
تعداد نشریات | 26 |
تعداد شمارهها | 447 |
تعداد مقالات | 4,557 |
تعداد مشاهده مقاله | 5,380,003 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,580,074 |
آرمانگرایی اسطورهای در معناکاوی قالیهای گونۀ هوشنگشاهی عصر قاجار | ||
مجله مطالعات ایرانی | ||
مقاله 9، دوره 21، شماره 41، تیر 1401، صفحه 273-316 اصل مقاله (2.5 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/jis.2022.18716.2269 | ||
نویسندگان | ||
ایمان زکریایی کرمانی1؛ مجید جعفری گوجانی* 2 | ||
1عضو هیئت علمی گروه فرش، دانشکده صنایعدستی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران. | ||
2دانشجوی کارشناسیارشد پژوهش فرش، دانشکده صنایعدستی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران. | ||
چکیده | ||
در فرشبافی ایران، یکی از جذابترین و پرمخاطبترین تحولات در سبک طراحی، آغاز جنبش تصویرگری در سدۀ سیزدهم هـ. ق است. بهویژه پرترۀ شاهان تاریخی و اسطورهای بهعنوان یک موضوع آرمانی و باستانگرا با محوریتهای رمزگونه و نمادین در ایندوره موردتوجه زیادی قرارمیگیرد. دراینبین اسطورۀ هوشنگشاه با یک ترکیببندی بخصوص و ثابت، در وسعت جغرافیایی متنوع بافتشده و موردتوجه مردم و حاکمان وقت خود بودهاست؛ بنابراین، هدف این پژوهش بدان جهت رهنمونیافته، بهدنبال معناکاوی متون و پیامهای اجتماعی مستتر در قالیهای هوشنگشاهی باشد تا به این پرسشاصلی پاسخ داده شود که عناصر این قالی بر چه مفاهیمی دلالت میکنند؟ مقالۀ حاضر با بررسی و تحلیل کنشگران فرش در قالب نظام نشانهای تصویر و برقراری روابط بینامتنیت، بهصورت توصیفی- تحلیلی سعی در کشف و تحلیل فرامتنها و ارتباطات دوسویه میان فرش و جامعه را داشتهاست و یافتهها حاکی از آن میباشد که کنشها و هژمونیهای سیاسی و اجتماعی موجب شکلگیری نظامهای گفتمانی و مردممحور در این هنر شدهاست و طراح ازطریق دستور زبان تصویری- اسطورهای و نظام قدرتمند نشانهپذیر فرش، بستری را برای روشنفکری، آرمانخواهی و ایدئولوژی جامعۀ خویش فراهمآورده و فرشهای هوشنگشاهی با این ساختار و معنا، برساخته از رویدادهای سیاسی- اجتماعی جامعۀ خود بودهاست. | ||
کلیدواژهها | ||
دورة قاجار؛ قالیهای تصویری؛ هوشنگشاه؛ نشانهشناسی تصویر؛ آرمانگرایی | ||
مراجع | ||
الف. منابع فارسی - اتونی، بهروز. (1389). «انسانهای اسطورهای، عارفان نخستین». فصلنامۀ تخصصی ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد. شمارۀ 27، صص 110- 83. - احمدی، جمال. (1384). «در شناخت اسطورۀ اکوان دیو». کاوشنامه. سال ششم، شمارۀ 10، صص 127- 107. - اسلامیندوشن، محمدعلی. (1370). نامۀ نامور (گزیدۀ شاهنامه فردوسی). چاپ نخست. تهران: انتشارات سخن. - اسماعیلپور، ابوالقاسم. (1387). اسطوره بیان نمادین. چاپ دوّم. تهران: سروش. - اسماعیلی، محبوبه. (1397). «بررسی جایگاه دیوان در اساطیر و متون فارسی». اورمزد. شمارۀ 42، صص 19- 4. - انصاری، بهمن. (1394). انقلاب مشروطه از آغاز تا انجام. چاپ نخست. تهران: منشور سمیر. - انگوتی، معصومه. (1390). تحول روایات پیشدادیان از اوستا تا شاهنامه. پایاننامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی، دانشکده ادبیات اسلامی، تاریخ ایران باستان. - ایمانی، الهه و طاووسی، محمود و چیتسازیان، امیرحسین و شیخ مهدی، علی (1394). «گفتمان باستانگرایی در نقوش قالیهای تصویری دورۀ قاجار». گلجام. شمارۀ 28، صص 38- 23. - آدامز، لوریاشنایدر. (1388). روششناسی هنر. ترجمۀ علی معصومی. چاپ نخست، تهران: نظر. - آموزگار، ژاله. (1386). تاریخ اساطیری ایران. چاپ نهم. تهران: سمت. - باقیزاده، رضا. (1391). «جن حقیقت و ویژگیها». کلام اسلامی. دورۀ 21، شمارۀ 81، صص 149- 125. - بزرگ بیگدلی، سعید و فتحی، زهرا. (1396). «بررسی و تحلیل مرگ و زندگی انسان نخستین، حیوان (گاو) و گیاه در اساطیر ایران از منظر نمادگرایی با تکیهبر شاهنامۀ فردوسی». متنشناسی ادب فارسی. دورۀ جدید، شمارۀ 2، صص 48- 37. - بلعمی، ابوعلیبنمحمد. (1353). تاریخ بلعمی. تصحیح محمدتقی بهار. جلد 1. چاپ دوّم. تهران: زوار. - بهار، مهرداد. (1376). جستاری چند در فرهنگ ایران. چاپ سوّم. تهران: فکرروز. - بهار، مهرداد. (1381). پژوهشی در اساطیر ایران. چاپ چهارم. ویرایش سوّم. تهران: آگه. - پوربهمن، فریدون. (1386). پوشاک در ایران باستان. ترجمۀ هاجر ضیاء سیکارودی. چاپ نخست. تهران: امیرکبیر. - تناولی، پرویز. (1368). قالیچههای تصویری ایران. چاپ نخست. تهران: سروش. - حاتمی، حافظ و ناظم، خدیجه. (1393). «آرمانگرایی در واقعگرایی جلال آلاحمد»، مطالعات داستانی. سال دوّم، شماره 1، صص 30- 16. - حسنآبادی، محمود. (1392). «معنی بر ره رمز (تأویل و تفسیر اسطورهها و رویکرد مطهّر بن طاهر مقدسی به اساطیر ایرانی در کتاب آفرینش و تاریخ)». جستارهای ادبی. شمارۀ 2، صص 168- 145. - ذکاء، یحیی. (1343). نگاهی به کلاه پارسیان در روزگار هخامنشیان. هنر و مردم. دورۀ جدید، شمارۀ 12، صص 29- 18. - راشدمحصل، محمدتقی و تهامی، مرتضی. (1387). «سیر تحول اساطیر ایران بر بنیاد اسطورههای پیشدادی و کیانی». پژوهش زبان و ادبیات فارسی. شمارۀ 11، صص 56- 31. - رز، ژیلیان. (1393). روش و روششناسی تحلیل تصویر. ترجمۀ جمالالدین اکبرزاده جهرمی. چاپ نخست. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات و مرکز پژوهش و سنجش افکار صدا و سیما. - رسولی، اعظم. (1393). «نقد دو نمونه از قالیهای بافت همدان با رویکرد نماد و نشانهشناسی». گلجام. شمارۀ 26، صص 30- 15. - ستاری، جلال. (1376). اسطوره در جهان امروز. چاپ نخست. تهران: نشر مرکز. - شایسهفر، مهناز و صباغپور، طیبه. (1390). «بررسی قالیهای تصویری دورۀ قاجار (موجود در موزه فرش ایران)». باغنظر. سال هشتم، شمارۀ 18، صص 74- 63. - شیرازی، ماهمنیر و دادور، ابوالقاسم و کاتب، فاطمه و حسینی، مریم. (1394). «بررسی نسخۀ مصورنامه خسروان و تأثیر آن در هنر دورۀ قاجار». نگره. شمارۀ 33، صص 77- 61. - شیرازی، ماهمنیر و موسویلر، اشرفالسادات. (1396). بازیابی لایههای هویتی در هنر دورۀ قاجار (مطالعۀ موردی روی کاشیهای دورۀ قاجار). نگره. شمارۀ 41، صص 30- 17. - صباحی، سید طاهر. (1398). پنج قرن قالیبافی در کرمان. ترجمۀ نصیری و دیگران، چاپ نخست. تهران: خانه فرهنگ و هنر گویا. - عابددوست، حسین و کاظمپور، زیبا. (1390). «تداوم حیات نماد کوه و درخت در هنر تصویری کهن ایران و نمود آن بر فرشهای معاصر ایرانی». نگره. شمارۀ 20، صص 31- 21. - عمویی، حامد و حسینخانی، الهام. (1389). «کاربستهای سیاسی اساطیر در ایران باستان». علوم سیاسی. شمارۀ 13، صص 180- 139. - فردوسی، ابوالقاسم. (1384). شاهنامۀ فردوسی. بر اساس نسخۀ نه جلدی چاپ مسکو. چاپ دوّم. تهران: ققنوس. - فرصتشیرازی، محمدنصیر. (بی تا). آثارعجم، به تصحیح منصور رستگار. جلد 2. - قانی، افسانه و نامورمطلق، بهمن و مهرابی، فاطمه. (1398). «بازخوانی قالی هوشنگشاهی با روش اسطورهشناسی تطبیقی کنشگرا». مطالعات تطبیقی هنر. سال نهم، شمارۀ 18، صص 49- 35. - کرتیس، وستا سرخوش. (1376). اسطورههای ایرانی. ترجمۀ عباس مخبر، چاپ دوّم، تهران: نشرمرکز. - کشاورز افشار، مهدی. (1393). «تصویرگرایی در فرش ایران نگاهی بر طرحهای تصویری میرزا سید علی مدرسی طراح فرش». چیدمان. سال دوّم، شمارۀ 5، صص 33- 26. - کوپر، جین. (1379). فرهنگ مصور نمادهای سنتی. ترجمۀ ملیحه کرباسیان. تهران: نشر فرشاد. - محمودی بختیاری، علیقلی. (1358). زمینۀ فرهنگ و تمدن ایران (نگاهی به عصر اسطوره). چاپ دوّم. تهران: شرکت افست «سهامی عام». - مهرپویا، حسین و سلیمیپور، بنفشه و شاکرمی، طیبه و شریفینیا، اکبر. (1395). «بررسی تطبیقی نگاره دیو در مکاتب نگارگری دوران ایلخانی و تیموری». نگارینه. دورۀ 3، شمارۀ 11، صص 75- 62. - وندشعاری، علی. (1387). «اسطوره هوشنگشاه در قالیهای تصویری دوره قاجاریه». گلجام. شماره 10، صص 100- 87. - هینلر، جان. (1391). شناخت اساطیر ایران. ترجمۀ ژاله آموزگار و احمد تفضلی. چاپ شانزدهم. تهران: نشر چشمه. - هینلر، جان. (1371). شناخت اساطیر ایران. ترجمۀ ژاله آموزگار و احمد تفضلی. چاپ دوّم، تهران: نشر چشمه. - یاحقی، محمدجعفر. (1386). فرهنگ اساطیر و داستانوارهها در ادبیات فارسی. تهران: فرهنگ معاصر. - یانگ، جولیان. (1384). فلسفه هنر هایدگر. ترجمۀ امیر مازیار. چاپ نخست. تهران: گام نو. ب) منابع برخط
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,641 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 565 |