
تعداد نشریات | 26 |
تعداد شمارهها | 447 |
تعداد مقالات | 4,557 |
تعداد مشاهده مقاله | 5,380,005 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,580,078 |
قلات اسلام آباد: بنای نویافته از دوره ساسانی در شهرستان فهرج-استان کرمان | ||
مجله مطالعات ایرانی | ||
دوره 20، شماره 40، دی 1400، صفحه 267-307 اصل مقاله (1.7 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/jis.2021.16960.2119 | ||
نویسندگان | ||
لیلا فاضل1؛ یعقوب محمدی فر* 2؛ اسماعیل همتی ازندریانی3 | ||
1دانشجوی دکتری باستان شناسی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران. | ||
2استاد گروه باستانشناسی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران. | ||
3استادیار گروه باستان شناسی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران. | ||
چکیده | ||
شهرستان فهرج در سوی شرقی استان کرمان و انتهای شرقی منظر فرهنگی بم در حاشیه جنوبی لوت جنوبی قرار دارد. در جریان بررسی، شناسایی و مستند نگاری قلاع و آثار موجود در منظر فرهنگی بم بین سالهای 1391 تا 1394 تعداد 42 اثر متعلق به دوره ساسانی و قرون اولیه اسلامی شناسایی شد که یکی از شاخصترین آنها بنای موسوم به قلات اسلام آباد است. مهمترین پرسش مطرح در این پژوهش تعیین کاربری و تاریخگذاری بنای قلات اسلام آباد است. این پژوهش دارای رویکرد توصیفی ـ تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات از طریق پژوهشهای میدانی و مطالعات کتابخانهای است. بر اساس مطالعات صورت گرفته دو احتمال درباره کارکرد این بنا وجود دارد. یکی کارکرد تشریفاتی و کوشک و دیگری کارکرد مذهبی و یک بنای آتشکده. بنای قلات اسلام آباد با دارا بودن فضای مربع مرکزی، ایوانهایی در جهات شرقی و غربی و ورودی با طاق آهنگ در سوی جنوب و ایوانی به صورت قرینه در سوی شمال، به لحاظ کارکرد،کوشک به نظر میرسد که با تعدادی از کوشکها و آتشکدههای دوره ساسانی و قرون اولیه اسلامی قابل مقایسه است. همچنین با استناد بر شواهد موجود در ضلع شرقی، وجود راهرویی پیرامون بنا وجود یک بنای مذهبی را نیز محتمل می سازد. براساس بقایای معماری از جمله؛ وجود ایوانهایی با طاق آهنگ و چفد بیز(شلجمی)، قرینهسازی، مصالح به کار رفته و یافتههای سفالی میتوان بازه زمانی اواخر دوره اشکانی تا اواخر دوره ساسانی و اوایل دوره اسلامی را برای تاریخگذاری بنای قلات اسلام آباد ارائه نمود. | ||
کلیدواژهها | ||
دوره ساسانی؛ کرمان؛ شهرستان فهرج؛ قلات اسلام آباد؛ کوشک؛ آتشکده | ||
مراجع | ||
الف. منابع فارسی
- آذرنیوشه، عباسعلی و صالحی،کورش. (1391). «دهقانان ایرانی در روند گذار از دوره ساسانی به دوره اسلامی». مجله پژوهشهای تاریخی ایران و اسلام. شماره 11، صص 1-16.
- ابنحوقل، (1366). ایران در صوره الارض (سفر نامه ابن حوقل). به کوشش جعفرشعار. تهران. امیرکبیر.
- ابنخردادبه. (1368). مسالک و ممالک. ترجمه علی بن عبدالسلام کاتب. مشهد. آستان قدس رضوی.
- اصطخری، ابواسحاق ابراهیم. (1373). مسالک و ممالک. ترجمه محمد بن عبدالله تستری. تهران. بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
- آزاد، میترا. (1384). بررسی تحول بناهای مذهبی دوره ساسانی به بناهای مذهبی قرون اولیه اسلامی. رساله دکتری پژوهش هنر، تهران: دانشکده هنر دانشگاه تربیت مدرس.
- اسعد پور بهزادی، زهرا. (1372). کیمیای ناسوت. تهران. امیررضا.
- باستانی پاریزی، محمد ابراهیم. (1371). اژدهای هفت سر. تهران: درنا.
- بزنوال، رولان. (1379). فن آوری طاق در خاور کهن.ترجمه محسن حبیبی. تهران: انتشارات میراث فرهنگی.
- بلاذری، احمد بن یحیی. (1337). فتوح البلدان. ترجمه محمد توکل. تهران: نقره.
- بینا. (1391). تاریخ سیستان نوشته به نیمه قرن پنجم هجری. به کوشش جعفر مدرس صادقی. تهران: نشر مرکز.
- پیرنیا، محمدکریم. (1372). آشنایی با معماری اسلامی ایران. تدوین غلامحسین معماریان. تهران: علم و صنعت ایران.
- پیرنیا، محمدکریم. (1386). سبک شناسی معماری ایرانی. تدوین غلامحسین معماریان. تهران: سروش دانش.
- جودکی عزیزی، اسدالله. صارمی نایینی، داوود. (1393). «کوشک رحیم آباد و چهارباغ تاریخی آن؛ یادگاری از سده های آغازین اسلامی در ایران». باغ نظر. سال یازدهم، شماره 30، صص 67-88.
- خبیصی، میرزا محمد ابراهیم. (1386). سلجوقیان و غز در کرمان. تصحیح و مقدمه محمد ابراهیم باستانی پاریزی. تهران: علم.
- روتر، اسکار. (1387). تاریخچه معماری دوره ساسانی. در بررسی هنر ایران. به کوشش آرتور اپهام پوپ و فیلیس اکرمن. تهران، علمی فرهنگی، 639-710.
- سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح. (1386). فرهنگ جغرافیایی آبادیهای استان کرمان-شهرستان بم، ج4. تهران، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
- اثر میراث جهانی بم و منظر فرهنگی آن- طرح جامع مدیریتی. (2008-2017). 1386. تهران: سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و دفتر منطقهای یونسکو در تهران با حمایت صندوق امانی ژاپن نزد یونسکو برای میراث فرهنگی.
- عدل، شهریار. (1385). "قناتهای بم از منظر باستانشناسی؛ سیستم آبیاری در بم و پیدایش و تکامل آن از عهد پیش از تاریخ تا دوران مدرن». مجموعه مقالات سومین کنگره معماری و شهرسازی ایران. به کوشش باقر آیتاللهزادۀ شیرازی، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور، صص: 47- 125.
- فاضل، لیلا. (1394). مطالعات باستانشناسی منظر فرهنگی بم- بررسی مقدماتی قلاع موجود در منظر و محور فرهنگی بم(1391-1394). زیر نظر دکتر شهریار عدل، مرکز اسناد پایگاه میراث جهانی بم و منظر فرهنگی آن.
- فاضل،لیلا. مهرینژاد،فرخ. قمری،مسعود. ابراهیمی،افشین. شیخ،محمد.(1396). "خط سیرهای باستانی و سیمای تاریخی بخش نگین کویر فهرج(منظر فرهنگی بم)". مطالعات ایرانشناسی. سال سوم، شماره پنجم، بنیاد ایرانشناسی، 27-71.
- فاضل، لیلا. (1399). مطالعات باستان شناسی ناحیه منظر فرهنگی بم- شهر ستان های فهرج و ریگان استان کرمان به همراه معرفی آثار نویافته شهرستانهای بم و نرماشیر. زیر نظر: شهریار عدل، شیراز: کتیبه نوین.
- فیروزمیرزا فرمانفرما. (1379). سفرنامه کرمان و بلوچستان. به کوشش منصوره اتحادیه و سعاد پیرا. تهران: نشر تاریخ ایران.
- کریستن سن، آرتور. (1378). ایران در زمان ساسانیان. ترجمه رشید یاسمی، تهران: صدای معاصر.
- کیانی، محمد یوسف. (1379). پیشینه سفال و سفالگری در ایران. تهران: نسیم دانش.
- مستوفی، احمد. (1348).گزارشهای جغرافیایی لوت زنگی احمد. تهران: موسسه مطالعات جغرافیایی دانشگاه تهران.
- مستوفی، احمد. (1351). مطالعات جغرافیایی دشت لوت. تهران: موسسه مطالعات جغرافیایی دانشگاه تهران
- معین، محمد. (1371). فرهنگ فارسی معین. ج 1. تهران: امیر کبیر.
- مقدسی، ابوعبدالله محمد بن احمد. (1361). احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم. ترجمه علینقی منزوی. ج 2. تهران: شرکت مؤلفان و مترجمان ایران.
- موسوی، محمود. صالحی، نصرالله. نصرالله زاده، سیروس. غنیمتی، سرور. تبریزنیا تبریزی. (1382). «کوه خواجه مهمترین پرستشگاه زرتشتیان سیستان». کتاب ماه تاریخ و جغرافیا. شماره 66 و67، صص 6-20.
- نوربخش، حمید. (1355). ارگ بم همراه با تاریخچه مختصری از شهرسازی و شهرنشینی در ایران. تهران: طهوری.
- وزیری، احمدعلی خان. 1352. جغرافیای کرمان. تهران: ابن سینا.
- هرینک، ارنی. (1376). سفال ایران در دوران اشکانی. ترجمه حمیده چوبک. تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.
- هوف، دیتریش. (1366). فیروز آباد. ترجمه کرامت الله افسر. مجموعه مقالات شهرهای ایرانی به کوشش محمد یوسف کیانی. ج2. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، صص75-118.
- هیلن براند، رابرت. (1388). معماری اسلامی. ترجمه ایرج اعتصام. تهران: حوزه معاونت معماری و شهرسازی.
- یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب. (1356). البلدان. ترجمه محمد ابراهیم آیتی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
ب. منابع لاتین
- Adl, Ch., (2011). la Mosque Haji_Piyâdah Noh-Gonbadân a Balkh (Afghanistan). Cral I (Javier-mars): 565-625 - Azarnoush, M., (1994). The Sasanian Manor House at Hajiabad, Iran, Firenze, Le Lettere, Coll. Monografie di Mesopotamia - Ghanimati, S., (2000). New perspectives on the chronological and functional horizons of Kuh-e Khwaja in Sistan. Iran, vol.38, 137-150. - Huff, D., (1987). Architecture II: Sassanian period. Encyclopaedia Iranica, vol II, Routledge& Kegan Paul, London and New York, 329-334. - Karlovsky, L., (1970). Excavation at tepe Yahya-Iran (1967-1969), progress report I. Cambridge Massachusetts. - Kiani, M. Y., (1982). Excavation on the Defensive Wall of the Gurgan plain: A preliminary report. Iran, Vol. 20, 73-79 - Northedge, A., Falkner, R., (1987). The 1986 survey season at Samarra. Iraq, Vol.39, 143-173 - Siroux, M., (1967). Trois monuments icconus de Iran anciont dans. Iranica Antiqua, vol.7, 82-88 - Vanden Berghe, L., (1961). Recntes decouvertes de mounuments Sassanides dans Le Fars. Iranica Antiqua, vol.1, 163-200. - Whitcomb, D., (1984). Qasri-Abunasr: Old Shiraz, Arabica Orientale, Paris, Mesopotamia et Iran Meridional de Larg du far andedebat dela period Islamique. Ed, Recherche sules civilization. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 390 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 293 |