
تعداد نشریات | 26 |
تعداد شمارهها | 447 |
تعداد مقالات | 4,557 |
تعداد مشاهده مقاله | 5,380,005 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,580,078 |
چهرۀ اسطورهای زن در قصههای عامیانۀ مکتوب در فرهنگ بختیاری | ||
مجله مطالعات ایرانی | ||
دوره 20، شماره 39، شهریور 1400، صفحه 195-227 اصل مقاله (835.2 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/jis.2020.15032.1989 | ||
نویسندگان | ||
ابراهیم ظاهری عبدوند* 1؛ ولی الله نصیری2 | ||
1استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران | ||
2استادیار ادیان و عرفان، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران | ||
چکیده | ||
از زن در اساطیر، تصاویر گوناگونی ارائه شده که این تصاویر با دگردیسیهایی در قصههای عامیانه باقی مانده است. این تصاویر اسطورهای در ایجاد الگوی رفتاری و همچنین نشان دادن نوع نگرش و میل افراد جامعه به مسائل زنان نقش مهمی دارند که بدین سبب، بررسی آنها اهمیتی شایان مییابد. هدف در این پژوهش نیز بررسی چهرۀ اسطورهای زن در قصههای عامیانۀ مکتوب در فرهنگ بختیاری با روش اسنادی است. نتایج پژوهش نشان میدهد چهرۀ ایزدبانویی زن در قصههای بختیاری، سبب میشود تا زنان به سوی باروری، عقلگرایی و فردیت حرکت کنند و چهرۀ اهریمنی زن که از طریق ماده دیوان ترسیم میشود، کهنهنمونهای است برای ترسیم نقش ویرانگری و لذتجویی زن. در این قصهها، شخصیت ننهماهی با آناهیتا، تمتی با چیستا، زن زیبا با دیوپری و سر اَره پا تیشه با دیو بوشاسب قابل تطبیق است. خواستگاری کردن زن از مرد، تصمیمگیری زن برای امور زندگی، نقش فعّال داشتن در امور کشاورزی و کشته شدن مردخدای توسط زنخدای نیز نشانههای زنسروری در این قصهها هستند. همچنین در برخی از قصهها، برای رشد محصولات کشاورزی و دور کردن موجود اهریمنی باید دختری به ازدواج موجود شریر و اهریمنی درآید که این موضوع نیز میتواند ریشه در رسم قربانی کردن، به ویژه زنان، برای خدای غله داشته باشد. | ||
کلیدواژهها | ||
اسطوره؛ ایزدبانو؛ قصه؛ فرهنگ بختیاری؛ زن. | ||
مراجع | ||
- آزادی دهعباسی، نجیمه. (1394). «رمزگشایی آیین قربانی در اسطوره، عرفان و فرهنگ». ادبیات عرفانی و اسطورهشناختی. سال11، شماره38. صص: 11-40.
- آسابرگر، آرتور. (1398). تحلیل گفتمان کاربردی: فرهنگ عامه، رسانهها و زندگی روزمره. تهران: انتشارات مروارید.
- آسمند، علی و خسروی، حسین. (1377). افسانههای چهارمحال و بختیاری. شهرکرد: انتشارات ایل.
- آموزگار، ژاله. (1374). تاریخ اساطیری ایران. تهران: سمت.
- آیدنلو، سجاد. (1388). از اسطوره تا حماسه (هفت گفتار در شاهنامه پژوهی). تهران: سخن.
- ابراهیمی، مختار و همکاران. (1398). «بررسی و تحلیل اسطورهشناختی متلی از گویش لری بختیاری به نامِ 'سر اره پا تیشهای'». فرهنگ و ادبیات عامه. سال7، شمارۀ27، صص: 53-71.
- اسماعیلپور، ابوالقاسم. (1389). دانشنامۀ اساطیر جهان. تهران: اسطوره.
- الیاده، میرچا. (1372). رساله در تاریخ ادیان. ترجمۀ جلال ستاری. تهران: سروش.
- بهار، مهرداد . (1391). پژوهشی در اساطیر ایران. تهران: آگه.
- بهار، مهرداد. (1352). اساطیر ایران. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
- تهماسبی کهیانی، جهانبخش. (1391). اوسانههای لردگان. شهرکرد: انتشارات نیوشه.
- چالاک، سارا. (1397). «ایزدبانوان اساطیری در قصههای عامیانه». پژوهش زبان و ادبیات فارسی. شمارۀ چهل و نهم، ص49-70.
- دوستخواه، جلیل. (1385). اوستا: گزارش و پژوهش. تهران: مروارید.
- رحمانیان، داریوش. (1379). افسانههای لری: افسانههای لری، بختیاری و شوشتری. تهران: نشر مرکز.
- رستگار فسایی، منصور. (1383). پیکرگردانی در اساطیر. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- رستگارینژاد، سحر و باقری، معصومه. (1394). «حضور ایزدبانوان پیشین در شاهنامه». جستارهای ادبی، شمارۀ 188، ص 67-86.
- رضایی، حمید و ظاهری عبدهوند، ابراهیم. (1394). «تأثیر جنسیت بر اشعار عامۀ بختیاری». فرهنگ و ادبیات عامه. سال3، شمارۀ7، 43-71.
- رضایی، حمید و ظاهری عبدهوند، ابراهیم. (1392).«تصویر زن در قصههای عامیانة فرهنگ بختیاری». نشریۀ زن در فرهنگ و هنر. دورة 5، شمارة 2، ص239ـ260.
- رید، ایولین. (1399). مادرسالاریزن در گسترۀ تاریخ تکامل. ترجمۀ افشنگ مقصودی. تهران: گل آذین.
- ستاری، جلال. (1375). سیمای زن در فرهنگ ایران. تهران: نشر مرکز.
- سرخوش وستا، کرتیس.(1373). اسطورههای ایرانی. ترجمۀ عباس مخبر. تهران: نشر مرکز.
- سعادتی اسکندری، شیرین. (1380). مفاهیم اسطورهای ایزدبانوان در تمدنهای شرق باستان. (مصر، هند، بینالنهرین، عیلام، ایران). تهران: دانشگاه الزهرا.
- شوالیه، ژان و گربران، آلن. (1378). فرهنگ نمادها. ترجمۀ سودابه فضایلی. تهران: جیحون.
- شهبازی شیریان، حبیب و همکاران. (1397). «مظاهر و کارکردهای آناهیتا الهۀ زن در ایران باستان (مطالعۀ نقش مایههای ظروف زرین و سیمین ساسانی حاوی نقش این الهه)». زن در فرهنگ و هنر. دورۀ10، شمارۀ 2، ص 237-262.
- عیوضی، رشید. (1345). «مظاهر شر در آیین زرتشتی». نشریة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز. دوره18، شماره77، ص152-171.
- فریزر، جیمز جرج. (1392). شاخۀ زرین (پژوهشی در جادو و دین). ترجمۀ کاظم فیروزمند. تهران: نشر آگاه.
- قائممقامی، محسن و محمودآبادی. سیداصغر. (1388). «آتش در اساطیر ایرانی». تاریخ ایران. شماره 63، ص159-180.
- قلیزاده، خسرو. (1387). فرهنگ اساطیر ایرانی بر پایۀ متون پهلوی. تهران: کتاب پارسه.
- قلیزاده، خسرو. (1392). دانشنامۀ اساطیری جانوران و اصطلاحات وابسته. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه.
- قنبری عدیوی، عباس. (1390). جستاری در فرهنگ و هنر بختیاری. شهرکرد: نیوشه.
- کاظمزاده، پروین. (1392). «تحلیلی بر دلایل شکلگیری اعتقاد به ایزدبانوان در ایران باستان». پژوهشهای ادیانی. سال اول، شمارۀ دوم، ص49-73.
- گروه مؤلفان. (1393). فرهنگنامة زنان ایران و جهان. دبیر علمی: مهناز مقدسی. تهران: ارتباط نوین.
- گویری، سوزان. (1375). آناهیتا در اسطورههای ایرانی. تهران: جمالالحق.
- لاهیجی، شهلا و کار، مهرانگیز. (1381). شناخت هویت زن ایرانی در گسترۀ پیش تاریخ و تاریخ. تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
- لیموچی، کتایون. (1385). افسانههای مردم بختیاری. تهران: پازی تیگر.
- مددی، حسین. (1386). نماد در فرهنگ بختیاری. اهواز: مهزیار.
- مزداپور، کتایون. (1354). «نشانهای زن- سروری در چند ازدواج داستانی در شاهنامه». فرهنگ و زندگی. شماره 19 و 20، صص 95-121.
- مصطفوی، علیاصغر. (1369). اسطوره قربانی. تهران: صاحب اثر.
- میرخشخو، سیده آمنه و عالم، عبدالرحمان. (1396). «بررسی اسطورهشناختی جایگاه ایزدبانوان در جهان فکری و معنوی ایران باستان». فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطورهشناختی. س13، ش46، ص175-215.
- میهندوست، محسن. (1397). اسطوره آب، چیستی پری و چراغ برات و واکاوی آن با آیین سیاوشان. مشهد: ترانه.
- نامورمطلق، بهمن. (1397). اسطورهکاوی عشق در فرهنگ ایرانی. تهران: نشر سخن.
- وکیلی، شروین. (1395). اسطورهشناسی ایزدان ایرانی. تهران: نشر شورآفرین.
-هال، جیمز. (1390). فرهنگ نگارهای نمادها. ترجمۀ رقیه بهزادی. تهران: فرهنگ معاصر.
- هینلز، جان. (1375). شناخت اساطیر ایران. ترجمۀ ژاله آموزگار و احمد تفضلی. تهران: چشمه و آویشن.
- یاحقی، محمدجعفر. (1386). فرهنگ اساطیر و داستانوارهها در ادبیات فارسی. تهران: فرهنگ معاصر.
- یحیوی علمداری، آیلار و خبازی. لیلی. (1394). «جایگاه اجتماعی زن در دورۀ نوسنگی ایران بر اساس بررسی پیکرکهای ایزد بانوان». نخستین کنفرانس بینالمللی گردشگری، جغرافیا، باستانشناسی. تهران. مرکز همایشهای توسعه ایران، صص 1-6.
- یشتها. (1347). گزارش پورداوود. تهران: طهوری. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 337 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 304 |