دانشگاه شهید باهنر کرمان

 آمار

تعداد نشریات26
تعداد شماره‌ها447
تعداد مقالات4,557
تعداد مشاهده مقاله5,379,991
تعداد دریافت فایل اصل مقاله3,580,057
خواجه حسنی, فاطمه, معینی, مهدیه, بقایی, آژنگ, افهمی, رضا. (1401). نقش فضای چندگانۀ حسی بر هویّت اجتماعی در بازار سنّتی شهر کرمان. , 9(2), 195-217. doi: 10.22103/JUSG.2022.2081
فاطمه خواجه حسنی; مهدیه معینی; آژنگ بقایی; رضا افهمی. "نقش فضای چندگانۀ حسی بر هویّت اجتماعی در بازار سنّتی شهر کرمان". , 9, 2, 1401, 195-217. doi: 10.22103/JUSG.2022.2081
خواجه حسنی, فاطمه, معینی, مهدیه, بقایی, آژنگ, افهمی, رضا. (1401). 'نقش فضای چندگانۀ حسی بر هویّت اجتماعی در بازار سنّتی شهر کرمان', , 9(2), pp. 195-217. doi: 10.22103/JUSG.2022.2081
خواجه حسنی, فاطمه, معینی, مهدیه, بقایی, آژنگ, افهمی, رضا. نقش فضای چندگانۀ حسی بر هویّت اجتماعی در بازار سنّتی شهر کرمان. , 1401; 9(2): 195-217. doi: 10.22103/JUSG.2022.2081

نقش فضای چندگانۀ حسی بر هویّت اجتماعی در بازار سنّتی شهر کرمان

جغرافیای اجتماعی شهری
مقاله 10، دوره 9، شماره 2 - شماره پیاپی 21، مهر 1401، صفحه 195-217    اصل مقاله (1.94 M)
نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی (کاربردی - توسعه ای)
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/JUSG.2022.2081
نویسندگان
فاطمه خواجه حسنی1؛ مهدیه معینی* 2؛ آژنگ بقایی3؛ رضا افهمی4
1دانشجوی دکتری دانشگاه ازاد واحد معماری، هنر و معماری کرمان، آزاد اسلامی، کرمان، ایران.
2استادیار دانشگاه ازاد اسلامی، واحد کرمان، کرمان، ایران.
3استادیار دانشگاه ازاد واحد معماری، هنر و معماری کرمان، آزاد اسلامی، کرمان، ایران.
4دانشیار گروه معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
چکیده
مقدّمه: یکی از مشکلات اجتماعی انسان در روزگار معاصر، «فقدان هویّت» بخصوص در مواجه با معماری مدرن است که نتیجۀ تعامل انسان با این نوع معماری است. در مقابل معماری مدرن، معماری سنّتی شهرها، «حس بودن» را در مخاطب ایجاد می‌کند. هدف از این پژوهش، بررسی رابطۀ فضای چندگانۀ حسی بازار سنّتی کرمان به‌عنوان یک نمونه از معماری سنّتی- در شکل‌گیری هویّت در فرآیند ادراک مخاطب است.
داده و روش: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی- تحلیلی است. در این پژوهش، ابتدا شاخص‌های قابل سنجش با پرسشنامه سنجیده می‌‌شوند و سپس داده‌ها در نرم‌افزار SPSS و GIS بررسی می‌‌شوند. از روش درون‌یابی معکوس فاصله برای تحلیل داده‌های مکانی و از روش استدلال منطقی برای استنباط از خروجی‌های ‌نرم‌افزارGIS  وSPSS  استفاده می‌‌شود که به ترتیب به شکل نقشه‌های پهنه‌بندی، جداول و نمودار‌های آماری نشان داده می‌شود.
یافته‌ها: از مقایسۀ فضاهای چندگانۀ حسی بازار سنّتی کرمان از طریق نقشه‌های خروجی GIS، که پهنه‌بندی پراکنش شدّت مناظر حسی در بازار سنّتی را نشان می‌دهد فهمیده می‌شود که وزن و شدّت مناظر حسی (مؤلفه‌های محیطی-ادراکی) از دیدگاه مخاطبان متفاوت است و منظر بویایی-چشایی بیشترین شدّت و منظر بینایی در کنار منظر بساوایی کمترین شدّت را دارند؛ از طرفی، از مقایسۀ فضاهای چندکارکردی بازار از منظر مؤلفه‌های محیطی-ادراکی این نتیجه به دست می‌آید که شدّت این مؤلفه‌ها در این فضاها به‌ترتیب از زیاد به کم، متعلق به 1- قدمگاه، 2- چهارسوق، 3- بازار گنجعلی‌خان، 4- بازار اختیاری، 5- بازار حاج‌آقا‌علی، 6- قیصریۀ ابراهیم‌خان، 7- میدان گنجعلی‌خان، 8- بازار وکیل، 9- بازار مظفری و 10-  بازار نقّارخانه و سراجی است.
نتیجه‌گیری: فضای چندگانۀ حسی و فضای چندکارکردی بازار سنّتی کرمان با هم‌افزایی حسی در راستای تشدید میزان مؤلفه‌های محیطی- ادراکی در روند ادراک چندحسی، سبب هویّت‌مندی بازار سنّتی در ذهن مخاطب می‌شوند و از طرفی، هویّت اجتماعی فرد را نیز، در این نوع معماری افزایش می‌دهند. این امر به دلیل ویژگی‌های خاص کالبدی-کارکردی-اجتماعی بازار سنّتی کرمان و نیز، ساختار سیستماتیک این بازار است؛ همچنین در فرآیند شکل‌گیری ادراک چندحسی، علاوه بر اینکه تک‌تک فضاها برای مخاطب هویّت‌مند می‌شوند، ‌برآیند هویّت‌‌مندی کل فضاهای بازار سنّتی نیز اتفاق می‌افتد.
کلیدواژه‌ها
فضای چندگانه حسی؛ هویت اجتماعی؛ بازار سنتی؛ شهر کرمان
مراجع
بنتلی، ای ین. (1391). محیط‌های پاسخ‌ده. ترجمه: مصطفی بهزادفر. چاپ هشتم. تهران: مرکز انتشارات دانشگاه علم و صنعت.

پالاسما، یوهانی. (1396). معماری و ادراکات حسی. ترجمه: رامین قدس. چاپ چهارم. تهران: پرهام نقش.

تاجیک، محمدرضا. (1384)، انسان مدرن و معمای هویّت. فصلنامۀ مطالعات ملی،  21، 28-7.

جنگینز، ریچارد. (1381)، هویّت اجتماعی. ترجمه: تورج یاراحمدی. تهران: مؤسسۀ نشر و پژوهش شیرازه.

دلاور، علی. (1380). مقدّمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی. سمت: تهران.

دهخدا، علی‌اکبر. (1359). لغت‌نامۀ دهخدا. شمارۀ 1و 2.

سجّادزاده، حسن. (1392). نقش دلبستگی به مکان در هویّت‎بخشی به میدان‌های شهری (نمونۀ موردی آرامگاه شهر همدان. مجلۀ باغ نظر، دورۀ تابستان، شمارۀ 25.

سلیمانی، محمدرضا؛ اعتصام، ایرج؛ حبیب، فرح. (1395). بازشناسی مفهوم و اصول هویّت در اثر معماری. نشریه هویّت شهر، 2(25).

شاهچراغی، آزاده؛ بندرآباد، علیرضا. (1395). محاط در محیط کاربرد روانشناسی محیطی در معماری و شهرسازی. تهران: سازمان جهاد دانشگاهی.

شرفی، محمدرضا. (1385). بحران هویّت فرهنگی در ایران و پیامدهای آن. مجلۀ روانشناسی و علوم تربیتی شمارۀ 3 و 4.

شولتز، دوان. (1377).  نظریه‌های شخصیت. ترجمه: یحیی سید محمدی. تهران: نشر هما.

صالحی‌نیا، مجید؛ نیرومند شیشوان، مهدیه. (1397). تبیین نقش مؤلفه‎های منظر حسی مبتنی بر حواس در کیفیت ادراک حسی محیطی گذر ارگ جدید تبریز. مطالعات شهر ایرانی- اسلامی، 8(31)، 31-19.

صمدی، جواد؛ ستارزاده، داریوش؛ بلیلان‌اصل، لیلا. (1398). ارزیابی کیفی ابعاد حسی فضا در بازارهای تاریخی از منظر استفاده‌کنندگان (مطالعۀ موردی: بازار قزوین). نشریۀ علمی باغ نظر، 16(81)، 30-15.

ضیمران، محمد. (1389). میشل فوکو، دانش و قدرت. تهران: انتشارات هرمس.

عباسی، زهرا؛ حبیب، فرح؛ مختاباد امریی، مصطفی. (1397). مروری نو بر ادراک در معماری بازار ایرانی- اسلامی (نمونۀ موردی: بازار کاشان). فصلنامۀ علمی- پژوهشی نقش جهان، 8(2)، 90-81.

عباسی، زهرا؛ حبیب، فرح؛ مختاباد امریی، مصطفی. (1393). چگونگی بازتاب شاخصه‌های ادراک حسی در معماری بازار کاشان. دومین کنگرۀ بین‌المللی سازه، معماری و توسعۀ شهری.

فروید، زیگموند. (1373). خود و نهاد. ترجمه: حسین پاینده.، ارغنون،3، 252-229.

قاسمی‌اصفهانی، مروارید. (1394 ). اهل کجا هستیم؟ هویّت‌بخشی به بافت‌های مسکونی. چاپ سوم. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

گل‌محمدی، احمد. (1381). جهانی‌شدن فرهنگ هویّت. تهران: نشر نی.

گیدنز، آنتونی. (1388). تجدّد و شخصیت، جامعه و هویّت شخصی در عصر جدید. ناصر موفقیان. تهران: نشر نی.

لطفی، افسانه و زمانی، بهادر. (1393).  نقش مؤلفه‌های منظر حسی در کیفیت محورهای مجهز محلی، مطالعۀ موردی: محور علیقلی‌آقا در اصفهان. نشریۀ مطالعات شهری، 13، 56-43.

معین، محمّد. (1378). گزیدۀ فرهنگ معین. تهران: مرکز فرهنگی انتشاراتی رایحه.

نوذری، حسینعلی. (1385).  نگاهی تحلیلی به روند مفهوم هویّت در قالب‌های سه‌گانۀ هویّت سنّتی، مدرن و پست‌مدرن. فصلنامۀ مطالعات ملی،26، 148-127.

نورمحمدی، سوسن. (1390). جایگاه انسان در تحوّل معنای فضای معماری در قرن نوزدهم و بیستم. مجلۀ صفه، 21(53)، 210-197.

هال، استیون؛ گومز، آلبرتو؛ پالاسما، یوهانی. (1394). پرسش‌های ادراک، پدیدارشناسی معماری. ترجمه: علی‌‌اکبر و محمّدامین شریفیان. تهران: پرهام نقش.

هال، ادوارد. ( 1390 ). ُبعد پنهان. ترجمه: منوچهر طبیبیان. چاپ ششم. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

یونگ، کارل گوستاو. (1387). اانسان و سمبل‌هایش. ترجمه: محمود سلطانیه. تهران: نشر جامی.

Forty, Adrian. (2000). Words and Buildings: A Vocabulary ofModern Architecture. London: Thames & Hudson Ltd, first published.

palipane , K. (2005).  looking beyond form – exploring the multisensory quality of architecture. Department of Architecture University of Moratuwa Sri Llanka.

Porteous, JD. (1985). smellscape,Progre. Physical Geography, 9:356_78

Schafer,R.M. (1994).The soundscape:our Sonic Environment and the Tuning of the World. Rochester: Destiny Books.

Shamael Mohamed Wajeeh Al Dabbagh. (2007). Multi Sensory Responsive Architecture Analytic Study on the Memorable Interior spacesfor Enclosed Shopping Centers. Iraq university.  

Vermeersch, Peter-Willem. (2013(. Less Vision ,More Senses; towards a more multisensory design approach in architecture.  Katholieke Universiteit Leuven, Groep Wetenschap & Technologie, Arenberg Doctoraatsschool, België.

     Shamael Mohamed Wajeeh Al Dabbagh. )2007(. Multi Sensory Responsive Architecture Analytic Study on the Memorable Interior spacesfor Enclosed Shopping Centers. Iraq university.

Osei, Y. (2014). Exploring Sensory Design in Therapeutic Architect. Carleton University,Ottawa Ontario,Cnada.

       Oxford. (2005). Oxford advanced learner's dictionary. New York: Oxford University Press.

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 893
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 154


سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب