دانشگاه شهید باهنر کرمان

 آمار

تعداد نشریات26
تعداد شماره‌ها447
تعداد مقالات4,557
تعداد مشاهده مقاله5,379,999
تعداد دریافت فایل اصل مقاله3,580,063
رضایی, فریبا, کلاهچیان, فاطمه, بیگ‌زاده, خلیل. (1400). تأمّلی بر ظرفیّت‌های نمایشیِ ماجرای روح در مرصادالعباد. , 24(50), 79-106. doi: 10.22103/jll.2022.18082.2932
فریبا رضایی; فاطمه کلاهچیان; خلیل بیگ‌زاده. "تأمّلی بر ظرفیّت‌های نمایشیِ ماجرای روح در مرصادالعباد". , 24, 50, 1400, 79-106. doi: 10.22103/jll.2022.18082.2932
رضایی, فریبا, کلاهچیان, فاطمه, بیگ‌زاده, خلیل. (1400). 'تأمّلی بر ظرفیّت‌های نمایشیِ ماجرای روح در مرصادالعباد', , 24(50), pp. 79-106. doi: 10.22103/jll.2022.18082.2932
رضایی, فریبا, کلاهچیان, فاطمه, بیگ‌زاده, خلیل. تأمّلی بر ظرفیّت‌های نمایشیِ ماجرای روح در مرصادالعباد. , 1400; 24(50): 79-106. doi: 10.22103/jll.2022.18082.2932

تأمّلی بر ظرفیّت‌های نمایشیِ ماجرای روح در مرصادالعباد

نثرپژوهی ادب فارسی
مقاله 4، دوره 24، شماره 50، دی 1400، صفحه 79-106    اصل مقاله (844.56 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/jll.2022.18082.2932
نویسندگان
فریبا رضایی1؛ فاطمه کلاهچیان* 1؛ خلیل بیگ‌زاده2
1دانشگاه رازی
2هیأت علمی/ دانشگاه رازی
چکیده
در تمامی ژانرهای ادبی، متونی هستند که از مراتب قابلیّت‌ نمایشی برخوردار باشند. واکاوی این ظرفیّت‌ها، به آشکار شدن جنبه‌هایی مهم و زوایایی ظریف از متون منجر می‌شود. یکی از زمینه‌های قابل پژوهش از این منظر، آثار صوفیانه و عارفانه‌اند. نارسا بودن زبان توصیفی و مستقیم برای تبیین مفاهیم و تجربیات عرفانی، نیاز به کاربرد شگردهایی چون بیان روایی و نمایشی را با درجات مختلف، قوّت می‌بخشد؛ یعنی ترسیم و بازنمایی، به جای توصیف و توضیح صِرف. موضوع این مقاله، بررسی ظرفیّت‌های نمایشیِ ماجرای روح در مرصادالعباد است. در ماجرای مذکور، عناصر نمایشی سهمی قابل توجّه در انتقال مفاهیم ذهنی نویسنده دارند. این عناصر، با محوریّت پردازش شخصیّت روح در بستری از روند پیچیدۀ متافیزیکی، به ارتباط مخاطب با مطلب، کمکی شایان تأمّل کرده‌اند. مهم‌ترین یافته‌ها نشان می‌دهند، بارزترین عناصر و شگردهای نمایشی این ماجرا که در القای مفاهیم گوناگون کارآمدتر بوده‌اند و همه حول محور شخصیّتِ روح، به پرداخت و قوام آن مدد رساند‌ه‌اند، به ترتیب عبارتند از: شخصیّت‌پردازی، کنش، گفت‌وگو و کشمکش. مهم‌ترین مفاهیمی که از طریق این عناصر و شیوه‌ها القا می‌شوند، از این قرارند: ماهیت روح و جسم و تضادّ و توافق آن‌ها، اشتیاق بازگشت به زادبوم روح، عشق، معرفت و دشواری‌های آن، دنیای ممدوح و مذموم و نیز فنا و بقا. هنگام کاربرد اغلب عناصر و شیوه-های بیانِ داستانی در این ماجرا، جلوه‌های تمایل به نشان دادنِ نمایشی، به‌جای تعریف کردن، مشهود است؛ امّا این نمود، هنگام استفاده از شگردهای مؤثّر تمثیل‌پردازی و تصویرسازی و نیز دو عنصر کنش- واکنش و گفت‌وگو بارزتر است.
کلیدواژه‌ها
عناصر نمایشی؛ نثر صوفیانه و عارفانه؛ مرصادالعباد؛ شخصیّتِ روح
مراجع
فهرست منابع

  1. آسابرگر، آرتور. (۱۳۸۰). روایت در فرهنگ عامیانۀ رسانه و زندگی روزمرّه. ترجمۀ محمّدرضا لیروای. چاپ اوّل، تهران: سروش.
  2. ارسطو. (1392). رسالۀ هنر شاعری. ترجمۀ عبدالحسین زرّین­کوب. تهران: امیرکبیر.
  3. اسلین، مارتین. (۱۳۹۱). نمایش چیست؟ ترجمۀ شیرین تعاونی(خالقی). تهران: نیلوفر.
  4. اکبرلو، منوچهر. (1384). اقتباس ادبی برای سینمای کودک و نوجوان. تهران: بنیاد سینمایی فارابی.
  5. اگری، لاجوس. (۱۳۸۳). فنّ نمایشنامه‌نویسی. ترجمة مهدی فروغ. تهران: نگاه.
  6. امینی، محمّدرضا. (1384). «تأمّلی دربارۀ جنبه­های نمایشی ادبیّات فارسی». مجلّۀ علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، دورۀ بیست و دوّم، شمارۀ 1، صص203- 216.
  7. براهنی، رضا. (۱۳۶۲). قصّه‌نویسی. تهران: نشرنو.
  8. برهانی، مریم. (1394). بررسی جنبه­های نمایشی حکایت­هایی از گلستان سعدی. تهران: تیرگان.
  9. بصیری، مریم. (1394). فرایند شکل­گیری داستان در ادبیات داستانی و دراماتیک. تهران: امیرکبیر.
  10. بولتن، مارجوری. (۱۳۸۲). کالبدشناسی درام. ترجمۀ رضا شیرمرز. تهران: قطره.
  11. پارسایی، حسن. (1388). «متون نمایشی و جایگاه آن در ادبیّات». نمایش، شمارۀ 119 و 120، صص 3- 15.
  12. پرتوی، طیّبه و محمّد شهبا. (1394). «واکاوی ظرفیّت­های نمایشی منطق­الطّیر عطّار با رویکرد بررسی و مقایسۀ اقتباس­های داخلی و خارجی از این اثر برای تئاتر». متن شناسی ادب فارسی، دورۀ جدید، شمارۀ 2، صص 4-33.
  13. پرونر، میشل. (1387). تحلیل متون نمایشی. ترجمۀ شهناز شاهین. تهران: قطره.
  14. پورشبانان، علیرضا. (1392). تاریخ بیهقی، روایت سینمایی. تهران: بنیاد سینمایی فارابی.
  15. حنیف، محمّد. (۱۳۸۹). قابلیّت‌های نمایشی شاهنامه. تهران: سروش.
  16. دقیقیان، شیرین‌دخت. (۱۳۷۱). منشأ شخصیّت در ادبیات داستانی. تهران: نویسنده.
  17. رضایی، رضا. (1383). «یادداشت­هایی دربارۀ تبدیل قصّه به نمایشنامه». هنر، شمارۀ 61، صص45- 49.
  18. سرسنگی، مجید. (1378). «جایگاه و وظایف گفتگو در هنرهای نمایشی». نامۀ فرهنگ، شمارۀ 34، صص188- 205.
  19. سهیلی­راد، فهیمه. (1386). «بررسی جنبه­های نمایشی در شماری از داستان­های تذکرة­الأولیاء عطّار نیشابوری». هنر، دورۀ دوّم، شمارۀ 2، صص25-40.
  20. سیگر، لیندا. (۱۳۸۳). فیلمنامۀ اقتباسی. ترجمۀ عبّاس اکبری. تهران: نقش و نگار.
  21. شمیسا، سیروس. (1389). سبک­شناسی نثر فارسی. تهران: میترا.
  22. شهریاری، خسرو. (۱۳۶۵). کتاب نمایش. تهران: امیرکبیر.
  23. شیری، قهرمان. (۱۳۸۲). داستان‌نویسی، شیوه‌ها و شاخصه‌ها. تهران: پایا.
  24. ضابطی جهرمی، احمد. (1384). ساختار سینما و تصاویر شعری شاهنامه. تهران: افرا.
  25. فتوحی، محمود. (1384). «تمثیل؛ ماهیّت، اقسام، کاربرد». مجلّۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تربیت معلّم، شمارۀ 47- 49، صص 141- 177.
  26. کالر، جاناتان. (۱۳۸۲). نظریه‌های ادبی. ترجمۀ فرزانه طاهری. چاپ اوّل، تهران: مرکز.
  27. کهنسال، مریم. (1390). جلوه­های نمایشی مثنوی. تهران: سخنوران.
  28. گری، مارتین. (۱۳۸۲). فرهنگ اصطلاحات ادبی. ترجمۀ منصوره شریف‌زاده. چاپ اوّل، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  29. مجدی، شهاب. (1383). بررسی قابلیّت­های نمایشی داستان شیخ صنعان عطّار نیشابوری. پایان­نامۀ کارشناسی ارشد. استاد راهنما: حبیب­الله لزگی. تهران: دانشگاه تربیت مدرّس.
  30. مک کی، رابرت. (۱۳۸۷). داستان، ساختار، سبک و اصول فیلمنامه‌نویسی. ترجمۀ محمّدگذرآبادی. تهران: هرمس.
  31. مکّی، ابراهیم. (۱۳۷۱). شناخت عوامل نمایش. تهران: سروش.
  32. ملپس، سایمن و پاول ویک. (1394). درآمدی بر نظریۀ انتقادی. ترجمۀ گلناز سرکارفرشی. تهران: سمت.
  33. منتظری، لیلا. (1388). تأویل جنبه­های ادبی و نمایشی منطق‌الطّیر عطاّر با مجمع مرغان ژان کلود کریر. پایان­نامۀ کارشناسی ارشد. استاد راهنما: سیّد مصطفی مختاباد. تهران: دانشگاه تربیت مدرّس.
  34. مندنی­پور، شهریار. (۱۳۸۳). ارواح شهرزاد، سازه‌ها، شگردها و فرم‌های داستان نو. چاپ اوّل، تهران: ققنوس.
  35. میرصادقی، جمال. (۱۳۹۴). ادبیات داستانی. تهران: سخن.
  36. ناظرزادۀ کرمانی، فرهاد. (1373). «مطالعۀ تطبیقی میان نمایشنامه و داستان». هنر، شمارۀ 25، صص 257- 281.
  37. نجم رازی، عبدالله­بن­محمّد. (۱۳۷۱). مرصادالعباد. به اهتمام محمّدامین ریاحی. تهران: علمی و فرهنگی.
  38. والاس، مارتین. (۱۳۸۲). نظریه‌های روایت. ترجمۀ محمّد شهبا. چاپ اوّل، تهران: هرمس.
  39. وود، جولیاتی. (1384). ارتباطات میان فردی(روان­شناسی تعادل). ترجمۀ مهرداد فیروزبخت. تهران: مهتاب.
  40. هاوتون، جری. (۱۳۸۰). پیش‌درآمدی بر شناخت رمان. ترجمۀ شاپور بهیان. چاپ اوّل، اصفهان: نقش خورشید.
  41. یونسی، ابراهیم. (۱۳۷۹). هنر داستان‌نویسی. تهران: سهروردی.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 253
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 208


سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب