آمار
| تعداد نشریات | 26 |
| تعداد شماره‌ها | 447 |
| تعداد مقالات | 4,557 |
| تعداد مشاهده مقاله | 5,380,005 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,580,078 |
تأمّلی بر بیتی از محمّدبن وصیف سگزی؛ «لتام» یا «لگان»؟ | ||
| مجله مطالعات ایرانی | ||
| دوره 20، شماره 39، شهریور 1400، صفحه 89-105 اصل مقاله (798.6 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/jis.2021.16684.2088 | ||
| نویسندگان | ||
| اکبر حیدریان* 1؛ داود نقی شیخی2 | ||
| 1دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران. | ||
| 2دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه فردوسی مشهد. | ||
| چکیده | ||
| در بسیاری از دست‌نویس‌های موجود، به دلیل خطای کاتبان و اعمال سلیقۀ متعمدانۀ آنها در تغییر و جایگزین کردن کلمات مهجور، بخشی از واژگان محفوظ در این متون دستخوش تغییر شده است. در این میان، یکی از بایسته‌های فرهنگی برای پیشبرد زبان و ادبیّات فارسی آن است که این واژگان که از بلای تصحیف، تحریف و تغییرِ چنان کاتبانی به دور نماندهاند بازیابی و معرفی شوند. نگارندگان با توجّه به اهمّیّت وافر این نوع از پژوهش، به بررسی و روشن کردن یک جای‌نام در شعر محمّدبن وصیف سگزی پرداخته‌اند. بنا بر قول نویسندۀ تاریخ سیستان، محمّدبن وصیف، در بیتِ «به لتام آمد رتبیل و لتی خورد پلنگ/...» به غلبۀ یعقوب لیث بر رتابله اشاره دارد. «لتام» در این بیت از نظر محقّقان شناخته شده نیست و این ناشناختگی، مایۀ برآشفتگی بسیار شده است. این مقاله، ابتدا اقوال مختلف را در مورد واژۀ مورد مناقشه بررسی و نقد کرده و در نهایت هیچکدام از ضبط‌ها را نپذیرفته است. نتیجۀ پژوهش حاضر، پیشنهاد این نکته است که «لتام»، تصحیفی از «لگان / لکان» است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تاریخ سیستان؛ محمّدبن وصیف؛ تصحیف؛ لتام؛ لگان | ||
| مراجع | ||
|
الف. منابع فارسی
- ابوالقاسمی، محسن. (1383). ریشه‌شناسی (اتیمولوژی). تهران: ققنوس.
- احمدیان، محمّدمهدی و رحمان بختیاری. (1388). «درآمدی بر جاینام‌شناسی ایران». جستارهای نوین ادبی. شمارۀ 165. صص: 199-181.
- اقبال آشتیانی، عبّاس. (1290). «شعر قدیم ایران: شعر دورۀ سامانی». مجلۀ کاوه. شمارۀ 49. صص: 16-11.
- امامی، نصراللّه. (1394). پیشگامان شعر فارسی. تهران: جامی.
- بیهقی، محمّدبن حسین. (1383). تاریخ بیهقی. به کوشش خلیل خطیب رهبر. تهران: مهتاب.
- بیهقی، محمّدبن حسین. (1388). تاریخ بیهقی. به تصحیح محمّدجعفر یاحقّی و مهدی سیّدی. تهران: سخن.
- بیهقی، محمّدبن حسین. (1862). تاریخ بیهقی [چاپ سنگی]. کلکته: بی‌نا.
- تاریخ سیستان. (1314). تصحیح محمّدتقی بهار. تهران: کلالۀ خاور.
- ترکی، محمّدرضا. (1394). پیشگامان شعر فارسی. تهران: سمت.
- حبیبی، عبدالحیّ. (1344). «رتبیلان زابلی». یغما. شمارۀ 206. صص: 288-281.
- حبیبی، عبدالحیّ. (1380). تاریخ افغانستان بعد از اسلام. تهران: افسون.
- عنصری بلخی. (1363). دیوان عنصری بلخی. تصحیح محمّد دبیرسیاقی. تهران: سنایی.
- فرّخی سیستانی. (1311). دیوان حکیم فرّخی سیستانی. تصحیح علی عبدالرّسولی. تهران: چاپخانۀ مجلس.
- قائم‌مقامی، سیّداحمدرضا. (1395). «رتبیل درست است یا زنبیل». گزارش میراث. شمارۀ 2-1. صص 151-147.
- کهزاد، احمدعلی. (1327). «لشکرگاه». مجلۀ آریانا. شمارۀ 6. صص 29-1.
- لسترینج، گای. (1377). جغرافیای تاریخی سرزمین‌های خلافت شرقی. ترجمۀ محمود عرفان. تهران: علمی و فرهنگی.
- متینی، جلال. (1346). «رسم‌الخطّ فارسی در قرن پنج هجری». مجلۀ دانشکدۀ ادبیّات مشهد. شمارۀ 3-2. صص: 206-159.
- مجتبایی، فتح‌اللّه. (1395). «یک واژۀ یونانی در وندیداد: از اسخر و اسکر تا عسکر و لشکر». نامۀ فرهنگستان. شمارۀ 3. صص: 18-11.
- محمّدی‌خمک، جواد. (1399). «بسکو یا بسکر؟ جای‌نامی در تاریخ سیستان». گزارش میراث. شمارۀ 23-82.. صص: 49-47.
- مستوفی، حمداللّه. (1362). نزهةالقلوب. به کوشش گای لیسترانج. تهران: دنیای کتاب.
- مؤمن، محسن و همکاران. (1393). تاریخ ادبیّات فارسی (1). قم: مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی.
- وفایی، عبّاسعلی و دالوند، یاسر. (1395). پیشگامان نظم فارسی. تهران: علمی.
- یاحقّی، محمّدجعفر. (1397). «گُرگسار یا کَرگسار؟». جستارهای نوین ادبی (ادبیّات و علوم انسانی سابق). شمارۀ 200. صص: 53-37.
ب. منابع عربی
- الکرباسی، محمّد صادق محمّد (1433). دایرةالمعارف الحسینیة (المدخل الی الشعرا الفارسی). لندن: المرکز الحسینی للدّراسات.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 715 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 280 |
||