آمار
| تعداد نشریات | 26 |
| تعداد شماره‌ها | 447 |
| تعداد مقالات | 4,557 |
| تعداد مشاهده مقاله | 5,380,005 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,580,083 |
بررسی و تحلیل متن‌شناسانۀ ریاض‌المحبین: اثری اخلاقی-عرفانی در دورۀ قارجار | ||
| نثرپژوهی ادب فارسی | ||
| دوره 25، شماره 51، تیر 1401، صفحه 1-21 اصل مقاله (993.53 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/jll.2022.18734.2965 | ||
| نویسنده | ||
| نفیسه ایرانی* | ||
| استادیار زبان و ادب فارسی دانشگاه فرهنگیان همدان | ||
| چکیده | ||
| این پژوهش با هدف تبیین جایگاه و اهمیت ریاض‌المحبّین در ادب فارسی، به تحلیل و بررسی محتوا و ساختار آن پرداخته‌است. ریاض‌المحبّین اثری است که بین سال‌های 1264 تا 1270 ق. در زمینۀ اخلاق و عرفان نگاشته‌شده است. این کتاب شامل حکایات داستانی و تاریخی دربارۀ محبت و اقسام آن است که با چاشنی تمثیل‌ها، آیات، احادیث و سخنان بزرگان و مشایخ پرداخته‌شده‌است. در متن این کتاب همچنین اشعار بسیاری از مولانا، سعدی، حافظ و دیگر شاعران بزرگ زبان و ادب فارسی به‌کاررفته که نشان‌دهندۀ مطالعات ادبی مؤلف است. نویسندۀ ریاض‌المحبّین، رضاقلی بن محمدقلی نوری، شاعر نیز بوده و شعرهای بسیاری عمدتاً در قالب مثنوی از خود در این کتاب گنجانده، که هرچند از حیث مرتبۀ شعری متوسط است، برخی از آن‌ها مناسب حال بوده و ضمن حکایات، از زبان شخصیت‌های داستان‌ها بیان‌شده‌است. همچنین بخش دیگری از اشعار او، در پایان کتاب، مضمونی پرسوزوگداز از حماسۀ حسینی دارد که در زمرۀ تأثربرانگیزترین اشعار عاشورایی قرار می‌گیرد و بیانگر احساسات و اعتقادات راسخ نویسندۀ ریاض‌المحبّین به خامس آل‌عبا و پیروان اوست. همچنین در این پژوهش، دربارۀ شبهۀ انتساب ریاض‌المحبّین به رضاقلی خان هدایت سخن به میان آمده و با استناد به شواهد مندرج در متن کتاب، این ادعا رد شده‌است. در ادامه صحیح‌ترین نسخۀ قابل مراجعه از میان نسخ چاپی و خطی موجود از این اثر معرفی‌شده‌است. در این مقاله در ابتدا از طریق روش کتابخانه‌ای مطالب گردآوری شد. سپس اطلاعات به‌دست‌آمده طبقه‌بندی و با مطالعۀ موردی ریاض‌المحبّین ویژگی‌های سبکی آن از دیدگاه سبک‌شناسی تاریخی و از لحاظ ساختاری استخراج شد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| "رضاقلی ابن محمدقلی نوری"؛ " ریاض‌المحبّین"؛ "رضاقلی‌خان هدایت"؛ "سبک‌شناسی"؛ "متن دورۀ قاجار" | ||
| مراجع | ||
|
۱. قرآن مجید. (13۷9). ترجمة محمّدمهدی فولادوند. قم: دارالقرآن الکریم.
۲. اقبال آشتیانی، عباس. (1323). «هنرمندان و آثار هنری: میرزا محمّد رضا کلهر (1245 - 1310 قمری)». مجلۀ یادگار. شمارۀ 7، ص 39- 56.
۳. ایرج‌پور، محمّدابراهیم. (1389). «شناختنامۀ هدایت». آینة میراث. ش 46، صص 15-54.
۴. انوری، حسن. (۱۳۸۴). فرهنگ امثال سخن. ج ۲. تهران: سخن.
۵. جامی، عبدالرحمن بن احمد. (1378). هفت اورنگ. تصحیح جابلقاداد علیشاه. تهران: مرکز مطالعات ایرانی و میراث مکتوب.
۶. حافظ شیرازی، خواجه‌شمس‌الدین محمّد. (۱۳۶۲). دیوان حافظ. تصحیح پرویز ناتل خانلری. ج ۱. تهران: خوارزمی.
۷. درایتی، مصطفی. (1389). فهرستوارۀ دستنوشت‌های ایران. ج 11. تهران: کتابخانۀ موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
۸. درایتی، مصطفی. (1391). فهرستگان نسخه‌های خطی ایران. ج 17. تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.
۹. دهخدا، علی‌اکبر. (۱۳۱۰). امثال و حکم. ج ۱، تهران: مجلس.
۱۰. سعدی شیرازی، مصلح بن عبدالله. (1384). بوستان. تصحیح غلامحسین یوسفی. چاپ هشتم، تهران: خوازمی.
۱۱. سعدی شیرازی، مصلح بن عبدالله. (1375). کلیّاتسعدی. تصحیح محمّدعلی فروغی. بی‌جا: کتابفروشی موسی علمی.
۱۲. سعدی شیرازی، مصلح بن عبدالله. (1384). گلستان. تصحیح غلامحسین یوسفی. چاپ هفتم، تهران: خوازمی.
۱۳. عطار نیشابوری، فریدالدین ابوحامد محمّد (1376). الهی‌نامه. تصحیح فؤاد روحانی. تهران: زوار.
۱۴. محتشم کاشانی. (1380). هفت دیوان محتشم کاشانی. تصحیح عبدالحسین نوایی و مهدی صدری. تهران: میراث مکتوب.
۱۵. مشار، خان‌بابا. (1341). مؤلفین کتب چاپی فارسی و عربی. 6 جلد. بی‌جا: بی‌نا.
۱۶. مشار، خان‌بابا. (1351). فهرست کتابهای چاپی فارسی. جلد دوم. تهران: چاپخانۀ ارژنگ.
۱۷. مولانا جلال‌الدین محمّد بلخی. (۱۳۶۳). مثنوی. تصحیح رینولد. ا. نیکلسون، به کوشش نصراله پورجوادی. ۳ جلد. تهران: امیرکبیر.
۱۸. نظامی گنجوی، جمال‌الدین ابومحمّد الیاس. (1384). مخزن‌الاسرار. تصحیح حسن وحیدی دستگردی، به کوشش سعید حمیدیان. تهران: قطره.
۱۹. نفیسی، سعید و کاتبی، علی. (بی‌تا). کلیّات اشعار و آثار فارسی شیخ بهایی. تهران: چکامه.
۲۰. نفیسی، سعید. (بی‌تا)، سخنان منظوم ابوسعید ابوالخیر. تهران: سنایی.
۲۱. نوری، رضاقلی. (1270)، ریاض‌المحبّین. کتابت محمّدرضا کلهر. تهران: چاپخانۀ آقامیر محمّدباقر.
۲۲. وحشی بافقی. (1347). دیوان کامل وحشی بافقی. تصحیح حسین نخعی. تهران: امیرکبیر.
۲۳. هاتف اصفهانی. (1347). دیوان هاتف اصفهانی. تصحیح وحید دستگردی. تهران: ابن سینا.
۲۴. هدایت، رضاقلی‌خان بن محمّد هادی. (1382). مجمع‌الفصحا. تصحیح مظاهر مصفا. تهران: امیرکبیر.
۲۵. هدایت، مهدی‌قلی. (1329). خاطرات و خطرات. تهران: زوار.
۲۶. هلالی جغتایی. (1337). دیوان هلالی جغتایی. تهران: کتابخانۀ سنایی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 160 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 246 |
||