فریدون علمی. - روایت پهلوی. (1367). ترجمۀ مهشید میرفخرایی. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی. - زرشناس، زهره. (1385). «دئنا در نوشتههای سغدی». نامۀ انجمن. شمارۀ 21، صص 51-60. - سلطانی، ابوالقاسم. (1354). «فعالیتهای محیطی در ایران باستان». محیطشناسی.دورۀ سوم، شمارۀ 3، صص 193-200. - شاد، محمد پادشاه بن غلام محییالدین. (1335). فرهنگ آنندراج. به کوشش محمد دبیرسیاقی. تهران: خیام. - شازده احمدی، نورالدین. (1371). «خمسه نظامی از دیدگاه پزشکی». فرهنگ. شماره 10، صص 191-232. - عقیلیخراسانی، محمد حسین. (1355). مخزنالادویه. به کوشش محمد مقدم و مصطفی انصاری. چاپ عکسی از نسخۀ کلکته: چاپخانه بیست و پنجم شهریور. - فردوسی، ابوالقاسم. (1971).شاهنامۀ فردوسی. به کوشش آ. برتلس. زیر نظر ع. نوشین. چاپ اول. مسکو: دانش. - فرنبغدادگی. (1369).بندهش. ترجمۀ مهرداد بهار. چاپ اول. تهران: توس. - فکریپور، کتایون. (1388). « فرمانهای گزیدگان مانوی براساس دستنویس سغدی M801». مطالعات ایرانی.سال هشتم، شماره 15، صص 163-176. - قابوسبنوشمگیرزیار، عنصرالمعالی. ( 1373). قابوسنامه. به کوشش غلامحسین یوسفی. چاپ هفتم. تهران: علمی و فرهنگی. - قریب، بدرالزمان. (1374). فرهنگ سغدی. تهران: فرهنگان. قهرمان، احمد و اخوت، احمدرضا. (1383). تطبیق نامهای کهن گیاهان دارویی با نامهای علمی. تهران: دانشگاه تهران. ج اول. - گردیزی، عبدالحی. (1347). زینالاخبار. به کوشش عبدالحی حبیبی. تهران: بنیاد فرهنگ ایران. - مزداپور، کتایون. ( 1368). « اندرز کودکان«. چیستا. شماره 57و 58، صص 488-492. - ناصرخسرو. (۱۳۵۷) دیوان اشعار. ویراستۀ مجتبی مینوی و مهدی محقق. تهران: مؤسّسه مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل. - نظامی گنجوی. (1320). مخزنالاسرار. به کوشش وحید دستگردی. چاپ دوم. تهران: ارمغان. - یاحقی، محمدجعفر. (1369). فرهنگ اساطیر و اشارات داستانی در ادبیات فارسی. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی و سروش.
ب. منابع لاتین -Bartholomae, Ch. (1961). Altiranisches Wörterbuch. Berlin: Walter De Gruyter & co. - Benveniste, E. (1940). Texte sogdiens. Paris: Librairie Orientaliste. - Boyce,M. (1975). A reader in manichaean middle Persian and Parthian, Acta iranica 9. Leiden: Brill. - Boyce,M. (1977). A word-list of manichaean middle Persian and Parthian, Acta iranica 9(a). Leiden: Brill. - MacKenzie, D.N. (1971). A concise pahlavi dictionary. London: Oxford University Press. - Nyberg, H.S. (2003). A manual of pahlavi. Tehran: Asatir, vol. II - Pahlavi texts. (1897). ed. Jamasp Asana. Bombay: Fort Printing | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 430 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 383 |