آمار
| تعداد نشریات | 26 |
| تعداد شماره‌ها | 447 |
| تعداد مقالات | 4,557 |
| تعداد مشاهده مقاله | 5,379,999 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,580,063 |
زبان و لحن حماسی- مذهبی در مختارنامههای شعاعی قاجار و خیالی اصفهانی | ||
| ادبیات پایداری | ||
| دوره 14، شماره 26، آبان 1401، صفحه 237-268 اصل مقاله (1.16 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/jrl.2022.3492 | ||
| نویسنده | ||
| خیرالنسا محمدپور* | ||
| استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام‌نور، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| با بررسی زبان یک اثر می‌توان به نوع ادبی آن پی‌برد؛ بنابراین، زبان و لحن آثار ادبی نقشی کانونی دارد. زبان حماسی نیز، حاصل انتخاب وزن و قافیه، واژه‌‌‌‌ها، ترکیبات، آرایه‌‌‌‌های بدیعی و صور خیالی است که با این نوع ادبی متناسب است. از آنجا که نوع ادبی مختارنامههای منظوم، حماسی است؛ بنابراین، این پژوهش به بررسی زبان حماسی در مختارنامۀ منظوم خیالی اصفهانی و مختارنامۀ منظوم شعاعی قاجار اختصاص یافته‌است؛ چون این منظومه‌‌‌‌ها از نوع حماسۀ مذهبی هستند، به عوامل مؤثر در فضای مذهبی این منظومه‌‌‌‌ها نیز پرداخته خواهد شد. جستار پیش رو، از نوع اسنادی است و با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی انجام شده‌است و هدف نگارنده نیز، شناخت شاخصه‌‌‌‌های زبانی این دو منظومه و پی‌بردن به ارتباط میان زبان حماسی با این نوع ادبی است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که انتخاب اوزان مؤثر در لحن حماسی، به‌کاربردن واژگان و ترکیبات حماسی، استفاده از صور خیالی همچون تشبیهات، استعارات و اغراق‌‌‌‌های حماسی، صنایع بدیعی مانند جناس، تکرار و مراعات نظیر، برابرسازی شخصیّت‌‌‌‌ها با شخصیّت‌‌‌‌های شاهنامه‌ای در خلق تصاویر بدیع و تازه و آفرینش لحن و زبان حماسی نقش اساسی داشته‌است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| زبان و لحن حماسی؛ حماسۀ مذهبی؛ مختارنامه؛ شعاعی قاجار؛ خیالی اصفهانی | ||
| مراجع | ||
|
ارشدنژاد، شهرام. (1377). فنّ شعر انگلیسی. تهران: گیل.
پارساپور، زهرا. (1383). مقایسۀ زبان حماسی و غنایی با تکیه بر اسکندرنامه و خسرو و شیرین نظامی. تهران: دانشگاه تهران.
تقیزاده، سیّدحسن. (1349). فردوسی و شاهنامة او. به اهتمام حبیب یغمایی. تهران: انجمن آثار ملّی.
خیالی‌اصفهانی، طالب‌الدّین محمّدحسین. (شمارۀ 1/6081). مختارنامه. تهران: کتابخانۀ مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران. [نسخۀ خطی].
دبیرینژاد، بدیعالله. (1380). «افتخارنامههای حیدری، معرفی حماسههای دینی ایران». کتاب ماه هنر، ش 31 و 32، صص 86-89.
راشد محصّل، محمّدرضا. (1389). نام شناخت توصیفی منظومه‌‌‌‌های دینی فارسی. مشهد: آستان قدس رضوی.
رزمجو، حسین. (1370). انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی. مشهد: آستان قدس رضوی.
رزمجو، حسین. (1372). قلمرو ادبیات فارسی در ایران. تهران: امیرکبیر.
رستگار، رؤیا و دیگران (1397). «فرایند تبدیل ژانر تاریخی به حماسۀ مذهبی (مطالعۀ موردی: مختارنامه)». فصلنامۀ نقد و نظرّۀ ادبی، سال سوم، دورۀ دوم، پاییز و زمستان، شمارۀ پیاپی6، صص75-98.
سرّامی، قدمعلی. (1378). از رنگ گل تا رنج خار؛ شکل‌شناسی داستان‌های شاهنامه. چـاپ سوم. تهران: علمی و فرهنگی.
شعاعی‌قاجار دولو، محمّدحسینخان. (شمارۀ 1718). مختارنامه. تهران: کتابخانۀ سلطنتی تهران. [نسخۀ خطّی] .
شفیعی‌کدکنی، محمّدرضا. (1370). صور خیال در شعر فارسی. تهران: آگاه.
شفیعی‌کدکنی، محمّدرضا. (1392). موسیقی شعر. تهران: آگاه.
شمیسا، سیروس. (1373). کلیات سبک‌شناسی. چاپ دوم. تهران: فردوس.
شمیسا، سیروس. (1376). انواع ادبی. تهران: فردوس.
غفّاری، نازنین. (1398). «نگاهی به مختارنامههای منظوم ادب فارسی». نشریۀ ادبیات پایداری دانشگاه شهید باهنر کرمان، سال 11، شمارة 20، بهار و تابستان، صص 103-124.
منزوی، احمد. (1376). فهرست‌وارۀ کتاب‌های فارسی. ج 3. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
نیک‌روز، یوسف و دیگران. (1396). «شرح احوال و بررسی دیوان شعاعی قاجار». پژوهشنامۀ نسخهشناسی متون نظم و نثر فارسی، دورۀ 2، بهار، ش 3، صص41-68. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 155 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 226 |
||