آمار
| تعداد نشریات | 26 |
| تعداد شماره‌ها | 447 |
| تعداد مقالات | 4,557 |
| تعداد مشاهده مقاله | 5,380,001 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,580,066 |
بررسی رجز در دو حماسۀ منثور و منظوم مختارنامه | ||
| ادبیات پایداری | ||
| دوره 14، شماره 26، آبان 1401، صفحه 209-236 اصل مقاله (984.74 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/jrl.2022.3491 | ||
| نویسنده | ||
| حسین فامیلیان سورکی* | ||
| استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام‌نور، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| رجز یکی از شگرد‌های رزمی در جنگ و از عناصر مهم در نوع ادبی حماسه است و از گذشته‌های بسیار کهن در میدآنهای نبرد مرسوم بوده‌است. مختارنامه‌ها به دلیل پرداختن به شرح پهلوانی‌های قهرمانان و پهلوانانی که در انتقام از خون شهدای کربلا رشادت‌های بسیار از خود نشان داده‌اند، جزو آثار حماسی از نوع دینی مذهبی قرار می‌گیرند. پژوهش حاضر که به شیوۀ اسنادی- تحلیلی و بر مبنای مطالعۀ کتابخانه‌ای انجام شده‌است، در پی آن است که با بررسی رجز در مختارنامۀ عطاءالله‌بن‌حسام واعظ هروی و نسخۀ منظوم مختارنامۀ محمّدحسین‌خان بیگلربیگی قاجار دولو، به وجوه افتراق و اشتراک رجزهای این دو اثر بپردازد. مسئلۀ اساسی این جستار این است که رجزها در مختارنامه‌های یادشده از چه جهاتی به هم شبیه‌اند و در چه زمینههایی با یکدیگر فرق دارند و چه عناصر بلاغی در آنها به‌کار رفته‌است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که تفاخر به نژاد و قدرت و توانایی خویش، تهدید و ایجاد رعب و وحشت، تحقیر حریف، هماوردطلبی، نبرد سران، نام‌گویی و نام‌پرسی، ترغیب و تشجیع سربازان از مهمترین آنهاست که صاحبان اثر با به کارگیری تشبیه، استعاره، کنایه، اغراق و ضرب‌المثل، سعی در خیال‌انگیزی و جذب مخاطب نموده‌اند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| رجز؛ حماسۀ دینی؛ مختارنامه؛ واعظ هروی؛ بیگلربیگی قاجار دولو | ||
| مراجع | ||
|
آقابزرگ تهرانی، محمّدمحسن. (1355). الذّریعه إلی تصانیف الشّیعه. تنقیح احمد منزوی. تهران: اسلامیه.
امیری‌خراسانی، احمد و اکرمی‌نیا، عصمت. (1396). «جایگاه رجز در شعر دفاع مقدّس». نشریۀ ادبیات پایداری دانشگاه باهنر کرمان، س 9، ش 16، صص 21-40.
بیگلربیگی قاجار دولو (شعاعی)، محمّدحسین‌خان. (شمارۀ 1718). نسخۀ خطّی مختارنامه. تهران: کتابخانۀ سلطنتی تهران.
خالقی‌مطلق، جلال. (1386). حماسه، پدیده‌شناسی تطبیقی شعر پهلوانی. تهران: مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی.
دهخدا، علی‌اکبر. (1337). لغت‌نامه. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
راجی‌کرمانی، ملابمانعلی. (1383). حملۀ حیدری. تصحیح یحیی طالبیان و محمود مدبّری. کرمان: دانشگاه شهید باهنر.
رازی، شمس‌الدّین محمّد. (1373). المعجم فی معاییر الأشعار العجم. به کوشش سیروس شمیسا. تهران: فردوسی.
سرّامی، قدمعلی. (1378). از رنگ گل تا رنج خار؛ شکل‌شناسی داستان‌های شاهنامه. چاپ سوم. تهران: علمی و فرهنگی.
شجاعی، سیّدمهدی. (1390). مردان و رجزهایشان. تهران: کتاب نیستان.
شمیسا، سیروس. (1376). انواع ادبی. تهران: فردوس.
غفّاری، نازنین. (1398). «نگاهی به مختارنامه‌های منظوم ادب فارسی». نشریۀ ادبیات پایداری دانشگاه شهید باهنر کرمان، س 11، ش 20، بهار و تابستان، صص 103-124.
فراهیدی، خلیل‌بن‌احمد. (1367ق). العین. بیروت: مؤسسۀ علمی مطبوعات.
فردوسی، ابوالقاسم. (1389). شاهنامه. به کوشش خالقی‌مطلق. تهران: مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی (مرکز پژوهش‌های ایرانی و اسلامی).
فرشیدورد، خسرو. (1349). نقد شعر فارسی. تهران: انتشارات وحید.
فلاح، غلامعلی. (1385). «رجزخوانی در شاهنامه». مجلۀ دانشکده ادبیات و علوم انسانی تهران، س 14، ش 54 و 55، صص 107-130.
محدّثی‌خراسانی، زهرا. (1388). شعر آیینی و تأثیر انقلاب اسلامی بر آن. تهران: مجتمع فرهنگی عاشورا.
منزوی، احمد. (1348). فهرست‌واره نسخه‌های فارسی. ج 4 و 6. تهران: مؤسسۀ فرهنگی منطقه‌ای.
نفیسی، سعید. (1363). تاریخ نظم و نثر در ایران و زبان فارسی تا پایان قرن دهم. تهران: فروغی.
واعظ هروی، عطاء اللهبنحسام. (1387). مختارنامه. تهران: ققنوس.
هادی، روح‌الله. (1392). آموزش عروض و قافیه از دریچۀ پرسش. تهران: سمت. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 164 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 218 |
||