
تعداد نشریات | 26 |
تعداد شمارهها | 447 |
تعداد مقالات | 4,557 |
تعداد مشاهده مقاله | 5,380,005 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,580,078 |
نگرشی بر فعالیتهای عمرانی ساسانیان در زمان شاپور اول در خوزستان (مطالعه موردی پل بندهای شوشتر و رامهرمز) | ||
مجله مطالعات ایرانی | ||
دوره 20، شماره 39، شهریور 1400، صفحه 163-193 اصل مقاله (1.51 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/jis.2020.12905.1881 | ||
نویسنده | ||
مهناز شریفی* | ||
استادیار پژوهشکده باستانشناسی، تهران، ایران | ||
چکیده | ||
پس از سقوط اشکانیان و پیروزی اردشیر بابکان در ابتدای قرن سوم میلادی پادشاهی قدرتمند ساسانی تشکیل شد. حکومت مرکزی یک پارچهای که توانست طی قرنها عظمت و شکوه ایران عصر هخامنشی را بازگرداند. پادشاهان ساسانی از جمله شاپور اول اقدام به فعالیتهای عمرانی بسیاری نمودند، زیرا پیروزی ساسانیان در جنگهای متعدد با رومیها باعث شد تا بتوانند از تخصص اسرای رومی استفاده نمایند. یکی از ویژگیهای معماری ساسانیان، ساخت بناهای چندمنظوره و ترکیبی از جمله پل و بند است. در این دوره پلبندهای متعددی در خوزستان ایجاد شدکه گاهی در نوع خود شاهکاری در معماری محسوب میشدند.دلیل این امر سیاست ساسانیان در استفاده بهینه از آب رودخانهها بود. در این مقاله سعی شده به دانش هیدرولیک پل/بندهای ساسانی پرداخته شود زیرا این بناها به عنوان یک بازدارنده در مقابل طغیان رودخانه ها عمل میکردهاند؛ همچنین این مقاله به معرفی پل بندهای ساسانی در شوشتر و رامهرمز، می پردازد که توسط نگارنده مورد پژوهش قرارگرفتهاند. نتایج نشانگر انطباق ساختارهای معمارانه بر طرحی نظاممند و سبکی شناختهشده از دورۀ ساسانی و دلالتهای برآمده از بررسی مدارک سفالی مجاور حوزۀ سد جره در تأیید این تاریخگذاری است. این نوشتار تلاش میکند به این پرسش پاسخ دهدکه چه شواهدی در ارتباط با بکارگیری اسرای رومی که در جنگها به اسارت ساسانیان درآمدند را میتوان شناسایی نمود؟ همچنین بررسی چگونگی ماهیت بنای پل/بند جره از نظر کاربری به چه صورت است؟ روش پژوهش بر مبنای پژوهشهای میدانی و مطالعات کتابخانهای صورت گرفته و سعی در تبیین بناهای عامالمنفعه و سازههای نویافته در جنوب غرب دارد. | ||
کلیدواژهها | ||
پل بندهای ساسانی؛ پل بند جره؛ نظام آبیاری؛ اسرا و صنعتگران رومی | ||
مراجع | ||
الف. منابع فارسی
- ابنحوقل ، محمد. (1345). صوره الارض. مترجم: جعفر شعار. تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
- اصطخری، محمد بن ابراهیم. (1340). مسالک و ممالک. بهاهتمام ایرج افشار. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
- اوجی شیراز، طاهره و محبعلی، محمدحسن و طالب بیدختی، ناصر. (1391). «بررسی هیدرولیکی و راه کارهای جلوگیری از تخریب بیشتر پل بند گرگر». سومین همایش مدیریت بحران در صنعت ساختمان، مشهد، https://civilica.com/doc/176381.
- اسمعیلی پوریا و عادلفر، باقرعلی. (1387). «نظام آبیاری ایران در روزگار ساسانیان»، فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ. سال 3. شمارة 8. صص: 22-9.
- بهشتی، محمد. (1385). دانشنامۀ تاریخ معماری و شهرسازی ایرانشهر. فرهنگستان هنر، مسکن و شهرسازی.
- پشوتن، آرش. (1375). «جستاری در پیشینه سدسازی ایران». فصلنامه آبانگان، شمارة 10. صص: 46-38.
- پیرنیا، حسن و اقبال آشتیانی، عباس. (1362). تاریخ ایران از آغاز تا انقراض قاجاریه. به کوشش محمد دبیر سیاقی. تهران: خیّام.
- خیرخواه، سعید. (1395). «نظام آبیاری و اصطلاحات کشاورزی برزک». پژوهشنامه کاشان. شماره 9. صص: 135-110.
- راولینسون، سرهنری. (1362). گذر از ذهاب به خوزستان. مترجم: سکندر اماناللهی. آگاه.
- رجبی، سید صفر. (1371). «آبشارهای شوشتر». مجلة اثر، شمارة 21. صص: 123-119.
-رحمتی، محمدرضا. (1379). «نظام آبیاری سواد و سقوط ساسانیان». مجله مقالات و بررسیها، شمارة 68. صص: 303-291.
- سرفراز، علیاکبر. (1366). بیشاپور در شهرهای ایران. جلد 2، به کوشش محمدیوسف کیانی. صص: 74-22 ، تهران: جهاد دانشگاهی.
- شیپمان، کلاوس. (1384). مبانی تاریخ ساسانیان. مترجم: کیکاووس جهانداری. تهران: فروزان.
- شریفی، مهناز. (1386). «بررسیهای باستانشناختی حوزة سد جره رامهرمز». گزارشهای باستانشناسی، نهمین کنگره بین المللی باستان شناسی، پژوهشکدة باستان شناسی. صص: 67-40.
- شریفی، مهناز. (1391). «یافتههای معماری کاوشهای باستانشناختی منطقة جره رامهرمز استان خوزستان». مجله اثر، دوره ۳۳، شماره ۵۹. صص: 28-16.
- عنایتی، علیرضا. (1394). «مطالعة تطبیقی پلبند دزفول با پلبند شادروان شوشتر». دومین همایش ملی باستان شناسان ایران. صص: 20-1.
- کریستنسن، آرتور. (1367). ایران در زمان ساسانیان. ترجمه غلامرضا رشیدیاسمی. تهران: مؤسسة انتشارات امیرکبیر.
- کردوانی، پرویز. (1363). منابع و مسائل آب در ایران، ج 1. تهران: انتشارات آگاه.
-گیورکیس، آقاسی. (1349). آشور کهن. تهران: انتشارات پدیده.
-لایارد، سر استون هنری. (1376). سیری در قلمرو بختیاری و عشایر بومی خوزستان. ترجمه: محراب امیری. تهران: انتشارات انزان.
- مرادی، حسن و حیدری، حسین. (1388). «بررسی پیشینة نظام آبیاری در حوضة سون فارس». باستانپژوه، سال 12، شمارة 18. صص: 151-142.
- مستوفی حمدالله. (1362). نزهه القلوب، به تصحیح گای لسترنج، تهران: دنیای کتاب.
- مخلصی، محمدعلی. (1379). پلهای قدیمی ایران. تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.
- مخلصی، محمدعلی. (1379). معماری ایران. گردآورنده: محمدیوسف کیانی. تهران: انتشارات سمت.
- وینتر، انگلبرت و دیگناس، بئاته. (1386)، روم و ایران، دو قدرت جهانی در کشاکش و همزیستی. مترجم: کیکاووس جهانداری. تهران: فروزان.
- هرودوت. (1343). تاریخ هرودوت. تلخیص و تنظیم ج. اوانس، مترجم: وحید مازندرانی. تهران: انتشارات بنگاه ترجمه و نشر.
ب. منابع لاتین
- Adams, Robert Mc. C. (1962). “Agriculture and urban life in early southwestern Iran.” Science 136, No. 3511, New Series: 109–122 . - Alizadeh, A. (2003). Settlement patterns and cultures of Shushan plain prehistoric, (L. Papply & O. Garazhyan, Trans.) Tehran: Miras-e Farhangi. -Alizadeh, A. & Ahmadzadeh, L. & Omidfar, O. & John R. Alden. (2014). Ancient Settlement Systems and Cultures in the RamHormuz Plain, Southwestern Iran: Excavations at Tall-e Geser, Oriental Institute of the University of Chicago. - Azari, A. & Asadi, M. (2017). “Investigating the capabilities of the NSGA-II multi-objective algorithm in calibration of the model for Jareh Dam”, journal of Applied Research in Water and Wastewater. 7, 305-313. - Azarnoush, M. (1994). The Sasanian Manor House at Hajiabad, Iran, Monografie di Mesopotamia III, Florence, and Casa. - Ball, W. (2016). “Rome in the East: The Transformation of an Empire”, London and New York. - Boyce, M. (1975). “A History of Zoroastrianism (Handbuch der Orientalistik Series)” .Leiden; Repr, A History of Zoroastrianism: Vol. 1. - Dignas, B, E. (2007). Rome and Persia in Late Antiquity: Neighbours and Rivals. Cambridge University Press. - Huff, D.(2010). “Bridges. Pre-Islamic Bridges”, in Yarshater, Ehsan, Encyclopædia Iranica Online. - Howard-J, J. D.(2006). East Rome, Sasanian Persia and the End of Antiquity: Historical studies, published by Ashgate Variorum. - Hodge, A. T. (2000). “Reservoirs and Dams” ,in Wikander, Handbook of Ancient Water Technology , Leiden: Brill: 331–339. - Haverfield, F.(1913). Ancient town-planning, Oxford: Clarendon. - Hozhabri, A. (2013). “The Evolution of Religious Architecture in the Sasanian Period”. SASANIKA, 18:1-40. - Huff. D. (1987). Architecture II. Sassanian Period, Encyclopaedia Iranica, Routledge & Kegan Paul, London and NewYork, 329-334. - Kleiss, W. (1983). “Brückenkonstruktionen in Iran”, Architectura, 13: 105–112 . - Layard,A. H. .(1846). “Adescription of the province of Khuzistan”, journal of the Asiatic Society, 16:1-105. - Lokonyn, K. (2005). Sassanid civilization, (R. Inayat Ullah, Trans.). Tehran: Elmi va Farhangi. - Malekzadeh, M. J. (2013) “Gompu: A Neglected and Remote Sasanian Dam” . Sasanika, no. 17. P. 1-10. - Montakhab, S. ( 2013). “Irrigation Management in Ancient Iran: A Survey of Sasanian Water Politics” , Sasanika:1-12. - Morony , M. G. ( 2009). Jews in Iraq After the Muslim Conquest. Gorgias Press, LLC. - Potts, D. T. (2012).A Companion to the Archaeology of the Ancient Near East, Blackwell published, LTD. - Reuther, O. (1938). “Parthian Architecture”. Survey of Persian Art, Vol. 1. ed, 411-444. - Sharifi, M. (2018).Archaeological Excavations in the Zard River Basin,Ramhormoz, Khuzestan, Proceedings of the 10th International Congress on the Ancient Near East, Harrassowitz. Wiesbaden. P. 215-222. -Smith, N. (1971). A History of Dams, London: Peter Davies. 56–61, ISBN 0-432-15090-0. -Vogel, A. (1987). “Die historische Entwicklung der Gewichtsmauer”, in Garbrecht, Günther, Historische Talsperren, Stuttgart: Verlag Konrad Wittwer, pp. 47–56 (50) | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 495 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 428 |