
تعداد نشریات | 26 |
تعداد شمارهها | 447 |
تعداد مقالات | 4,557 |
تعداد مشاهده مقاله | 5,380,001 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,580,066 |
«به کابل زناگه به کنده رسید» (یادداشتی بر ترکیب کابل/زرنگ-چین/چینستان بر پایه کوش نامه) | ||
مجله مطالعات ایرانی | ||
دوره 19، شماره 38، اسفند 1399، صفحه 1-24 اصل مقاله (747.91 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/jis.2020.14206.1942 | ||
نویسنده | ||
داریوش اکبرزاده* | ||
دانشیار پژوهشکده زبان و گویش و متون پژوهشگاه میراث فرهنگی، تهران، ایران | ||
چکیده | ||
در بیتی از کوش نامه حکیم ایرانشان ابی الخیر، در حالی که شاه چین منتظر نیروی کمکی است تا به آبتین، شاهزاده ایرانی، حمله ور شود، آن نیروی کمکی بناگهان از «کابل» از راه می رسد. استاد والامقام، جلال متینی، در زیرنویس این بیت، بکارگیری کلمه «کابل» را در اصل نسخه به «یقین»، اشتباه دانسته است. در این مقاله تلاش شده است تا درستی این بیت بیاری شواهد تاریخی به اثبات برسد. با وجود این، فروپاشی شاهنشاهی ساسانی، رخدادی بزرگ در پیوندهای دو سویه ایران و شرق دور بود. در این موضوع، نخست گریز یزدگرد از مسیر سیستان به آسیای میانه و نیت به رفتن به چین و دودیگر پناهندگی دودمان شاهی به چین، دو رخداد اثرگذار بر ادب پارسی و اساطیر زرتشتی بوده است. به باور نگارنده، ایستایی یزدگرد در سیستان و نیز فرزندش، پیروز، در زرنگ، و نبرد با تازیان، از یک سو و پشتی های امپراتورهای دودمان تانگ از سویی دیگر، بهانه درهم تنیدگی این دو کران جغرافیایی بوده است؛ این درهم تنیدگی ناشی از دو رخداد سیاسی-نظامی، تاثیری مهم بر ادب فارسی و نیز برخی اساطیر کلیدی زرتشتی گذاشته است. | ||
کلیدواژهها | ||
کوش نامه؛ ساسانی؛ پیروز؛ چین؛ متون اسلامی | ||
مراجع | ||
کتابنامه الف. منابع فارسی -ابنحوقل.(1345). صورهالارض. ترجمۀ جعفر شعار. تهران: بنیاد فرهنگ. -ابنخردادبه.(1370).المسالکوالممالک. ترجمۀ حسین قرهچانلو (از متن دخویه).تهران:مترجم. -ابوالقاسمی، محسن.(1375). دستور تاریخی زبان فارسی. تهران:سمت. -اسدیتوسی.(1393). گرشاسبنامه. اهتمام و تصحیح حبیب یغمایی. ویراستار: پرویز یغمایی. تهران: دنیای کتاب. -اکبرزاده،داریوش و محمود طاووسی.(1385). کتیبههای فارسی میانه(پهلویساسانی). تهران: نقش هستی. -اکبرزاده،داریوش.(1394).«چرا سخنی از فیروز، فرزند یزدگرد سوم در شاهنامه نیست؟». مجلۀ مطالعات ایرانی. سال 14.ش.28.کرمان، صص37-47. -اکبرزاده،داریوش.(1396).«یادداشتی بر پیوندهای تاریخی ایران و سیلا (کره)». مجلۀ فروهر. سال 51. تهران.صص 25-37. -اکبرزاده، داریوش.(1396).«یادداشتی بر جایگاه هند در برخی متون حماسی».پژوهشنامۀ ادب حماسی. سال سیزدهم. شمارۀ دوم پیاپی 24. رودهن، صص 53-67. -اکبرزاده، داریوش.(2015).«یادداشتی بر آخرتشناسی مزدیسنی و فروپاشی شاهنشاهی ساسانیان». مجلۀ ایراننامه. ش. 2. تورنتو، صص288-295. -ایرانشان، ابیالخیر.(1377). کوشنامه.به کوشش جلال متینی. تهران:علمی. -بلاذری، احمدبنیحیی.(1337). فتوحالبدان. ترجمۀ محمد توکل. تهران:نقره. -ثعالبینیشابوری،عبدالملکبنمحمدبناسماعیل.(1386).تاریخ ثعالبی.ترجمۀ محمد فضائلی. تهران: نقره. -خطیبی، ابوالفضل و ماریولینفانزوتفن.(1394). فرامرزنامۀ بزرگ(بینا).تهران:سخن. -دریایی، تورج.(1391). ناگفتههای امپراتوری ساسانیان. مترجم: آهنگ حقانی و محمود فاضلی بیرجندی. ویراستار مهناز مقدسی. تهران:پارسه. -راشدمحصل، محمدتقی.(1385). زند بهمنیشت (تصحیح، آوانویسی، یادداشت).تهران:پژوهشگاه علوم انسانی. -زرتشت پژدو، بهرام.(1338).زراتشتنامه.به کوشش محمد دبیرسیاقی. تهران: فروهر. -صفا،ذبیحالله.(1369). حماسهسرایی در ایران (قدیمیترین عهد تاریخی تا قرن چهاردهم هجری).چ. پنجم.تهران:امیرکبیر. -طبری،محمدبنجریر.(1362). تاریخ طبری (تاریخ الرسلوملوک).مترجم: ابوالقاسم پاینده.16 جلد. تهران: اساطیر. -فردوسی،ابوالقاسم.(1382). شاهنامه. نه جلدی.چ دوم. تهران: ققنوس. -متینی، جلال.(1369). «فریدون و سرزمین آفتاب تابان»، مجلۀ ایرانشناسی. ش. 5. تهران. صص 160-177. -مجملالتواریخ(1389). تصحیح و تحشیه: ملکالشعرای بهار. تهران: اساطیر. -مسعودی،علیبنحسین.(1387). مروجالذهب. ترجمه ابوالقاسم پاینده. دو جلد. چ. هشتم. تهران: علمی و فرهنگی. -مقدسی، مطهربنطاهر.(1386).آفرینش و تاریخ. ترجمه و تعلیقات محمدرضا شفیعی کدکنی. دو جلد. چ سوم.تهران:آگه. ب. منابع لاتین -Akbarzadeh, D. and Lee Hee Soo. (2018) “A Political-Philological Note on a Persian Toponym: Baesilla”.International Journal of Orientalia Manuscriptia.Vol. 24. no.1-2, PP. 53-58. St. Petersburg. -Akbarzadeh, D. (2010) “The Hindūgān of Bundhišn”. Iranica Antiqua XLV. PP. 419-426. Ghent. -Akbarzadeh, D. (2014) “China and the Myth Jam”. Journal of Indo-European Studies. Vol. 42, 1-2, PP. 28-39. America. -Akbarzadeh, D. (2016) “The Collapse of the Sasanian Empire: Zoroastrianism and Specific Toponyms”. Threads of Continuity. Ed. Shernaz Cama, PP. 225-237, New Delhi. -Akbarzadeh, D. (2019) “China, Chinestan and China the King: Sasanian to Post-Sasanian Texts”. Journal of Current Research in Chinese Linguistics. in print. -Cereti, G. C. (1996) “Again on Wahrām I Warzāwand”. La Persia e l’ Asia Centrale da Alessandro al X secolo, Accademia Nazionale dei Lincei. PP. 629-639, Roma. -Comparati, M. (2009) “Last Sasanians in China”, Encyclopaedia Iranica. Online. -Daryaee, T. 2008, Sasanian Persia: The Rise and Fall of an Empire. London. -Eiland, M. (1996) “Ceramics of the Silk Road: Parthia and China”, London. -Lerner, J. (2013) “Yidu: A Sino-Sogdian Tomb?”. Sogdian, Their Precursors, Contemporaries and Heirs (Conference: Sogdians at Home and Abroad) PP. 129-145. St. Petersburg. -Messina, G. (1939) Ayātkār I Žāmāspīk, Roma. Pulleyblank, Edwin G. (1991) “Chinese-Iranian Relations (in Pre-Islamic Times)”. Encyclopaedia Iranica. New York, Online. -Schippmann, K. (1986) “Arsacids II (the Arsacid dynasty)”. Encyclopaedia Iranica, New York, Online. Stein, A. (1907) Khotan Saka, I-II, London. -Tao, W. (2007) “Parthian in China: A Re-Examination of the Historical Records”. The Age of the Parthians. Ed. V. Sarkhosh Curtis and S. Stewart, London. -Vassiere, E. (2005) Sogdian Traders (A History), translated by J. Ward. Leiden. -Zurcher, E. (1972) The Buddhist Conquest of China,Vol. I-II. Leiden . | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 404 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 421 |