آمار
| تعداد نشریات | 26 |
| تعداد شماره‌ها | 447 |
| تعداد مقالات | 4,557 |
| تعداد مشاهده مقاله | 5,379,997 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,580,061 |
تحلیل ابعاد هنری، ادبی، آیینی و اساطیری چَمَر | ||
| مجله مطالعات ایرانی | ||
| مقاله 15، دوره 21، شماره 41، تیر 1401، صفحه 495-531 اصل مقاله (1.4 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/jis.2022.18012.2206 | ||
| نویسندگان | ||
| احمد کنجوری* 1؛ حسن ذوالفقاری2 | ||
| 1گروه ادبیات فارسیT دانشگاه لرستان، ایران | ||
| 2دانشگاه تربیت مدرس تهران | ||
| چکیده | ||
| سوگ‌آیینِ «چَمَر» آیینی اسطوره‌ای، رازآگین، نمادین و آمیزه‌ای از حالات، حرکات، جلوه‌های نمایشی، پایکوبی (رقص عزا)، تابوها، موسیقی، آواز (مویه‌خوانی زنان و مردان) است که از دیرباز، در میان قوم لَک، در سوگ عزیزان اجرا می‌شود. این آیین اسطوره‌ای باشکوه، با هدف تکریم متوفی، در چارچوبی خاص، کارکردی فردی و جمعی دارد. از رهگذر واکاوی دیرینه‌شناسی و رمزگشایی آیین چَمَر به عنوان متنی تأویل‌پذیر، جلوه‌هایی ارزنده از فرهنگ کهن اقوام ایرانی نمایانده می‌شود. بازنمایی ابعاد آیینی، اسطوره‌ای، هنری و ادبی سوگ‌آیین چَمَر، تبیین کارکرد موسیقی و بویژه سُرنانوازی در سوگواری لَک‌زبانان و لَک‌تباران و بازنمایی، واکاوی و رمزگشایی ابعاد و عناصری از رقص عزا و آیین پذیره و پیشواز از اهداف این پژوهش است. در مطالعۀ موردی حاضر از روش تحقیق کیفی و شیوۀ تحلیی-توصیفی استفاده شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که: آیین چَمَر، مراسمی است از گونۀ آداب گذر برای بازگشت به تعادل و سازگاری با شرایط غمگنانۀ جدید. در این آیین، به قصد تأثیرگذاری بیشتر، از عناصر نمایشی، سوگ‌چامه‌ها، موسیقی و فضاسازی خاصی استفاده می‌شود که شباهت‌های زیادی به عناصر و اجزای سوگ سیاوش (سیاوشان) دارند. بررسی تطبیقی آیین‌های پذیره و رقص مرگ در میان لک‌زبانان با اسطوره‌ها (تاریخ-داستان‌ها)ی شاهنامه و نیز سایر ملل و نحل نشان از اصالت، دیرینگی و رازآگینی این آیین دارد. رقص رارا (رقص عزا)، آیینی نمایشی است برای راندن دوگانگی‌های زندگی، هم‌ذاتی با لایزال و بازیافتن وحدت آغازین؛ نیز آزمونی مشتاقانه، عبادت و نمایشی دسته‌جمعی است با هدف تقویت و راهنمایی روان رفتگان به سوی راهِ تنگِ نامرئی تا رسیدن به جاودانگی. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| چَمَر؛ قومِ لَک؛ سُرنا؛ آیین پذیره؛ رقص عزا؛ سوگ سیاوش | ||
| مراجع | ||
|
الف. منابع فارسی
- آلمانی. هانری رنه د. (1335). سفرنامه از خراسان تا بختیاری. مترجم: محمدعلی فره‌وشی. تهران: امیرکبیر.
- استارک. فریا (1364). سفری به دیار الموت، لرستان و ایلام. ترجمه و حواشی علی محمد ساکی. زیر نظر ایرج افشار. چ 2. تهران: علمی.
- الیاده. میرچا (1362). چشم‌اندازهای اسطوره. ترجمۀ جلال ستاری. چ 3. تهران: توس.
- الیاده. میرچا (1367). افسانه و واقعیت. ترجمۀ نصرالله زنگویی. تهران: پاپیروس.
- باجلان فرخی. محمدحسین (1389). در قلمرو انسان‌شنـاسی: اسطوره و آیین (مجموعـه مقالات). تهران: نشر افکار.
- بصیری. مریم (1393). قصۀ آفرینش در ایران پیش و پس از اسلام. تهران: عصر داستان.
- بهار. مهرداد (1373). جستاری چند در فرهنگ ایران. تهران: فکر روز.
- پاستوری. ژان پیر (1383). سماع زندگان. ترجمۀ حمیدرضا شعیری. تهران: قطره.
- حصوری. علی (1388). سیاوشان. چ 3. تهران: چشمه.
- خلیلیان. علی‌محمد (1371). «مراسم آیین سنتی چمر در استان ایلام». مجموعۀ مقالات اولین گردهمایی مردم‌شناسی. تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.
- خوشتراش. علی (1390). «چَمَر آیینی باستانی و برآمده از تمدن عیلامی». روزنامه شرق. ش ۱۳۶۴ (دو‌شنبه ۱۸ مهر ۱۳۹۰). ص ۱۳.
- دبیر مقدم. محمد (1392). رده‌شناسی زبانهای ایرانی. دو مجلد. چ 1. تهران: سمت.
- دهابهار. اروادبمانجی ناصروانجی (مصحح). (1909 م.). صد در نثر و صد در بندهش. بمبئی: اوقاف پارسی.
- ژینیو. فیلیپ (1397). ارداویراف‌نامه (ارداویرازنامه): متن پهلوی. حرف‌نویسی. ترجمه متن پهلوی. واژه‌نامه. مترجم: ژاله آموزگار. تهران: معین. انجمن ایرانشناسی فرانسه در ایران.
- ستاری. جلال (1372). مدخلی بر رمزشناسی عرفانی. تهران: مرکز.
- سیف‌زاده. محمد (۱۳۷۷). پیشینۀ تاریخی موسیقی لرستان. خرم‌آباد: افلاک.
- شادابی. سعید (۱۳۹۵). فرهنگ مردم لرستان. خرم‌آباد: شاپورخواست.
- شوالیه. ژان و آلن گربران (1382). فرهنگ نمادها. ترجمه و تحقیق: سودابه فضایلی. تهران: جیحون.
- عسکری عالم. علیمردان (1388) ادبیات شفاهی قوم لر. تهران: آروَن.
- غضنفری امرایی. اسفندیار (١٣٧٨). گلزار ادب لرستان. تهران: مفاهیم.
- غضنفری امرایی. اسفندیار (1393). تاریخ غضنفری (روزگاران لرستان از آغاز تا پهلوی). دو مجلد. خرم‌آباد: شاپورخواست.
- فردوسی. ابولقاسم (1385). شاهنامه. بر اساس نسخۀ ژول مل. به کوشش عبدالله اکبریان راد. تهران: الهام.
- فردوسی. ابوالقاسم (1387). شاهنامه فردوسی. از روی نسخۀ مسکو. به کوشش محمّد عالمگیر تهرانی. چ 8. تهران: محمّد (ص).
- فریدزاده. عبدالرّضا (دی و بهمن 1386). «عناصر و وجوه نمایش در موسیقی». ماهنامه تخصصی صحنه. ش 50 و51. 37-45.
- کاویانی چگنی. حمیدرضا (1395). مردم‌شناسی قوم بختیاری. تهران: آرون.
کراوس. ریچارد (1357). «رقص (رقص‌های فرهنگ‌های پیش از مسیحیت)». ترجمه مسعود رجب‌نیا. نشریه هنر و مردم. شماره 187. 20- 29.
- کریستال. دیوید (1393). زبان چگونه کار می‌کند. ترجمۀ علی ربیع. تهران. انتشارات علمی.
- گورین. ویلفرد. ال. و دیگران (1377). راهنمای رویکردهای نقد ادبی. ترجمۀ زهرا میهن‌خواه. چ3. تهران: اطلاعات.
- گیرشمن. رومن (1372). ایران از آغاز تا اسلام. ترجمۀ محمد معین. چ 9. تهران: علمی و فرهنگی.
- مجیدزاده یوسف و دیگران (1343). «آیین سوگواری در دلفان لرستان». هنر و مردم. تهران. ش ۲۵. 8-12.
- مرادخانی. صفیه و پرستو قبادی اصل ( پاییز و زمستان 1388). «ابیات مویه (مور) در ایل کاکاوند». فصلنامه فرهنگ مردم ایران. ش 18 و 19. 151-167.
- مشکور. محمدجواد (1380). خلاصۀ ادیان بزرگ در تاریخ دین‌های بزرگ. تهران: شرق.
- محرم‌زاده. مهرداد. حسن محمدزاده (بهار 1389). «نگاهی به اسب و اسب‌سواری در ایران». مجلّۀ مطالعات ایرانی. سال نهم. شمارۀ هفدهم. 133-155.
- معین. محمّد (1382). فرهنگ فارسی. چ 5. تهران: سرایش.
- موسوی. صید سیامک (1380). سوگسرایی و سوگخوانی در لرستان. خرم آباد: افلاک.
- میرحیدری. مریم السادات (1396 پاییز و زمستان). «آیین چمر. آیینی به جا مانده از سوگ سیاووشان». فصلنامۀ فرهنگ مردم ایران. ش 50 و 51.
- ناظرزاده کرمانی. فرهاد (1368). نمادگرایی در ادبیات نمایشی. دو مجلد. چ 2. ارومیه: برگ.
- نجف‌زاده قبادی. امیدعلی (1391). ادبیات عامه لَکی. خرم‌آباد: شاپورخواست.
- نصری اشرفی. جهانگیر و عباس شیرزادی آهوددشتی (۱۳۸۸). تاریخ هنر ایران. تهران: آروَن.
- واحددوست. مهوش (1389). رویکرد علمی به اسطوره‌شناسی. چ 2. تهران: سروش.
- هال. جیمز (1383). فرهنگ نگاره‌ای نمادها در هنر شرق و غرب. ترجمۀ رقیه بهزادی. تهران: فرهنگ معاصر.
ب. منابع لاتین
- Bartholome, Christian.(1961). Altiranisches worterbuch, reprint. Berlin. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 557 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 353 |
||