آمار
| تعداد نشریات | 26 |
| تعداد شماره‌ها | 447 |
| تعداد مقالات | 4,557 |
| تعداد مشاهده مقاله | 5,380,005 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,580,078 |
مقایسه تطبیقی داستان فریدون در شاهنامة فردوسی و شاه لیر شکسپیر با رویکرد اسطوره‌شناختی | ||
| مجله مطالعات ایرانی | ||
| دوره 21، شماره 42، دی 1401، صفحه 1-27 اصل مقاله (1.2 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/jis.2022.18439.2242 | ||
| نویسنده | ||
| ندا اخوان اقدم* | ||
| عضو هیأت علمی / پژوهشکدة هنر | ||
| چکیده | ||
| داستان فریدون و تراژدی شاه لیر علی‌رغم این که با فاصلة زمانی - حدود ششصد سال - و فاصلة مکانی - یکی در خراسانِ ایران و دیگری در بریتانیا - خلق شده‌اند، دارای شباهت‌های چشمگیر و قابل‌توجهی‌اند و همین موضوع مطالعة تطبیقی این دو اثر را امکان‌پذیر می‌سازد. این جستار در نظر دارد با گردآوری مطالب به روش اسنادی (=کتابخانه‌ای) و روش پژوهش توصیفی - تطبیقی تفاوت‌های این دو اثر را با رویکرد اسطوره‌شناختی مورد بازبینی قرار دهد. به نظر می‌رسد دلیل تفاوت میان داستان فریدون با شاه لیر ناشی از خاستگاه باورهای اساطیری است که این دو روایت را شکل داده‌اند. فریدون قهرمانی است که منشأ و خاستگاه ایزدی دارد، او صاحبِ خرد اهورایی یا خردِ ذاتی است که از آغاز گزینش درست را انجام می‌دهد و تسلیم سرنوشتی است که از ابتدا آن را می‌داند. شخصیت فریدون از ابتدای داستان تا انتها تغییری نمی‌کند او صاحب دانایی است و هیچگاه در طول حماسه کاری ناشایست از او سر نمی‌زند. اما در مورد لیر شاه موضوع متفاوت است؛ زیرا تصمیم او از روی خرد نبوده بلکه کاملاً وابسته به آزمونی است که خود قادر به تشخیص صحت و اعتبار نتیجة آن نیست. در تراژدی شاه لیر می‌بینیم که شخصیت لیر از آغاز تا پایان نمایش دچار تحول و دگرگونی می‌شود و در پایان است که در هیئت یک «پیر فرزانه» دست از دنیا می‌شوید. پایان این دو روایت نیز تفاوت مهمی با هم دارد. شکیبایی فریدون برای از بین بردن پسران ناخلف خود نشان از اساطیر ایرانی دارد، این شکیبایی گرچه طولانی است اما در نهایت منجر به پیروزی نهایی خیر بر شر می‌شود اما پایان در نمایش شاه لیر نابودی و تباهی کل خاندان پادشاهی است. این مقاله تلاش دارد تا تفاوت‌های این دو اثر را با توجه به باورهای اسطوره‌ای که موجب خلق این آثار شده‌اند مورد بررسی قرار دهد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| شاهنامة فردوسی؛ فریدون؛ شکسپیر؛ شاه لیر؛ اسطوره‌شناسی | ||
| مراجع | ||
|
الف. منابع فارسی
- آموزگار، ژاله. (۱۳۸۶). « فرّه این نیروی جادویی آسمانی». زبان، فرهنگ و اسطوره (مجموعه مقالات). صص: ۳۵۰- ۳۶۱. تهران: معین.
- اخوان‌اقدم، ندا. (۱۳۹۷). درآمدی بر تاریخ داستانی ایران پیش از اسلام. تهران: متن.
- ارسطو. (۱۳۸۱). فن شعر. ترجمة عبدالحسین زرین‌کوب. تهران: امیرکبیر.
- اسمیت، ژوئل (۱۳۸۳). فرهنگ اساطیر یونان و روم. ترجمه شهلا برادران خسروشاهی. تهران: فرهنگ معاصر.
- بندهش. (۱۳۶۹). ترجمة مهرداد بهار. تهران: توس.
- بهار، مهرداد. (۱۳۷۶). از اسطوره تا تاریخ. گردآورنده و ویراستار ابوالقاسم اسماعیل‌پور. تهران: چشمه.
- پین‌سنت، جان (۱۳۸۷). شناخت اساطیر یونان. ترجمة باجلان فرخی. تهران: اساطیر.
- جلیلی‌کهنه‌شهری، خسرو و شفیقی، احسان. (۱۳۹۰). «خاستگاه شرقی شاه لیر براساس تطبیق ساختار آن با داستان‌های شرقی-ایرانی». جستارهای زبانی. شماره ۷، صص: ۱۰۹- ۱۲۶.
- حمیدی، سیدجعفر. (۱۳۸۰). «بررسی آثار شکسپیر و مقایسه آن با شاهنامه فردوسی». شناخت. شماره ۳۱، صص: ۵۱- ۶۴
- خدادادی‌مهاباد، معصومه و فاطمی‌کلش، لیلا. (۱۳۹۰). «مقایسه داستان فریدون با نمایشنامه لیرشاه». مطالعات ادبیات تطبیقی. شماره ۲۰، صص: ۴۳- ۶۲.
- خسروی‌شکیب، محمد وعزیزمحمدی، فاطمه و قبادی، حسینعلی. (۱۳۹۱). «بینامتنیت دو متن: نقد تطبیقی داستان فریدون در شاهنامه و شاه لیر شکسپیر». جستارهای زبانی. شمارة ۱۰، صص: ۶۳- ۸۴.
- دینکرد هفتم. (۱۳۸۹). ترجمة محمد تقی راشدمحصل. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- روایت پهلوی. (۱۳۶۷). ترجمة مهشید میرفخرایی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- سرکاراتی، بهمن. (۱۳۵۷). « بنیان اساطیری حماسة ملی ایران». شاهنامه شناسی ۱ ( مجموعه گفتارهای نخستین مجمع علمی بحث دربارة شاهنامه). تهران: بنیاد شاهنامة فردوسی. صص: ۷۰- ۱۲۰.
- سگال، آلن. (۱۳۹۸). اسطوره. ترجمة فریده فرنودفر. تهران: حکمت سینا
- شایست ناشایست. (۱۳۶۹). ترجمة کتایون مزداپور. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- شکسپیر، ویلیام. (۱۳۷۵). لیرشاه. ترجمة جواد پیمان. تهران: علمی و فرهنگی.
- شمیسا، سیروس. (۱۳۷۸). انواع ادبی. تهران: فردوس.
- صفا، ذبیح‌الله. (۱۳۶۳). حماسه‌سرایی در ایران. تهران: فردوس.
- فردوسی، ابوالقاسم. (۱۹۶۰ و ۱۹۶۲). شاهنامه فردوسی. زیر نظر ی. ا. برتلس. مسکو: آکادمی علوم اتحاد شوروی.
- کتاب پنجم دینکرد. (۱۳۸۶). ترجمة ژاله آموزگار و احمد تفضلی. تهران: معین.
- کمبل، جوزف. (۱۳۷۷). قدرت اسطوره. ترجمة عباس مخبر. تهران: مرکز.
- مارزلف، اولریش. (۱۳۷۶). طبقه‌بندی قصه‌های ایرانی. ترجمه کیکاووس جهانداری. تهران: سروش.
- مزداپور، کتایون. (۱۳۶۹). « شالودة اساطیری شاهنامه». فرهنگ. کتاب هفتم. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. صص: ۵۳-۷۸.
- مینوی خرد. (۱۳۷۹). ترجمة احمد تفضلی. به کوشش ژاله آموزگار. تهران: توس.
- واحددوست، مهوش. (۱۳۷۹). نهادینه‌های اساطیری در شاهنامه فردوسی. تهران: سروش.
- یاحقی، محمدجعفر. (۱۳۸۸). فرهنگ اساطیر و داستان‌واره‌ها در ادبیات فارسی. تهران: معاصر.
- یسنا. (۱۳۵۶). ترجمة ابراهیم پورداود. تهران: دانشگاه تهران.
- یشت‌ها. (۱۳۷۷). ترجمة ابراهیم پورداود. تهران: اساطیر.
ب. منابع لاتینی
- Dīnkard. (1911). ed. D. M. Madan. Bombay: Fort Printing Press. - Fauzi, Ali (2019). Fact and fiction in William Shakespear’s king Lear”. Journal Kependidikan, Pembelejaran, dan Pengembangan,.1, (1), 73-82. - Hardison, Jr. (1975). Myth and history in king Lear. Shakespeare Quarterly, 26 (3), 227-242. - Ward, F. E. (1952). Classical myth as thematic image in king Lear and Antony and Cleopatra. North Carolina: University of North Carolina. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 811 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 379 |
||