
تعداد نشریات | 26 |
تعداد شمارهها | 447 |
تعداد مقالات | 4,557 |
تعداد مشاهده مقاله | 5,380,003 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,580,068 |
ترکیببندی در طرز نازکخیال اصفهانی و دورخیال هندی | ||
نشریه ادبیات تطبیقی | ||
مقاله 1، دوره 14، شماره 27، اسفند 1401، صفحه 1-33 اصل مقاله (1013.8 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/jcl.2023.20208.3527 | ||
نویسندگان | ||
نعیمه ابراهیمی فرد1؛ محمدجواد مهدوی* 2 | ||
1دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، ایران | ||
2استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، ایران. | ||
چکیده | ||
ترکیب مشخّصۀ مهم شعر سبک هندی است و این نوشتار میکوشد روال و الگوی ترکیبسازیهای ویژۀ دو طرز نازکخیال اصفهانی و دورخیال هندی را تشریح کند. به این منظور، ترکیبات بر اساس رابطه معنایی و قرینه صارفه لفظی و معنوی در دو گروه ترکیبات درونمرکز و برونمرکز دستهبندی شدهاند. منظور از ترکیب، سازوارۀ نسبت دادن عبارات به یکدیگر برای ساخت مفاهیم است. این مفهوم میتواند یک واژه، یک جملهواره یا یک جمله کامل باشد. نتایج پژوهش نشان میدهد؛ در محور درونمرکز که قرینه لفظی وجود دارد، ترکیبات واژگانی در طرز نازکخیال به سبک خراسانی و در دورخیال به سبک آذربایجانی نزدیک هستند. ترکیبات دومعنا و به همریخته در طرز نازکخیال عامل خیالانگیزی و توأم با انسجاماند؛ امّا بهنظر میرسد شعرای طرز دورخیال مهارت زبانی استفاده از این ابزار هنری را نداشتهاند. شاعران هر دو طرز در ترکیبات وصفی با فشردهسازی و حذف روابط، صفاتی گسترده، اغراقآمیز، متناقضگونه و متتابع میسازند؛ البته در طرز دورخیال، این صفات به جملهوارههایی انتزاعی نزدیک میشوند که گاهی انسجام لازم را ندارند و تصویری پراکنده میسازند. ترکیبات اسنادی مجازی درونمرکز در طرز نازکخیال ساده و در طرز دورخیال با آرایههای بلاغی ترکیب میشوند. در محور برونمرکز، ترکیبات اضافی در طرز دورخیال چندگانهتر و گستردهتر هستند. ترکیبات فعلی در هر دو طرز عامل مهم تصویرسازی هستند و روالی رو به پیچیدگی انتزاعی دارند. التزامهای خشک و ضعف ارتباط استنتاجی کلام و شبکه پیچیده تصویری و بلاغی، در طرز دورخیال منجر به ظهور اسنادهای اسمی بیمعنا و نامعمولی میشود که بر پیچیدگی شعر این طرز میافزاید. | ||
کلیدواژهها | ||
زبان و ادبیات فارسی؛ سبک هندی؛ طرز نازکخیال؛ طرز دورخیال؛ ترکیببندی؛ لفظتراشی | ||
مراجع | ||
کتابنامه
الف.منابع فارسی
- اسداللهی، خدابخش؛ پورالخاص، شکرالله؛ علیمنش، ولی. (1394). «ترکیبات خاص اشعار صائب و بیدل بر اساس روابط نحوی و هسته معنایی ترکیب». متنشناسی ادب فارسی، دورۀ جدید. شمارۀ 4، پیاپی 28، صص 41-64.
- اسیر شهرستانی، جلال بن مومن. (1384). دیوان غزلیات. تصحیح غلامحسین شریفی ولدانی. تهران: میراث مکتوب.
- افراشی، آزیتا. (1391). ساخت زبان فارسی. تهران: انتشارات سمت.
- بابا فغانی شیرازی. (1340). دیوان اشعار. تصحیح احمد سهیلی خوانساری. تهران: اقبال.
- بلومفیلد، لئونارد. (1397). زبان. ترجمۀ علیمحمد حقشناس. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
- حزین لاهیجی، محمد علی. (1374). دیوان حزین لاهیجی. تصحیح ذبیح الله صاحبکار. تهران: میراث مکتوب
- حسنپورآلاشتی، حسین. (1384). طرز تازه: سبکشناسی غزلیات سبکهندی. تهران: سخن.
- زلالی خوانساری، محمدحسن. (1385). کلیات زلالی خوانساری. تصحیح سعید شفیعیون. تهران: مجلس شواری اسلامی.
- سبزواری، مهدی. (1391). «تبیین و تحلیل رابطههای معنایی در اسامی مرکب برونمرکز فارسی معیار». پژوهشنامه انتقادی. سال 12، شماره 1، صص45-61.
- سبزواری، مهدی. (1392). «شفافیت و تیرگی معنایی در اسامی مرکب زبان فارسی از دیدگاه شناختی»، جستارهای زبانی، شماره 15، صص55-74.
- سرهندی، ناصرعلی. (1388). دیوان اشعار ناصرعلی سرهندی. تصحیح حمید کرمی. تهران: الهام.
- شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1366). شاعر آیینهها. چاپ سوم. تهران: نشر آگه.
- شوکت بخاری، محمد اسحاق. (1382). دیوان شوکت بخاری. تصحیح سیروس شمیسا. تهران: فردوس.
- شمیسا، سیروس. (1383). بیان و معانی. چاپ هشتم. تهران: فردوس.
- صباغیان، موسی؛ شریفی، محمدرضا. (1398). «آموزش انواع ترکیب با تکیه بر نمونههایی از شعر سبک هندی و بر پایه نظریه گشتاری». پژوهش در آموزش زبان و ادبیات فارسی. شماره 3، صص58-80.
- صفا، ذبیح الله. (1364). تاریخ ادبیات در ایران. جلد چهارم. تهران: نشر فردوس.
- عرفی شیرازی،جمال الدین محمد. (1378). کلیات عرفی شیرازی. تصحیح محمد ولی الحق انصاری. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
-علی منش، ولی قاسمی، ابراهیم. (1390). «شکلگیری و تکامل ساخت «ترکیبات خاص» در سبک هندی». بهار ادب. سال چهارم، شماره3 ، صص231-243.
-غلامی، مجاهد. (1400). «بلاغت تطبیقی هندی (النکار) و اسلامی». ادبیات تطبیقی شهید باهنر کرمان. سال 13، شماره 25، 215-230.
- غنی کشمیری، محمدطاهر. (1362). دیوان غنی کشمیری. به کوشش احمد کرمی. تهران: نشر ما.
- فتوحی رودمعجنی ، محمود. (1392). «نازکخیال اصفهانی و دورخیال هندی»، ویژهنامه نامۀ فرهنگستان، دورۀ 1، شماره 1،صص 78-51.
- فتوحی رودمعجنی، محمود؛ مهدوی، محمد جواد؛ صهبایی، آزاده. (1393). «نقش سفینه خوشگو در انشعاب شاعران طرز خیال هندی». مطالعات شبه قاره (ویژهنامه نامه فرهنگستان). شماره 2،صص 33 – 54.
- فتوحی رودمعجنی ، محمود. (1398). «جمال شناسی اغراق در سبک هندی». کهننامه پارسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. سال 10، شماره2،صص 287-324.
- فرشیدورد، خسرو. (1382). دستور مفصّل امروز. چاپ اول. تهران: سخن.
- فرشیدورد، خسرو. (1389). ترکیب و تحول آن در زبان فارسی. به کوشش محمدرضا شعبانی. تهران: زوار.
-کلیم همدانی، ابوطالب. (1375). دیوان ابوطالب کلیم همدانی. تصحیح محمد قهرمان. مشهد: انتشارات آستانقدس رضوی.
- محقق، مهدی و توشیهیکو ایزوتسو. (1386). منطق و مباحث الفاظ. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
- مستأجرحقیقی، محمد. (1369). «نگاهی به واژههای مرکب فارسی بر پایه نظریه زایا گشتاری». مجله دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد. سال23، شماره 1و2 ،صص245-255.
- مقربی، مصطفی. (1372). ترکیب در زبان فارسی. تهران: توس.
- نظیری نیشابوری، محمد حسین. (1379). دیوان نظیری نیشابوری. به تصحیح محمدرضا طاهری. تهران: انتشارات نگاه.
- والهداغستانی،علیقلیبنمحمدعلی. (1391). ریاض الشعرا. تصحیح ابوالقاسم رادفر و گیتا اشیدری. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ب. منابع لاتین
-Bloomfield, Leonard. (1993). language, henry holt: New York. -Barri, nimrod. (2009). “Note terminologique: endocentrique -exocentrique” linguistics. Volume 13, Issue 163, November, pp. 5-18. -Hincha, Georg. (1961). “Endocentric us. Exocentric construes tions” lingua. volume 10, pp. 267-274.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 215 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 289 |