
تعداد نشریات | 26 |
تعداد شمارهها | 447 |
تعداد مقالات | 4,557 |
تعداد مشاهده مقاله | 5,379,993 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,580,058 |
جایگاه اجتماعی لولیان خنیاگر و کولیان رامشگر در امثال فارسی | ||
مجله مطالعات ایرانی | ||
دوره 20، شماره 40، دی 1400، صفحه 129-167 اصل مقاله (1.23 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/jis.2021.17834.2193 | ||
نویسنده | ||
حسن ذوالفقاری* | ||
استاد دانشگاه تربیت مدرس | ||
چکیده | ||
لولیان و کولیان در ادبیات شفاهی و رسمی و موسیقی و فرهنگ ایرانی حضوری چندین قرنه دارند. این آوازخوانان و نوازندگان دورهگرد که در مناطق مختلف ایران به نامهای مختلف مشهورند، جز نقش رامشگری و خنیاگری، خدمات اجتماعی نیز بر عهده داشتند. رقص، موسیقی، آواز، بیخانمانی، کارهای خلاف عرف و عادت از نشانههای رفتاری آنان است که در ادب رسمی و فرهنگعامه و زبان مردم به اشکال متفاوت بازتاب داشته است. در این مقاله نقش این لولیان را در فرهنگعامه و موسیقی نواحی و ادب کلاسیک جستجو کرده و بر این مبنا جایگاه اجتماعی آنها و دیدگاه مردم نسبت به آنان و خدمات فرهنگی اجتماعی و بعضاً دیدگاه منفی مردم به آنان با شواهد کافی تبیین میشود. این جستار در پی آن است تا نشان دهد کولیان چه نقش مهمی در زندگی مادی و معنوی و تفریحات مردم داشتهاند و دیدگاه مردم دربارة آنها چیست. مقولهای که کمتر بدان توجه شده است. تکیة ما بر ضربالمثلهای فارسی است و هرجا لازم بوده است از شواهد شعری نیز بهره گرفتیم. تحقیق ما نشان میدهد در امثال فارسی بیشتر به رفتارهای بد و جنبههای منفی لولیان و کولیان توجه شده است؛ اما در اشعار کلاسیک بر وجه مثبت آنان چون دلبری، شادیخواری تأکید میشود. لولی و کولی گرچه مترادفاند اما لولی کاربرد لطیف و زنانه دارد اما کولی نه. | ||
کلیدواژهها | ||
لولی؛ کولی؛ ادب عامه؛ شعر عامه؛ ضربالمثل؛ رفتارشناسی | ||
مراجع | ||
آقاعباسی. یدالله.(۱۳۹۱) دانشنامه نمایش ایرانی: جستارهایی در فرهنگ و بوطیقای نمایش ایرانی. تهران: قطره؛ 1348 و کرمان: دانشگاه شهید باهنر (کرمان).
اسعد گرگانی. فخرالدین. ویس و رامین. (با دو گفتار از صادق هدایت و مینورسکی). با مقدمه و تصحیح و تحشیه محمد روشن. تهران: صدای معاصر. 1381
افشار سیستانی. ایرج (1377). کولیها ـ پژوهشی در زمینة زندگی کولیان ایران و جهان. تهران: روزنه.
افلاکی. شمسالدین احمد (1959). مناقب العارفین. ج دوم. آنکارا: انجمن تاریخ ترک.
امام شوشتری. محمدعلی. (1377)جغرافیای تاریخی خوزستان. تهران: امیرکبیر.
اماناللهی بهاروند. سکندر.(1387) خنیاگری و موسیقی در ایران. تهران: نشر آرون.
اولیاچلبی. محمد ظلی بن درویش.(1314) اولیاچلبی سیاحتنامه سی. ج 1ـ2. چاپ احمد جودت. استانبول.
اوحدی مراغهای. (1307)جامجم اوحدی. به تصحیح وحید دستگردی. تهران.
باخزری. ابوالمفاخر یحیی. اورادالاحباب و فصوصالآداب. به تصحیح ایرج افشار. تهران: دانشگاه تهران: 1342
بقایی. ناصر. (1370) امثال فارسی در گویش کرمان. کرمان: مرکز کرمانشناسی.
پورافکاری. نصرالله (1355). «کولیها (ریشه. سرزمین اصلی. مسیر حرکت)». مجلة دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان. دورة اول. شمارة 13 و 14. 312‑301.
ثعالبی. حسین بن محمد (1372). شاهنامه کهن پارسی تاریخ غرر السیر. تصحیح سید محمد روحانی. مشهد: دانشگاه فردوسی.
جامی. نورالدین عبدالرحمان بناحمد. (1370) مثنوی هفت اورنگ. به تصحیح و مقدمة مرتضی مدرس گیلانی. تهران. گلستان کتاب.
جلالی. مهدیه. حسین اقاحسینی. مریم محمودی. (1397) جایگاه لولی در ادب فارسی باتکیهبر کلیات شمس. پژوهشهای ادب عرفانی. دوره 12. شماره 1. شماره پیاپی 36. بهار. ص 1-24
حافظ. خواجه شمسالدین محمد.(1370). دیوان.تصحیح قاسم غنی و علامه محمد قزوینی. تهران: زوار.
حجازی. محمدعلی (1383). «کولیها کوچندگان زیبای راندهشده». مجلة ادبیات و زبانها. شمارة 20 و 21. 29‑26.
حسین باشتی. علیرضا (1385). «لولی در گذر تاریخ و ادبیات». مجلة زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی اراک. شمارة 5. 110‑95.
حصوری علی.(1384) سیاوشان. تهران: چشمه.
حمزۀ اصفهانی.(1346) تاریخ سنی ملوک الارض و الانبیا. ترجمه جعفر شعار. تهران: بنیاد فرهنگ.
خاقانی. افضلالدین (1382). دیوان. تصحیح ضیاءالدین سجادی. تهران: زوار.
خسروی. عبدالعلی.(۱۳۷۲) تاریخ و فرهنگ بختیاری ج ۲. چاپ اول. اصفهان: نشر حجت.
درویشی. محمدرضا.(1373)مقدمه بر شناخت موسیقی نواحی ایران. تهران: حوزه هنری.
دهخدا. علیاکبر (1371). لغتنامه. تهران: دانشگاه تهران.
ذکاء. یحیی (1377). کولی و زندگی او. تهران: هنرهای زیبای کشور.
ذکاوتی قراگزلو. علیرضا (1368). «بنگه لولیان در کنار سرای مغان». نشر دانش. شمارة 51. 15‑10.
ذوالفقاری. حسن. (1388) فرهنگ بزرگ ضربالمثلهای ایرانی. تهران: علمی.
ذوالفقاری. حسن. (1394)باورهای عامیانة مردم ایران. تهران: چشمه.
سامانی. هوشنگ. موسیقی مرگ. مجله مقام موسیقایی. شمارۀ 26. اسفند 1382 و فروردین 1383
سنایی. مجدود بن آدم (1381). دیوان. مقدمه. شرح زندگی. شیوة سخن سنایی به قلم بدیعالزمان فروزانفر؛ به اهتمام پرویز بابایی. تهران: آزاد مهر.
شفیعی کدکنی. محمدرضا (1370). در عشق زندهبودن؛ گزیدۀ غزلیات شمس. تهران: سخن.
شفیعی کدکنی. محمدرضا (1388). شبخوانی. تهران: سخن
شیرکانی. علیرضا (1369). «سینما؛ نگاهی به زندگی کولیان طایفه صفاری». هنر و معماری. کلک. شمارة 7. 244‑241.
صادقی. علیاشرف (1368). «لولی و مغ». نشر دانش. شمارة 53. 33‑28.
صفینژاد. جواد.(1381) «نقدی بر کتاب سفر به دیار بختیاری». مجله انسانشناسی. شمارۀ 1. بهار و تابستان.
عبید زاکانی (1343). کلیات. تصحیح پرویز اتابکی. تهران: پگاه.
عراقی. فخرالدین ابراهیم (بیتا). کلیات. تصحیح سعید نفیسی. تهران: کتابخانه سنایی. چاپ چهارم.
عطار نیشابوری. شیخ فریدالدین (1362). دیوان. تصحیح تقی تفضلی. تهران: علمی و فرهنگی.
غزنوی. سدیدالدین.(1340) مقامات ژندهپیل. به تصحیح حشمت مؤید. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
غفاری. عیسی.(1388) موسیقی سوگ در ایل بختیاری «نگاهی به آواز گاگریوه و ساز چپی در موسیقی بختیاری». فصلنامه هنر. شمارۀ 82. زمستان.
فاطمی. ساسان. موسیقی و جشن در فرهنگهای ایرانی (بررسی نمونههایی از ایران. آسیای میانه. قفقاز و افغانستان). نامۀ انسانشناسی. دورۀ اول. شمارۀ دوم. پائیز و زمستان 1381. ص 133-145.
فاطمی. موسی.(1353) لرکیها. آداب عروسی لِرکیها از خواستگاری تا پاگشا. هنر و مردم. بهمن. شمارۀ 148. ص 52-60.
فردوسی. ابوالقاسم (1391). شاهنامه. قم: عطش.
قائممقامی. عبدالوهاب (1339). «کولیها کیستند و کجایی هستند». ارمغان. دورة بیستونهم. شمارة 6. 270‑262.
کوهی کرمانی. حسین(1317). هفتصد ترانه از ترانههای روستایی ایران. تهران: بینا
گرگینپور. فرهاد.(1376) فایز و شروهخوانی در مناطق جنوب. رشد آموزش زبان و ادب فارسی . پاییز .شمارۀ 44. ص 14- 17.
متیندوست. احمد (1378). «زبان کولیها». مجلة هنر و معماری. کلک. شمارة 107. 53‑48.
محمدی. هاشم (1387). «حافظ و لولیان شوخ شیرینکار». ادبیات و زبانها: حافظ. شمارة 51. 42‑43.
مددی. حسین. (1379)جایگاه موسیقی در ایل بختیاری. چیستا. شمارۀ 171. مهر.
مری بویس. هنری و جورج فارمر. (1368)گفتار دربارۀ خنیاگری و موسیقی در ایران. ترجمه بهزاد باشی. تهران: آگاه.
منوچهری دامغانی. (1347)دیوان. تصحیح محمّد دبیرسیاقی. تهران: زوار. چاپ سوم.
مولایی. رامین (1378) ««فلامنکو» زمزمة عدالتخواهی کولیها». مجلة ادبیات و زبانها: گلستانه. شمارة 10. 17‑16.
مولوی. جلالالدین محمد (1378). کلیات شمس تبریزی. مقدمه: بدیعالزمان فروزانفر. تهران: فرادید.
مولوی. جلالالدین محمد (1388). فیه ما فیه. تصحیح بدیعالزمان فروزانفر. تهران: خیام.
ناشناس. (1318) مجملالتواریخ و القصص. ناشناس. به کوشش محمدتقى بهار. تهران: دنیای کتاب.
نصری اشرفی. جهانگیر (1383). «کولیها». مجلة هنرومعماری. شمارة 29. 17‑8.
نصری اشرفی. جهانگیر.(1383) نمایش و موسیقی در ایران. تهران: آرون.
نوایی. عبدالحسین.(1344) کریمخان زند. تهران: ابنسینا.
وحشیبافقی.(1345) کلیات. بهاهتمام حسین نخعی. تهران: امیرکبیر.
وجدانی. بهروز.( ۱۳۶) فرهنگ موسیقی ایران. تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.
یزدان پناه. اسماعیل(1383). کولیها. قائمشهر: ناشرمولف. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 881 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 319 |