
تعداد نشریات | 26 |
تعداد شمارهها | 447 |
تعداد مقالات | 4,557 |
تعداد مشاهده مقاله | 5,380,005 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,580,083 |
بررسی و چهرهشناسی امشاسپندان با رویکرد به گاهان زرتشت و شاهنامۀ فردوسی | ||
مجله مطالعات ایرانی | ||
دوره 21، شماره 42، دی 1401، صفحه 207-249 اصل مقاله (1.16 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/jis.2022.19173.2311 | ||
نویسندگان | ||
کوروش زرفتن1؛ محمود صادق زاده* 2؛ هادی حیدرینیا3 | ||
1دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران | ||
2دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران | ||
3استادیارگروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران. | ||
چکیده | ||
در نظام باورشناختی مزدیسنان مقولۀ امشاسپندان نقش و ارج معنوی در ساختار جامعۀ انسانی دارد. هر انسانی با پیروی از پیامهای روحانی امشاسپندان میتواند به جایگاه خوشبختی جاویدان، در جهان خاکی و مینَوی دسترسی پیدا کند. این مقاله با هدف بررسی و چهرهشناسی امشاسپندان و صفتهایشان در گاهان و شاهنامۀ فردوسی به نگارش درآمدهاست. از این رو کوشش شدهاست تا با ژرفکاوی در ساختار واژهها و با شیوۀ توصیفی، تحلیلی، اسنادی و ارزیابی کمّی، ساختار و شناسنامۀ مینوی امشاسپندان با نگرش به گاهان اشو زرتشت و تأثیر آن در شاهنامۀ فردوسی واکاوی و چهرهشناسی بشود. لفظ و عنوان کلّی «امشاسپند» در گاهان دیده نمیشود و چینش و سامان ویژهای ندارد؛ ولی نامهایشان و صفاتشان در جایجای آن گسترده و مشهود است. در گاهان برای شناسایی اهورا-مزدا به شش نام و صفت اوستایی او: «اشه: aša»، «وُهومَنه: vohu-manah»، «خشثرَه: «xšθara»، «آرمئیتی: ārmiti»، «هئوروتات: haur-vatāt» و «اَمِرتات: amərətāt» بر میخوریم. نیز در شاهنامه از نظام امشاسپندی با چینش منظّم، در قالب پنج بیت با نامهای پارسی: بهمن، اردیبهشت، شهریور، سفندارمذ، خرداد و مرداد یاد شده-است. در فلسفۀ گاهان «امشاسپندان» جلوههای فروغمند اهورامزدا، راه خداشناسی و دستیابی به آرامش زمینی و مینوی است. این میراث فکری زرتشت و مفاهیم معنوی و مینوی امشاسپندان در شاهنامه، در تار و پود داستانها و بافت حماسی آن کارکرد بنیادین برای پرورش و سازندگی انسان دارد. | ||
کلیدواژهها | ||
امشاسپندان؛ اهورا مزدا؛ شاهنامه؛ گاتاها؛ مزدیسنا | ||
مراجع | ||
الف. منابع فارسی - آموزگار، ژاله و احمد تفضّلی. (1382). اسطورۀ زندگی زردشت. چاپ پنجم. تهران: چشمه. - اوستا. (1389). برگردان ابراهیم پورداوود. تهران: پارمیس. - بهار، مهرداد. (1352). اساطیر ایران. چاپ دوم. تهران: نشر بنیاد و فرهنگ ایران. - بهار، مهرداد. (1397). پژوهشی در اساطیر ایران. چاپ سیزدهم. تهران: آگاه. - بهرام پژدو، زرتشت. (1338). زراتشتنامه. به تصحیح محمد دبیرسیاقی. تهران: کتابخانۀ طهوری. - بویس، مری. (1386). زرتشتیان، باورها و آداب دینی آنها. برگردانِ عسکر بهرامی. چاپ نهم. تهران: ققنوس. - بیرونی، ابوریحان. (1363). آثارالباقیه. برگردان اکبر داناسرشت. چاپ سوم. تهران: امیرکبیر. - پورداوود، ابراهیم. (1355). فرهنگ ایران باستان. بخش نخست. چاپ دوم. تهران: دانشگاه تهران. - پورداوود، ابراهیم. (1356). یسنا. جلد یکم و دوم. به کوشش بهرام فرهوشی. تهران: دانشگاه تهران. - ثاقبفر، مرتضی. (1377). شاهنامۀ فردوسی و فلسفۀ تاریخ ایران. تهران: معین. - خالقی مطلق، جلال. (1381). سخنهای دیرینه. به کوشش علی دهباشی. تهران: نشر افکار. - خردهاوستا. (1310). برگردان و گزارش ابراهیم پورداوود. بمبئی: انتشارات انجمن زرتشتیان ایرانی بمبئی و انجمن ایران لیگ بمبئی. - خلف تبریزی، محمدحسین. (1342). برهان قاطع. به کوشش محمد معین. جلد چهارم. چاپ دوم. تهران: ابنسینا. - دادگی، فرنبغ. (1369) بُندهش. گزارش و برگردان مهرداد بهار. تهران: توس. - دینکرد هفتم. (1389). برگردان محمدتقی راشد محصّل. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. - روایت پهلوی. (1367). برگردان مهشید میرفخرایی. تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی. - زادسپرم. (1366). گزیدههای زادسپرم. برگردانِ محمدتقی راشد محصّل. چاپ سوم. تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی. - شایست ناشایست. (1369). برگردان کتایون مزداپور. تهران: مؤسسۀ تحقیقات و مطالعات فرهنگی. - طغیانی، اسحاق و رحمان قربانی. (1390). «بررسی و تحلیل بازتاب اساطیریِ آب در شاهنامه». کهننامۀ ادب پارسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. سال دوم، شمارۀ 1، صص 69-86. - عفیفی، رحیم. (1374). اساطیر و فرهنگ ایرانی. تهران: توس. - فردوسی، ابوالقاسم. (1366). شاهنامه. دفتر یکم. تصحیح جلال خالقی مطلق (با مقدمه و کوشش احسان یارشاطر). نیویورک: bibliotheca persica. - فردوسی، ابوالقاسم. (1369). شاهنامه. دفتر دوم. به کوشش جلال خالقی مطلق. کالیفرنیا: مزدا. - فردوسی، ابوالقاسم. (1371). شاهنامه. دفتر سوم. به کوشش جلال خالقی مطلق. کالیفرنیا و نیویورک: بنیاد میراث ایران. - فردوسی، ابوالقاسم. (1373). شاهنامه. دفتر چهارم. به کوشش جلال خالقی مطلق. کالیفرنیا و نیویورک: بنیاد میراث ایران. - فردوسی، ابوالقاسم. (1375). شاهنامه. دفتر پنجم. به کوشش جلال خالقی مطلق. کالیفرنیا: انتشارات مزدا با همکاری بنیاد میراث ایران. - فردوسی، ابوالقاسم. (1384). شاهنامه. دفتر ششم. به کوشش جلال خالقی مطلق و محمود امیدسالار. نیویورک: بنیاد میراث ایران. - فردوسی، ابوالقاسم. (1386). شاهنامه. دفتر هفتم. به کوشش جلال خالقی مطلق و ابوالفضل خطیبی. تهران: مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی. - فردوسی، ابوالقاسم. (1386). شاهنامه. دفتر هشتم. به کوشش جلال خالقی مطلق. تهران: مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی. - گاتاها. (1383). برگردان آبتین ساسانفر. تهران: بهجت. - لاجوردی، فاطمه. (1396). «جایگاه امشاسپندان در جهانشناسی مزدایی و نقش آنها در سلوک فردی». دو فصلنامۀ فلسفه و کلام. جاویدان خرد. شمارۀ 31، صص 184-159. - معین، محمد. (1364). مجموعه مقالات. به کوشش مهدخت معین. جلد یکم. تهران: معین. - معین، محمد. (1388). مزدیسنا و ادب پارسی. جلد یکم. چاپ پنجم. تهران: دانشگاه تهران. - مکنزی، دیوید نیل. (1373). فرهنگ کوچک زبان پهلوی. برگردان مهشید میرفخرایی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. - نویگباور، اوتو. (1375). علوم دقیق در عصر عتیق. برگردان همایون صنعتیزاده. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. - نیبرگ، هنریک ساموئل. (1381). دستورنامۀ پهلوی (متن انگلیسی). جلد دوم. تهران: اساطیر، با همکاری مرکز بینالمللی گفتگوی تمدنها. - نیبرگ، هنریک ساموئل. (1383). دینهای ایران باستان. برگردان سیفالدین نجمآبادی. کرمان: دانشگاه باهنر کرمان. - وحیدی، حسین. (1355). پژوهشی در منش ملّی و منش پارسایی در ایران. جلد دوم. چاپ دوم. تهران: انتشارات چاپخانۀ زندگی. - وحیدی، حسین. (1359). اردیبهشت و بیگانگی از خود. تهران: سازمان انتشارات اشا. - وهمن، فریدون. (1386). دیانت زرتشتی: (سه گفتار از: کایبار، جِسپیتر آسموسن و مری بویس). تهران: جامی. - هینلز، جان راسل. (1373). شناخت اساطیر ایران. برگردان ژاله آموزگار و احمد تفضّلی. چاپ سوم. تهران: چشمه. - یامااوچی، ادوین. ام. (۱۳۹۰). ایران و ادیان باستانی. برگردان منوچهر پزشک. تهران: ققنوس. - یشتها. (1377). برگردان و گزارش ابراهیم پورداوود. جلد یکم. تهران: اساطیر.
ب. منابع لاتینی
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 207 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 256 |