آمار
| تعداد نشریات | 26 |
| تعداد شماره‌ها | 447 |
| تعداد مقالات | 4,557 |
| تعداد مشاهده مقاله | 5,380,001 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,580,066 |
بررسی تطبیقی معراجنامه‌های بایزید و روزبهان بقلی با رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف | ||
| نشریه ادبیات تطبیقی | ||
| مقاله 5، دوره 14، شماره 26، شهریور 1401، صفحه 125-158 اصل مقاله (1.03 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/jcl.2022.19097.3443 | ||
| نویسندگان | ||
| فاطمه حکیما* 1؛ مرتضی قاسمی2؛ حسین حسن رضایی2 | ||
| 1استادیار مدعو زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فرهنگیان قزوین، ایران. | ||
| 2استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فرهنگیان قزوین، ایران | ||
| چکیده | ||
| تحلیل گفتمان انتقادی دربارۀ چگونگی و چرایی تولید گفتمان سخن می‌گوید و با توجه به بافتِ درون‌زبانی و برون‌زبانی سعی در موشکافی گفتمانِ تولید‌شده دارد. پژوهش پیش‌رو با روش تحلیلی – تطبیقی بخش‌هایی از معراجنامۀ بایزید بسطامی و روزبهان بقلی را با تکیه بر مدل نورمن فرکلاف بازنگری کرده‌است. نتایج نشان می‌دهد که بایزید و روزبهان با انتخاب واژگان و نحو خاص، گفتمان متمایزِ عرفانی خود را تولید و بازآفرینی کرده‌اند. مکاشفه، گفت‌و‌گو و تجلی سه پایۀ مشترک معراج بایزید و بقلی است، اما ساختار فکری، ایدئولوژیکی و عرفانی هر کدام تفاوت‌های ظریفی دارد. گفتمان عرفانی بایزید بر محور من (انسان)/ خدا (او) شکل گرفته‌است و در آن میانجی یا واسطه‌ای وجود ندارد که در طی تهذیب نفس و کشش الهی انانیت زایل و هویت انسان با فنا شدن در حق، مستحیل می‌شود و جز حق چیزی باقی نمی‌ماند، اما گفتمان روزبهان حول محور شخصیت‌های روزبهان (انسان)، ملائکه، خضر و خدا شکل گرفته‌است. در این گفتمان ملائکه و خضر واسطۀ بین او و خداوند هستند و خضر نمادِ پیر و راهنمای انسان است. ضمناً در پایان معراجِ بایزید همة صفات اشارات و زبان او توحیدی شده‌است، اما روزبهان از خداوند طلب فرجام نیک دارد. روزبهان از مرگ می‌هراسد و بایزید به حق پیوسته‌است. سهم بایزید در عرفان اصیل ایرانی - اسلامی به مراتب از روزبهان برجسته‌تر است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| معراج؛ بایزید بسطامی؛ روزبهان بقلی؛ تحلیل گفتمان؛ فرکلاف | ||
| مراجع | ||
|
کتابنامه
الف) منابع فارسی
-قرآن کریم.
-آقا‌گل‌زاده، فردوس (1385). تحلیل گفتمان انتقادی. تهران: مرکز نشر علمی و فرهنگی.
- ارنست، کارل. (1367). روزبهان بقلی تجربۀ عرفانی و شطح ولایت در تصوف ایرانی. ترجمه، توضیحات و تعلیقات کورس دیو‌سالار. تهران: امیرکبیر.
- ارنست، کارل. (1377). روزبهان بقلی: عرفان و شطح اولیا در تصوف اسلامی. ترجمۀ مجدالدین کیوانی. تهران: نشر مرکز.
- اسدی، محمدجعفر.(1385). «بررسی شطحیات صوفیه تا قرن هفتم ه.ق. و تنظیم موضوعی آن‌ها». محمود عابدی. پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد زبان‌و‌ادبیات فارسی. دانشگاه تربیت معلم.
- بامری، محمد. (1395). «بررسی ساختار محتوایی شبه‌معراج‌ها در ادب فارسی». محمودی. پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد زبان‌و‌ادبیات فارسی. دانشگاه زابل.
- بدوی، عبدالرحمان. (بی‌تا). شطحات الصوفیه ابویزید البسطامی. جزء الاول.کویت: وکاله المطبوعات.
- بقلی شیرازی، روزبهان. ( 1393 ). کشف‌الأسرار و مکاشفات‌الانوار. تصحیح و ترجمۀ مریم حسینی. چاپ اول. تهران: سخن.
پهلوان، امیرحسین و رضایی، محمد. (1394). «جستاری در بابِ معراجنامۀ بایزید بسطامی». در دهمین همایش بین‌المللی ترویج زبان و ادب فارسی. اردبیل: دانشگاه محقق اردبیلی، 4-6 شهریور 1394.
- حکیما، فاطمه و ناصر، محسنی‌نیا. (1396). «بررسی تطبیقی وحدت عرفانی در اندیشه‌های عطار نیشابوری و ابن‌عربی». نشریۀ ادبیات تطبیقی دانشکدۀ ادبیات علوم و انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان. سال 9، شمارۀ 17، صص 21- 39
- حقى بروسوى، اسماعیل. (بی‌تا). تفسیر روح‌البیان. ج9. بیروت: دارالفکر.
- خرقانی، ابوالحسن. (1373). نورالعلوم. به‌کوشش عبدالرفیع حقیقت. چاپ چهارم، تهران: بهجت.
- دیلمى، حسن بن محمد. (1412). إرشاد القلوب، ج1، چاپ اول، قم: الشریف الرضی.
- سبزواری، ملاهادی. (1361). اسرارالحکم. به‌کوشش فرزاد. تهران: مولی.
- سجادی، سید ضیاء‌الدین. (1370). فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی. تهران: کتاب‌خانۀ طهوری.
- سهلگی، مـحمد. (1384). دفـتر روشنایی، ترجمۀ محمدرضا شفیعی کدکنی، چاپ ششم. تهران: سخن.
- شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1392). زبان شعر در نثر صوفیه، تهران: سخن.
- عاشوردخت، نادر؛ رضی، احمد؛ یوسف‌پور، محمدکاظم. (1399). «تحلیل گفتمان رابطۀ انسان و خدا در مناجات‌نامۀ خواجه عبدالله انصاری». نشریۀ علمی پژوهشی ادب عرفانی (گوهر گویا). سال چهاردهم، شمارۀ دوم، صص 57-80.
- عبد على بن جمعه عروسى حویزى. (1415 ق. ). تفسیر نور الثقلین. محقق سید هاشم رسولى محلاتى. الجزء الاول. چاپ چهارم. قم: اسماعیلیان.
- عطار، فریدالدین‌محمد. (1366). تذکرةالاولیا. مصحح نیکلسون. چاپ اول. تهران: چاپخانۀ مظاهری.
- عین‌القضات همدانی، عبدالله‌بن محمد. (1370). تمهیدات، با مقدمه و تصحیح و تحشیه و تعلیق عفیف عسیران. چاپ دوم. تهران: منوچهری.
- غلام‌رضایی، محمد. (1389). سبک‌شناسی نثرهای صوفیانه. چاپ اول. تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
- کلینی، محمدبن یعقوب. (1365). اصول کافی. ج1. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
- مجلسی، محمدباقر بن محمدتقى. (1403 ق.). بحارالأنوار. ج11. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
- منتظری، فاطمه؛ رضویان، حسین؛ رضایی، محمد؛ کیا، حسین. (1397). «تحلیل‌گفتمان انتقادی «وظایف مرید» از دیدگاه قشیری براساس رویکرد فرکلاف». نثرپژوهی ادب فارسی (ادب و زبان). دورۀ 2، شمارۀ 44، صص 129-149.
- میرآخوری، قاسم. (1381). حلاج تعالیم صوفیانه. شرح و تفسیر از روزبهان بقلی، چاپ اول. تهران: شفیعی.
- میرباقری‌فرد، سید علی‌اصغر. (1391). «عرفان عملی و نظری یا سنّت اول و دوم عرفانی؟ (تأملی در مبانی تصوف و عرفان اسلامی)». پژوهش‌های ادب عرفانی (گوهر گویا). سال ششم، شمارۀ دوم، پیاپی 22، صص 5 – 88.
- میبدی، رشیدالدین. (1344). کشف‌الاسرار و عدة‌الابرار. ج1. به سعی علی‌اصغر حکمت. چاپ دوم. تهران: امیرکبیر.
- میبدی، رشیدالدین. (1376). کشف‌الاسرار و عدة‌الابرار. ج 5 و 6. به‌سعی و اهتمام علی‌اصغر حکمت، چاپ ششم. تهران: امیرکبیر.
- هجویری، علی‌بن‌عثمان. (1389). کشف‌المحجوب. چاپ پنجم. مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمود عابدی، تهران: سروش.
- القشیرى، ابوالقاسم عبد الکریم. (2007م). المعراج. چاپ اول. تصحیح و تحقیق لویس صلیبا،. بیروت: دار‌المکتبه بیبلیون.
- یثربی، سید‌یحیی. (1391). عرفان نظری، چاپ هشتم. قم: تبلیغات اسلامی.
- یورگنسن، ماریان و لودیز فیلیپس. (1393). نظریه و روش در تحلیل گفتمان. چاپ چهارم. ترجمۀ هادی جلیلی. تهران: نشر نی.
ب) منابع انگلیسی
-Wodak, R (2001). Method Of Critica Discourse Analysis. London: Sage | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 521 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 406 |
||