آمار
| تعداد نشریات | 26 |
| تعداد شماره‌ها | 447 |
| تعداد مقالات | 4,557 |
| تعداد مشاهده مقاله | 5,380,001 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,580,066 |
بازخوانی کارکرد اسطوره در اشعار فارسی و عربی با تکیه بر اشعار شاملو و البیاتی | ||
| نشریه ادبیات تطبیقی | ||
| مقاله 9، دوره 13، شماره 24، شهریور 1400، صفحه 239-268 اصل مقاله (1.25 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/jcl.2021.17642.3285 | ||
| نویسندگان | ||
| قصی محفوض* 1؛ سید علی قاسم زاده2؛ رضا سمیع‌زاده3؛ علیرضا شیخی4 | ||
| 1دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران | ||
| 2استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران | ||
| 3استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بین المللی امام خمینی، قزوین، ایران | ||
| 4استادیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه بین المللی امام خمینی، قزوین، ایران. | ||
| چکیده | ||
| اسطوره و ادبیات به سبب دارا بودن خاستگاه مشترک؛ یعنی نشأت گرفتن از ناخودآگاه آدمی، با یکدیگر پیوندی ناگسستنی دارند. همانگونه که اسطوره از ظرفیت ادبیات به‌ویژه شعر برای استمرار حیات خود استفاده می‌کند، شاعران نیز از ظرفیت اسطوره اغلب برای غنا و زیبایی اشعار خویش بهره می‌گیرند؛ اما کارکرد اسطوره در ادبیات تنها معطوف به عنصر زیبایی‌شناختی نیست. شاملو در شعر فارسی و البیاتی در شعر عرب نمونه دو شاعری هستند که با آگاهی از ظرفیت اسطورهها، با تکیه بر تجربه‌های زیستی مشترک به کارکرد سیاسی و اجتماعی اسطورهها، در کنار کارکرد زیبایی و ساختاری در شعر نیز توجه کردند. این مقاله به شیوۀ توصیفی – تحلیلی به کارکرد اساطیر در شعر این دو شاعر می‌پردازد. از نتایج این پژوهش تطبیقی برمی‌آید که اگرچه این دو شاعر معاصر در کاربرد اساطیر همانندی‌هایی دارند، اساطیر در اشعار شاملو از کمیت و کارکرد متنوع‌تری در قیاس با اشعار البیاتی برخوردار است. نوآوری‌های شاملو در بازآفرینی اسطورهها در مقایسه با اشعار البیاتی آشکار است؛ درحالی که البیاتی بیشتر از اسطوره برای بازنمایی جامعة عرب و موقعیت خود در آن جامعه استفاده کرده است؛ شاملو با بازخوانی اسطورهها، به ماهیت یا کارکرد معرفت‌شناسانة اساطیر توجه کرده و تلاش کرده از رهگذر آن، جهان‌بینی ایرانی و انسان معاصر را بازنمایی کند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اسطوره؛ شعر معاصر فارسی؛ شعر معاصر عربی؛ شاملو؛ البیاتی | ||
| مراجع | ||
|
کتابنامه
- اسماعیل، عزالدین. (2007). الشعر العربی المعاصر. بیروت: دارالعوده.
- اسمیت، ژوئل. (1387). فرهنگ اساطیر یونان و رم. ترجمة شهلا برادران خسروشاهی. چاپ دوم. تهران: انتشارات فرهنگ معاصر و روزبهان.
- الیاده، میرچا. (1363). اسطوره و رمز در اندیشۀ میرچا الیاده. ترجمۀ جلال ستاری. چاپ اول. تهران: نشر مرکز.
- البیاتی، عبدالوهاب. (1374). آوازهای سندباد. ترجمة م. سرشک. تهران: نشر نی.
- البیاتی، عبدالوهاب. (1990). دیوان اشعار. بیروت: دارالعوده.
- بهار، مهرداد. (1373). پژوهشی در اساطیر ایران. چاپ دوم. تهران: انتشارات آگه.
- بیدنی، دیوید. (1373).«اسطوره، نمادگرایی و حقیقت». ترجمۀ بهار مختاریان. فصلنامة ارغوان، شمارة 4. صص168-182.
- پورنامداریان، تقی. (1381). سفر در مه (تأملی در شعر شاملو). تهران: انتشارات نگاه.
- تودروف، تزوتان. (1382). بوطیقای ساختارگرا. ترجمة محمد نبوی. چاپ دوم. تهران: آگه.
- جاسم، محمد. (1394). رمز و اسطوره در شعر معاصر ایران و عرب : بررسی تطبیقی رمزگرایی در شعر بدر شاکر السیاب و مهدی اخوان ثالث. چاپ اول. تهران: انتشارات نگاه.
- جبران، خلیل جبران.(1914). دمعه و ابتسامه. بیروت: نشر دارالجیل.
- خلیلی جهانتیغ، مریم.(1382). «اسطوره و شعر معاصر». مجلۀ تخصصی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مشهد. شماره 36. صص: 63-80.
- روزنبرگ، دونا. (1379). اساطیر جهان، داستانها و حماسهها. تهران: انتشارات اساطیر.
- ستاری، جلال. (1396). پژوهشی در حکایت سندباد بحری. تهران: نشر مرکز.
- سجادپور، فرزانه. (1378). «یافتهها، افسانهها و اسطورهها»، مجلۀ ادبیات داستانی. سال سوم. شمارة 50. صص122-130.
- شاملو، احمد. (1388). مجموعۀ آثار. تهران: نشر زمانه.
- شاملو، احمد.(1387). ابراهیم در آتش. تهران: نشر نگاه.
- شفیعیکدکنی، محمدرضا. (1380). شعر معاصر عرب. تهران: انتشارات سخن.
- عباس، احسان. (1384). رویکردهای شعر معاصر عرب. ترجمۀ حبیبالله عباسی. تهران: انتشارات سخن.
- عبیدات، زهیر محمود. (2006). صورة المدینه فی الشعر العربی. الحدیث: دار الکندی.
- فرای، نورتروپ. (1377). تحلیل نقد. ترجمه صالح حسینی. چاپ اول. تهران: انتشارات نیلوفر.
- فرزانه، سید بابک و علی علیمحمدی. (1391). «اسطوره در شعر أدونیس و شاملو». ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی. شمارۀ 8. صص19-40.
- قاسمزاده، سیدعلی و سعید بزرگ بیگدلی.(1397). رمان اسطورهای (نقد و تحلیل جریان اسطورهگرایی در رمان فارسی). چاپ اول. تهران: نشر چشمه.
- کاسیرر، ارنست. (1387). فلسفۀ صورتهای سمبلیک؛جلد دوم: اندیشۀ اسطورهای. ترجمة یدالله موقن. چاپ دوم. تهران: انتشارات هرمس.
- کاملی، بلحاج (1382). تاثیر میراث قومی در شکلدهی قصیدۀ عربی معاصر. ترجمۀ حسین میرزانیا. تهران: نشر نیلوفر.
- کندی، مایک دیکسون. (1385). دانشنامۀ اساطیر یونان و روم. ترجمۀ رقیه بهزادی. تهران: انتشارات طهوری.
- گرانت، مایکل و جان هیزل. (1390). فرهنگ اساطیر کلاسیک. ترجمة رضا رضایی. چاپ دوم. تهران: نشر ماهی.
- گلیزیر، استفن و دیگران (1386). انسانشناسی دینی: سه مقدمه دربارة انسانشناسی دین. ترجمة ابراهیم موسیپور. تهران: نشر جوانه توس.
- مکاریک، ایرنا ریما. (1385). دانشنامه نظریههای ادبی معاصر. ترجمه مهران مهاجری و محمد نبوی. چاپ دوم. تهران: انتشارات آگه.
- محمدی، ابراهیم و دیگران. (1392). «اسطورهسازی و اسطورهشکنی رمانتیک در شعر شاملو». مجلۀ ادبپژوهی. شمارة 24. صص 105-128.
- ملا ابراهیمی، عزت و محمد سالمی. (1396). «دلالت‌های معنایی اسطورۀ تموز در شعر خلیل حاوی و عبدالوهاب البیاتی». مجلة نقد ادب معاصر عربی، دورۀ هفتم. شمارۀ 12. صص23-42.
- ناظمیان، رضا و دیگران (1396). «ققنوی و فینیق در اشعارِ نیما و آدونیس». نشریه ادبیات تطبیقی شهید باهنر کرمان. شمارة 17. صص 227-247.
- نوروزی، یعقوب. (1394). «نگاهی به منابع الهام شاملو در اسطورهپردازی». مجلۀ مطالعات زبانی- بلاغی، سال 6. شمارة 11. صص: 143-164.
- ورزی، محمدجعفر. (1389). «اسطوره در شعر معاصر عرب». فصلنامۀ ادبیات فارسی. سال ششم. شمارة 15. صص67-86. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 523 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 386 |
||