
تعداد نشریات | 26 |
تعداد شمارهها | 447 |
تعداد مقالات | 4,557 |
تعداد مشاهده مقاله | 5,380,005 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,580,078 |
واژههای مربوط به طبیعت و پدیدههای طبیعی در کدهنامهای ایرانی و کاربرد و پیشینۀ آن | ||
مجله مطالعات ایرانی | ||
دوره 20، شماره 40، دی 1400، صفحه 233-266 اصل مقاله (1.01 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/jis.2021.16544.2071 | ||
نویسنده | ||
مجید طامه* | ||
پژوهشگر فرهنگستان زبان و ادب فارسی | ||
چکیده | ||
جاینامها یا همان نام مناطق جغرافیایی بخشی از میراث زبانی زنده و پویایی است که از نسلی به نسل دیگر میرسد و کمتر دچار تغییر و تحریف میشود. نامهای جغرافیایی را بستهبه نوع و گونهشان میتوان به انواع کدهنامها یا نام مناطق مسکونی، شیبنامها یا نام پستی و بلندیهای روی زمین و آبنامها یا نام عوارض طبیعیای که مرتبط با آب هستند تقسیم کرد. در میان این انواع، کدهنامها بهسبب آنکه انسان در ارتباط بیشتری با آنهاست بسامد بیشتری دارند و بهلحاظ بررسی و مطالعه از نقش مهمتری برخوردارند. کدهنامها را میتوان از وجوه گوناگون مطالعه کرد و ویژگیهای زبانی و غیرزبانی را در ساخت آنها مورد تدقیق قرار داد. یکی از ویژگیها جالب توجه در ساخت کدهنامها بررسی و طبقهبندی موضوعی واژههای پایهای است که در آنها دیده میشود. این واژههای پایه هم بهلحاظ زبانی و هم بهلحاظ فرهنگی و تاریخی درخور توجهاند. ازجمله واژههای پایهای که در کدهنام قابل بررسی و مطالعه است، واژههای مربوط به طبیعت و پدیدههای طبیعی است. کاربرد این واژهها در کدهنامها امری امروزی نیست بلکه پدیدهای است تاریخی و از دیرباز در ساخت کدهنامها رواج داشتهاست. در این مقاله به بررسی و تحلیل واژههای مربوط به حوزۀ طبیعت که در کدهنامهای ایران بهکار رفته میپردازیم و سابقه و پیشینۀ کاربرد این واژهها را در نامهای جغرافیایی پیش از اسلام نیز ذکر میکنیم. | ||
کلیدواژهها | ||
جغرافیا؛ جاینام؛ جاینامشناسی؛ کدهنام؛ پدیدههای طبیعی | ||
مراجع | ||
الف. منابع فارسی
- احدیان، محمدمهدی و بختیاری، رحمان. (1388). «درآمدی بر جاینامشناسی ایران». جستارهای ادبی. ش 165، ص 181-199.
- افکنده، احسان و عادلفر، باقرعلی. (1395). «میراث هندوایرانی هفت کشور در متون کهن ایرانی و هندی». پژوهشهای ایرانشناسی. س 6، ش 1، ص 1-19.
- باستانی راد، حسن و مردوخی، دلآرا. (1392). «گونهشناسی جاینامها در جغرافیای تاریخی ایران». مجلۀ پژوهشهای تاریخی ایران و اسلام. س. 7، ش 12، ص 21-50.
- تفضلی، احمد. (1374). «آسمان. 2. آسمان در عقاید زردشتیان». دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج 1: آب ـ آل داوود. زیرنظر کاظم موسوی بجنوردی. تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ص 365.
- تفضلی، احمد. (1383). تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام. به کوشش ژاله آموزگار. چاپ چهارم. تهران: سخن.
- دریایی، تورج. (1388). شهرستانهای ایرانشهر. ترجمۀ شهرام جلیلیان. تهران: توس.
- رزمآرا، حسینعلی. (1328-1332). فرهنگ جغرافیایی ایران. 10 ج. تهران: دایرۀ جغرافیایی ستاد ارتش.
- رضایتی کیشهخاله، محرم و ملیحی لمر، شهناز. (1395). «بررسی جاینامهای بخش اسالم شهرستان تالش». پژوهشهای زبانشناسی تطبیقی. س 6، ش 11، ص 97-114.
- رفاهی علمداری، فیروز. (1393). مبانی توپونیمی و نگاهی به توپونیمهای ایران. تهران.
- سبزعلیپور، جهاندوست. (1396). «تأملی بر جاینامشناسی منطقۀ تاتزبان شاهرود خلخال». زبان فارسی و گویشهای ایرانی. س 2، ش 3، ص 163-184.
- طامه، مجید. (1398). سازههای جاینامساز در جاینامهای ایرانی و طبقهبندی آنها. طرح انجامشده برای گروه مطالعات سیاسی، انتخابات، حقوقی و تقسیمات کشوری. تهران.
- عفیفی، رحیم. (1383). اساطیر و فرهنگ ایران. تهران: توس.
- فرهنگ جغرافیایی آبادیهای کشور جمهوری اسلامی ایران (1371-1378). سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح. تهران.
- مجتهد شبستری، محمد. (1374). «آسمان. 1. آسمان در فرهنگ اسلامی». دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج 1: آب ـ آل داوود. زیرنظر کاظم موسوی بجنوردی. تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ص 363-365.
ب. منابع لاتین - Assadorian, A. (2017). “On the systematic classification of Iranian toponyms”. American Journal of Linguistics 5(3). 51-56. - Bartholomae, Ch. (1904). Altiranisches Wörterbuch. Strassburg: Verlag von Karl J. Trübner. - Brandenstein, W. and Mayrhofer, M. (1964). Handbuch des Altpersischen. Wiesbaden: Otto Harrassowitz. - Hambartsumian, A. (2009). “The sacred Aryan forest in the Avestan and Pahlavi texts”. Iran and the Caucasus, 13 (1) 125-130. - Huyse, Ph. (1999). Die dreisprachige Inschrift Šābuhrs I. an der Ka‘ba-i Zardušt (ŠKZ). (= Corpus Inscriptionum Iranicarum. Part III. vol. I. Texts I). Band 1. London: School of Oriental and African Studies. - Kent, R.G. (1953). Old Persian: grammar, texts, lexicon. New Haven: American Oriental Society. - MacKenzie, D.N. (1986). A concise Pahlavi dictionary. London: Oxford University Press. - Schmitt, R. (2014). Wörterbuch des altpersichen Königsinschriften. Wiesbaden: Reichert Verlag. - Szemerényi, O. (1966). “Iranica II”. Die Sprache, 12 (2), 190-226. - Tafazzoli, A. (1992). “Clime”. Encyclopaedia Iranica, 5 (7), 713. - Tavernier, J. (2007). Iranica in the Achaemenid Period (ca. 550-330). Leuven: Uitgeverij Peeters en Departement Oosterse Studies. - Witzel, M. (2000). “The home of Aryans”. in A. Hintze and E. Tichy (eds.). Anusantatyai: Festschrift für Johanna Narten zum 70. Geburstag (pp. 283-338). Dettelbach: J.H. Röll. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 244 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 242 |