
تعداد نشریات | 26 |
تعداد شمارهها | 447 |
تعداد مقالات | 4,557 |
تعداد مشاهده مقاله | 5,380,003 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,580,070 |
قاسمی و الیازجی: فضایل اخلاقی (بررسی تطبیقی) | ||
نشریه ادبیات تطبیقی | ||
مقاله 2، دوره 14، شماره 27، اسفند 1401، صفحه 35-65 اصل مقاله (896.81 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/jcl.2023.19939.3507 | ||
نویسنده | ||
زهرا اختیاری* | ||
دانشیار گروه آموزشی زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران | ||
چکیده | ||
ا اخلاق یکی از زمینههای اصلی ادب گرانسنگ فارسی است که گویندگان کثیری، بدان پرداختهاند. فضایل اخلاقی در دیگر زبانها هم مورد توجه بودهاست. از قاسمیگنابادی (ف.982ق.)، هشت مثنوی برجای است که در آنها با طرفهاندیشی و بیانی سهل، مضامین اخلاقی را غالباً در قالب حکایت سرودهاست. در ادب عربی نیز شاعران سترگی از جمله ناصیف الیازجی (1871-1800م.) به مفاهیم اخلاقی توجّه داشتهاند. در این جستار با تکیه بر مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی که وجود زمینههای تأثیر و تأثّر را صرفاً شرط تطبیق نمیداند، به بیان فضایل اخلاقی مشترک در اشعار دو شاعر پرداختهشد. پژوهش حاضر با تکیه بر منظومههای عمدةالاشعار و زبدةالاشعار قاسمی و دیوان اشعار الیازجی و بر اساس تقسیمبندی خواجهنصیرالدّینطوسی از فضایل اخلاقی در چهار حوزۀ کلی (حکمت، شجاعت، عفت و عدالت) انجام گرفتهاست. پرسش اصلی پژوهش آن است که چه مضمونهای اخلاقی مشترکی در شعر قاسمی و الیازجی وجود دارد؟ از دستاوردهای ارزشمند آن تبیین و تحلیل مضامین مشترکی چون علم، تواضع، صداقت، صبر و وفایبهعهد است که در شعر دو شاعر ایرانی و لبنانی بیان شدهاست. به زیباییهای ادبی اشعار درحد گنجایش مقاله اشاره شد. بسامد برخی مفاهیم اخلاقی در شعر قاسمی چشمگیرتر است. از دلایل آن میتوان به اهتمام قاسمی در سرودن مثنویهای متعددی که مشحون از مفاهیم اخلاقی و اجتماعی است و نیز مناعت طبع و ویژگیهای خُلقی شاعر اشاره نمود. | ||
کلیدواژهها | ||
فضایل اخلاقی؛ قاسمیگنابادی؛ ناصیف الیازجی؛ ادبیات تطبیقی آمریکایی | ||
مراجع | ||
کتابنامه
- احمد، علی. (1965م). هفتآسمان. تهران: کتابفروشی اسدی.
- اختیاری، زهرا. (1393). «قاسمی گنابادی». دانشنامۀ زبان و ادب فارسی، ج 5. به سرپرستی اسماعیل سعادت. تهران: فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی، صص. 174- 176.
- اختیاری، زهرا. (1390). «سایهروشن آثار و نوشتههای قاسمیگنابادی». نشریۀ ادب و زبان. دانشگاه شهید باهنر کرمان. دورۀ جدید، شماره 30 (پیاپی 27)، زمستان، 47- 77.
- اختیاری، زهرا. (1391). «درستونادرست در شرححال قاسمیحسینیگنابادی (جنابدی)». نشریۀ ادبو زبان.دانشگاه شهید باهنر کرمان. دورۀ جدید، شماره 31 (پیاپی 28)، بهار، 75- 41.
-امیری، جهانگیر. (1393). تاریخ ادبالعربی فی عصرین المملوکی و العثمانی. تهران: سمت.
- انوشیروانی، علیرضا. (1389). «ضرورت ادبیات تطبیقی در ایران». ادبیات تطبیقی. شماره 1، پیاپی 1، صص. 6- 28.
- پراور، زیگبرت سالمُن. (1393). درآمدی بر مطالعات ادبی تطبیقی. ترجمۀ علیرضا نوشیروانی و مصطفی حسینی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت).
- پشابادی، یدالله. (1401). «نگاهی معرفتشناختی به شعر فارسی در دیوان شاعران کرد سدة نوزدهم»، نشریّۀ ادبیّات تطبیقی. دانشگاه شهید باهنر کرمان، دوره 14، شماره 26، شهریور، صص. 64- 35.
- پروینی، خلیل. (1389ش/ 2010م). «نظریه ادبیات تطبیقی اسلامی:گامی مهم در راستای آسیبزدایی از ادبیات تطبیقی». مجلۀ انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی، شمارۀ 14، صص55- 80.
- تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد. (1373). غررالحکم و دررالکلم. مقدمه و تعلیق میرجلالالدّین حسینی ارموی. چاپ پنجم. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- التهانوی، محمدعلی. (1999). موسوعة کشاف اصطلاحات الفنونوالعلوم. تقدیم و اشراف و مراجع رفیق العجم. بیروت: ناشرون.
- حکیما، فاطمه؛ قاسمی، مرتضی؛ حسنرضایی، حسین. (1401). «بررسی تطبیقی معراجنامههای بایزید و روزبهان بقلی با رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف»، نشریّۀ ادبیّات تطبیقی. دانشگاه شهید باهنر کرمان. سال 14، شماره 64، بهار و تابستان 1401، صص. 158- 125.
- الخطیب، حسام. (1999م.). آفاقالادب المقارن، عربیاً و عالمیاً. دمشق: دارالفکر.
- رماک، هِنری. (1391). «تعریف و عملکرد ادبیات تطبیقی»، ترجمۀ فرزانه علویزاده. ویژه نامۀ ادبیات تطبیقی (نامة فرهنگستان)، شماره 3 /2، پیاپی 6، صص. 73- 54.
- روملو، حسنبیگ. (1357). احسنالتواریخ. به اهتمام عبدالحسین نوایی. تهران: بابک.
- زینیوند، تورج. (1396). «ادبیات تطبیقی و علم اخلاق». کاوشنامۀ ادبیات تطبیقی (مطالعات تطبیقی عربی– فارسی). دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه رازی. سال هفتم، شمارۀ 27، صص 85- 99.
- سابا، میخائیل عیسی. (1965). نوابغ الفکر العربی، ج 6. الشیخ ناصیف الیازجی. قاهره: دارالمعارف بمصر، کورنیش النیل.
- ساممیرزا صفوی. (1384). تذکرۀ تحفۀ سامی. تصحیح و مقدّمه از رکنالدّین همایونفرّخ. تهران، اساطیر.
- سعدی شیرازی، مصلح الدین عبدالله. (1369). گلستان. تصحیح و توضیح: غلامحسین یوسفی. تهران: خوارزمی.
- شاد، محمد پاشاه. (1336). فرهنگ آنندراج. زیر نظر محمد دبیرسیاقی. تهران: کتابخانه خیام.
- الشرتونی، سعید الخوری اللبنانی. (بیتا). اقرب الموارد. بیجا: بینا.
- شریفی، محمد. (1387). فرهنگ ادبیات فارسی. ویراستار: محمدرضا جعفری. تهران: فرهنگ نشر نو- انتشارات معین.
- صالحبک، مجید و نجمه حسینیانفر. (1395). «نقد عناصر داستان «حکایات طبیب» نجیب کیلانی بر اساس رویکرد ادبیات اسلامی». دوفصلنامۀ علمی- پژوهشی نقد ادب معاصر عربی. سال ششم، پیاپی 11، آبان، صص. 27- 44.
- صفا، ذبیحالله. (1364). تاریخ ادبیات در ایران، ج. 2/ 5، تهران: فردوسی.
- صفیپور، عبدالرحیم بن عبدالکریم (1396). منتهیالأربفیلغاتالعرب. مقدمه، تصحیح، تعلیق و فهارس: علیرضا حاجیاننژاد. تهران: سخن.
- طوسی، خواجهنصیرالدین. (1373). اخلاقناصری. به تصحیح مجتبی مینوی و علیرضا حیدری. تهران: انتشارت خوارزمی.
- غیاثالدّین محمد. (1363). غیاثاللّغات. به کوشش منصور ثروت. تهران: امیرکبیر.
- الفاخوری، حنّا. (1363). تاریخ ادبیات زبان عربی. ترجمۀ آ. آذرنوش. تهران: امیرکبیر.
- الفاخوری، حنّا. (1374). تاریخ ادبیات زبان عربی. ترجمۀ عبدالحمید آیتی. تهران: توس.
- فوشهکور، شارل هانریدو.(1377). اخلاقیات. ترجمۀ محمدعلی امیرمعزّی و عبدالمحمد روحبخشان، تهران: مرکز نشر دانشگاهی و انجمن ایرانشناسی فرانسه در ایران.
-قاسمیحسینیگنابادی، محمدقاسم. (1394). زبدةالاشعار. مقدمه، تصحیح و تعلیقات از زهرا اختیاری. مشهد: محقق.
- قاسمیگنابادی، محمدقاسم. (فوت982). عمدةالاشعار. مشهد: کتابخانۀ مرکزی آستان قدس رضوی، شمارۀ 8383، [نسخۀ خطی]، تألیف 967ق. تاریخ کتابت980ق.
- قاسمیگنابادی، محمدقاسم. (1387). شاهاسماعیلنامه. مقدمه، تصحیح و تحشیه جعفر شجاع کیهانی. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
- قاسمیگنابادی، محمدقاسم. (1393، ب). گویوچوگان. مقدمه، تصحیحات و تعلیقات: بهرام گرامی و زهرا مجیدی، تهران: میراث مکتوب.
- قاسمیگنابادی، محمدقاسم. (فوت982). گویوچوگان. شمارۀ 8383، [نسخۀ خطی]، مشهد: کتابخانۀ مرکزی آستان قدس رضوی، شمارۀ 8383، [نسخۀ خطی]، تألیف 947 ق، تاریخ کتابت: محرم 982ق.
- قاسمیگنابادی، محمدقاسم. (1393، الف). لیلیومجنون. مقدّمه، تصحیح و تعلیقات زهرا اختیاری. مشهد: محقق.
- قربانی، حسن و احمدرضا یلمهها. (1397). «ویژگیهای سبکی عمدةالاشعار قاسمی گنابادی». پژوهشهای نقد ادبی و سبک شناسی، شمارۀ 2، (پیدرپی 32)، صص 195 -217.
-گرجی، مسلم؛ اصلانی، سردار؛ رحیمی خویگانی، محمد. (1401). «جایگاه و تأثیر زبان فارسی و شاعران فارسی زبان برنظریهپردازان ادبیات»، نشریّۀ ادبیّات تطبیقی. دانشگاه شهید باهنر کرمان، سال 14، شماره 64، بهار و تابستان 1401، صص 257- 289.
-گلچینمعانی، احمد. (1368). تذکرة پیمانه. تهران: کتابخانه سنایی.
- محمدی افشار، هوشنگ و هادی اربابی. (1400). «بازتاب حکمت عملی بوستان و گلستان سعدی در اشعار بلوچی مولوی»،عبدالله روانبُد»، نشریّۀ ادبیّات تطبیقی. دانشگاه شهید باهنر کرمان. سال 13، شماره 25، پاییز و زمستان، صص. 284- 260.
- محمدی ریشهری، محمد. (1379). منتخب میزان الحکمه. ترجمۀ حمیدرضا شیخی. قم: دارالحدیث، 1386.
- هلال، . محمد غنیمی. (بی تا). فی النقد التطبیقی و المقارن. القاهره: النهضة المصریه.
- الیازجی، ناصیف. (1983). دیوان الشیخ ناصیف الیازجی. مقدمه از مارون عبّود، وقوف بر ضبط و فهرستها از نظیر عبّود، بیروت: دارُ مارون عبّود. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 375 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 264 |