آمار
| تعداد نشریات | 26 |
| تعداد شماره‌ها | 447 |
| تعداد مقالات | 4,557 |
| تعداد مشاهده مقاله | 5,380,005 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,580,083 |
تحلیل و تطبیقِ فرهنگ سیاسی ایرانیان در شاهنامۀ فردوسی و نامۀ طاهر به عبدالله | ||
| مجله مطالعات ایرانی | ||
| دوره 20، شماره 39، شهریور 1400، صفحه 249-281 اصل مقاله (953.51 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/jis.2021.16458.2064 | ||
| نویسندگان | ||
| نجم الدین گیلانی* 1؛ مهسا موسوی2 | ||
| 1استادیار گروه تاریخ، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران | ||
| 2دانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ ایران اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران. | ||
| چکیده | ||
| تداوم فرهنگ و اندیشة سیاسی ایران باستان در دورانِ ایرانِ اسلامی موضوعی است که تاکنون توجه زیادی به آن شده است. پژوهش‌های بسیاری دربارۀ اندرزنامه‌ها و سیرالملوک‌ها، به‌ویژه سیاست‌نامۀ خواجه نظام‌الملک انجام گرفته است. در این میان یکی از نخستین اندرزنامه‌هایی که در قرونِ نخستین اسلامی نوشته شده، اندرز طاهر به پسرش عبدالله است. محتوایِ این اندرزنامه با اندرزهای پادشاهانِ ساسانی در شاهنامة فردوسی، موضوعی است که تاکنون به آن توجه نشده است. این پژوهش با هدف تحلیل و تطبیق فرهنگِ سیاسی ایرانیان در شاهنامۀ فردوسی و نامۀ طاهر به عبدالله با استفاده از روشِ بینامتنیّت، نگاشته شده است. بسیاری از سازه‌های فرهنگِ سیاسی ایرانیان مانند: پاسداشتِ خاندان‌های کهن، توجه به تخمه و نژاد، الهی بودن مقامِ سلطنت، سنت عهد و پیمان، میانه‌روی، نکوهش بدگمانی و دروغ، مشورت با خردمندان، سنّتِ بارعام، سنتِ چشم و گوشِ شاه، سفارش برای بکار بستنِ پند و اندرز؛ بیانگر وجودِ رابطۀ بین متنِ نامۀ طاهر با متنِ اندرزهای پادشاهان ساسانی در شاهنامۀ فردوسی است. در این پژوهش سعی شده با استناد به منابع کهن، به‌ویژه شاهنامة فردوسی و تاریخ طبری، به روش توصیفی - تحلیلی به این پرسش پاسخ داده شود که کدام یک از سازه‌های فرهنگِ سیاسی ایرانیان در نامۀ طاهر و شاهنامۀ فردوسی قابل تطبیق است؟ | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| شاهنامة فردوسی؛ ایران باستان؛ ساسانی؛ طاهر ذوالیمینین؛ بینامتنیّت | ||
| مراجع | ||
|
الف. منابع فارسی
- آذرتاش، آذرنوش. (1396). چالش میان فارسی و عربی (سده‌های نخست). تهران: نشر نی.
- آلن، گراهام. (1385). بینامتنیت. ترجمه پیام یزدانجو. تهران: مرکز.
- ابن اثیر، عزالدین. (1384). تاریخ کامل وقایع قبل از اسلام. ترجمه محمد ابراهیم باستانی پاریزی. تهران: دانشگاه تهران.
- ابن حوقل. (1366). صوره الارض. ترجمه جعفر شعار. چاپ دوم. تهران: امیرکبیر.
- ابوالقاسمی، محسن. (1381). راهنمای زبان‌های باستانی ایران. جلد اول. تهران: سمت.
- ارداویرافنامه یا بهشت و دوزخ در آیین مزدیسنا. (1342). ترجمه رحیم عفیفی. مشهد: بی‌نا.
- افلاطون. (1353). جمهوری. ترجمه فواٌد روحانی. تهران: بنگاه نشر و ترجمه کتاب.
- بریان، پی یر. (1387). امپراطوری هخامنشی. مترجم ناهید فروغانی. تهران: نشر قطره.
- بیهقی، ابوالفضل محمدبن حسین. (1356). تاریخ بیهقی. مصحح: علی اکبر فیاض. تهران: مهتاب
- جاحظ، عمر بن بحر. (1333). التاج. آیین کشورداری در ایران و اسلام. ترجمه حبیب‌الله نوبخت. یافته احمد زکی پاشا. تهران: آشیانه کتاب.
- خواجه‌نظام‌الملک طوسی، ابوعلی حسن بن علی. (1394). سیاستنامه (سیرالملوک). به تصحیح عباس اقبال. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
- دوستخواه، جلیل. (1385)، اوستا کهن‌ترین سرودها و متن‌های ایرانی، تهران: انتشارات مروارید.
- ربانی‌زاده، سید محمدرحیم. (1392). «فرهنگ و آئین حکمرانی در نامه طاهر بن حسین به فرزندش عبدالله». مطالعات تاریخ فرهنگی؛ پژوهش‌نامۀ انجمن ایرانی تاریخ. سال چهارم، شمارۀ شانزدهم، تابستان 1392. صص 64- 43.
- رستم‌وندی، تقی. (1388). اندیشة ایرانشهری در عصر اسلامی: بازخوانی اندیشة سیاسی حکیم ابوالقاسم فردوسی، خواجه‌نظام‌الملک طوسی و شیخ شهاب‌الدین سهروردی. تهران: امیرکبیر.
- رضی، هاشم. (1393). حکمت خسروانی؛ سیر تطبیقی فلسفه و حکمت و عرفان در ایران باستان از زرتشت تا سهروردی و استمرار آن تا امروز. تهران: بهجت.
- زمانی، حسین. (1397). تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دوره طاهریان. تهران: سمت.
- شارپ، رالف نارمن. (1346). فرمان‌های شاهنشاهان هخامنشی. شیراز: دانشگاه شیراز.
- طبری، محمد بن جریر. (1354). تاریخ طبری. ترجمه ابوالقاسم پاینده. تهران: اساطیر.
- عباس، احسان. (1348). عهد اردشیر. مترجم محمد علی امام شوشتری. تهران: انتشارات انجمن آثار ملی.
- غزالی، امام محمد. (1317). نصیحة الملوک. مصحح: جلال همایی. تهران: زوار.
- فردوسی، ابوالقاسم. (1394). شاهنامة فردوسی. پیرایش جلال خالقی مطلق. تهران: سخن.
- کتزیاس. (1390). پریسکا. مترجم فریدون مجلسی. جلد یک. تهران: انتشارات تهران.
- کریستن‌سن، آرتور. (1337). ایران در زمان ساسانیان. ترجمه رشید یاسمی. تهران: دنیای کتاب.
- کنت، رولاند. (1384). فارسی باستان. ترجمه سعید عریان. تهران: سازمان میراث فرهنگی و گردشگری.
- گزنفون. (1350). کوروش‌نامه. مترجم رضا مشایخی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
- اللهیاری، فریدون؛ فروغی ابری، اصغر و مرسل‌پور، محسن. (1389). «بازتاب کارکردهای نهاد شاهی در نامة طاهر بن عبدالله». فصلنامة گنجینة اسناد. سال بیستم، دفتر چهارم، (زمستان 1389). صص 29-16.
- مستوفی، حمدالله. (1364. تاریخ گزیده. تحقیق عبدالحسین نوایی. تهران: امیرکبیر.
- مسعودی، ابوالحسن علی ابن حسین. (1365). مروج الذهب و معادن الجوهر. ترجمۀ ابوالقاسم پاینده. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
- مسکویه رازی، ابوعلی. (1389). تجاربالامم. ترجمه و تحشیه دکتر ابوالقاسم امامی. تهران: سروش.
- مینوی، مجتبی. (1354). نامة تنسر به گشنسب. به تصحیح مجتبی مینوی. تهران: شرکت انتشارات خوارزمی.
- نامور مطلق، بهمن. (1390). درآمدی بر بینامتنیت؛ نظریه و کاربردها. تهران: سخن.
- نفیسی، سعید. (1386). تاریخ خاندان طاهری. به اهتمام عبدالکریم جربزه‌دار، تهران: اساطیر.
- نلدکه، تئودور. (1358). تاریخ ایرانیان و عرب‌ها (تاریخ طبری). ترجمۀ عباس زریاب خویی. تهران: انجمن ملی.
- نوربخش، سیماسادات. (1391). نور در حکمت سهروردی. تهران: هرمس.
- هرودوت. (1363). تاریخ هرودوت. ترجمه وحید مازندرانی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
ب. منابع عربی
- ابن طقطقی، محمدبن علی طباطبا. (1894ق). الفخری فی آداب السلطانیه و الدول الاسلامیه. مصحح: الغریفز ولدی اًهاورت هرتویغ در نبرغ، شالون علی نهرسون. مطبع مرسون. بی جا: بی‌نا.
- قیروانی، أبی اسحاق بن علی الحصری. (1372). زهر الآداب و ثمر الآداب، مفصل و مضبوط و مشروح بقلم الدکتور زکی مبارک. المصر: مطبعه السعاده، الطبعه الثانیه.
- مسعودی، ابوالحسن علی ابن حسین. (1409). مروج الذهب و معادن الجوهر. محقق: یوسف احمد داغر. قم: دارالهجره.
ج. منابع لاتین
-Haberer, Adolph. (2007). Intertexeuality in theory and practice. university of Lyon2. Literatur.49 (5). | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 248 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 240 |
||