آمار
| تعداد نشریات | 26 |
| تعداد شماره‌ها | 447 |
| تعداد مقالات | 4,557 |
| تعداد مشاهده مقاله | 5,380,003 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,580,074 |
جایگاه نشانه شناختی حکمت اشراق در وحدت کالبدی مساجد (نمونه موردی: مسجد امام اصفهان) | ||
| پژوهشنامه تمدن ایرانی | ||
| دوره 3، شماره 1 - شماره پیاپی 5، تیر 1400، صفحه 99-130 اصل مقاله (483.41 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| نویسنده | ||
| بابک شاه پسندزاده | ||
| گروه آموزشی معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه شهید باهنر، کرمان، ایران | ||
| چکیده | ||
| سهروردی، پایه‌گذار حکمت اشراق و بنیان‌گذار وحدتی در قلمرو نور بود که آن را «وحدت حقیقت» و نور را «حقیقت واحد» نام نهاد. براساس این دیدگاه تمام کثرت‌های عالم، با سلسله مراتبی از عوالم نورانی، در احاطه همین حقیقت واحد می‌باشند. از آنجاکه حکمت و هنر، هر دو به زبان رمز بیان می‌شوند و سرچشمه ای واحد دارند و حکمت اشراق به عنوان فلسفه‌ای نور محور، بنیاد هنر اسلامی- اشراقی به شمار می آید؛ از این رو دیدگاه سهروردی در خصوص رمز وحدت در مراتب نور (وحدت معنا)، حاوی ظرایفی است که می‌توان بر پایه آن‌ها به اصولی در خصوص حضور اصل وحدت در نشانه های کالبدی (وحدت صورت) معماری اسلامی دست یافت. به بیانی دیگر، نور در حکمت اشراق، به عنوان حقیقت واحد، رمزی است که می‌تواند به مثابه مظهر سلسله مراتب عوالم نورانی و با واسطه عالم نورانی مثال، آثار معماری را در قالب جلوه‌گاه حضور حقیقت، به نشانه هایی برای رمزگشایی معانی نهفته در لایه‌هایی متحد فضاها بدل نماید. از این رو در میان آثار معماری دوران اسلامی، از یک سو معماری مساجد با توجه به قابلیت های نمادین خود، می‌توانند محملی برای رمزگذاری و رمزگشایی مفاهیم وحدت آفرین نور (حقیقت واحد) باشند و از سوی دیگر یکی از بهترین شیوه های درک رموز و معانی مستتر در کالبد فضاها روش شناخت نشانه هاست. از این رو تحلیل نشانه شناختی فضا و عناصر معماری مسجد امام اصفهان (نمونه موردی تحقیق)، به عنوان «محمل نور»، معرف این مهم است که نور منشأ وحدت و تالیف تمام زیبایی‌ها و قابلیت‌های ادراکی - مفهومی در این اثر است و معمار آن توانسته با دریافت وجوه کیفی جایگاه متعالی و وحدت آفرین نور و بهره گیری از وجوه نشانه (عمدتا نمادین)، اتحاد میان جهان نورانی (معنوی) و جسمانی(مادی) را به واسطه عالم مثال(خیال) ارائه دهد. رویکرد این تحقیق کیفی، گردآوری داده‌های مورد نیاز، به روش اسنادی و کتابخانه‌ای بوده و در سامان دهی داده ها ، ضمن استفاده از روش توصیفی، با شیوه تجزیه و تحلیل تطبیقی، یافته ها مورد ارزیابی و تفسیر قرار گرفته اند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| سهروردی؛ حکمت اشراق؛ وحدت؛ عالم خیال؛ رمز و نشانه؛ مسجد امام اصفهان | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم
احمدی، بابک (1380)، ساختار و تأویل متن،تهران: نشر مرکز
اردلان، نادر و لاله بختیار (1380)، حس وحدت، ترجمه: حمید شاهرخ، تهران: نشر خاک
استیرلن، هانری (1377)، اصفهان، تصویر بهشت، ترجمه: جمشید ارجمند،تهران: نشر فروزان روز
بلخاری، سیدحسن (1390)، مبانی عرفانی هنر و معماری اسلامی،تهران: نشر سوره مهر
----------- (1392)، در باب نظریه محاکات، مفهوم هنر در فلسفه یونانی و حکمت اسلامی، تهران: نشر هرمس
بوکهارت، تیتوس (1376)، هنر مقدس، اصول و روش‌ها، ترجمه: جلال ستاری، تهران: نشر سروش
----------- (1365)، هنر اسلامی، زبان و بیان، ترجمه: مسعود رجب‌نیا، تهران: نشر سروش
پارسانیا، حمید (1373)، نماد و اسطوره، قم: نشر اسراء
جوادی آملی، عبداله (1390)،معرفت شناسی در قرآن، قم: نشر اسراء
دینانی، غلامحسین (1379)، شعاع اندیشه و شهود در فلسفه سهروردی، تهران، نشر همت
رهبرنیا، زهره و رویا روزبهانی (1393)، «تجلی نور خرّه با ابعاد هنری و عرفانی در معماری ایرانی- اسلامی»، فصلنامه نقش جهان، سال چهارم، شماره 1، ص 74- 65
رئیسی، محمدمنان و عبدالحمید نقره کار (1393)، «درآمدی بر رمزپردازی در معماری دوران اسلامی»، مجله پژوهش‌های معماری اسلامی، سال اول، شماره 2 دانشگاه علم و صنعت، ص 94- 79
سجادی، جعفری (1384)، شهاب‌الدین سهروردی و سفر به روشنایی فلسفه، تهران: نشر فلسفه
شفیعی، فاطمه و حسن بلخاری (1390)، «تخیل هنری در حکمت اشراقی سهروردی»، فصلنامه متافیزیک، سال سوم،شماره 9 و10 ، ص 32- 19
شفیعی، فاطمه و همکاران (1393)، «بررسی تجلی رمز نور در معماری اسلامی»، فصلنامه نگارینه هنر اسلامی، سال ، شماره 3، ص 41- 24
شهاب‌الدین سهروردی یحیی بن حبش (1375)، مجموعه مصنفات، جلد 2، تهران: نشر مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی
شیخ شهاب‌الدین یحیی سهروردی (1377)، حکمه الاشراق، ترجمه: سیدجعفر سجادی، تهران: نشر دانشگاه تهران
صفوی، کورش (1383)، «شکل‌گیری نشانه‌ها»، مجموعه مقالات اولین هم اندیشی نشانه‌شناسی هنر، نشر فرهنگستان هنر
ضیمران، محمد (1383)، درآمدی بر نشانه شناسی هنر، تهران: نشر قصه
کربن، هانری (1383)، آیین جوانمردی، ترجمه: احسان نراقی، تهران: نشر سخن
گنجنامه (1375)، فرهنگ آثار معماری اسلامی ایرانی، دفتر سوم: مساجد اصفهان، زیر نظر: کامبیز حاج قاسمی، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی
معماریان، غلامحسین (1384)، سیری در مبانی نظری معماری، تهران: نشر سروش دانش
نصر، سیدحسین (1375)، هنر و معنویت اسلامی، ترجمه: رحیم قاسمیان، تهران، نشر مطالعات دینی هنر
---------- (1345)، سه حکیم مسلمان، ترجمه: احمد آرام، تبریز: نشر فرانکلین
نوایی، کامبیز و دیگران (1377)، «مسجد تمثال انسان کامل»، صفه، شماره 26، نشر دانشگاه شهید بهشتی
هیلن براند، رابرت (1380)، معماری اسلامی، ترجمه: باقر آیت‌ا... زاده شیرازی، تهران: نشر روزنه
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,416 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 310 |
||