دانشگاه شهید باهنر کرمان

 آمار

تعداد نشریات26
تعداد شماره‌ها447
تعداد مقالات4,557
تعداد مشاهده مقاله5,379,997
تعداد دریافت فایل اصل مقاله3,580,061
افخمی, بهروز, بصیر طریقت طلب, حسین. (1402). بازنمایی عناصر معنوی ایران باستان در اشعار حکیم عمر خیّام (علمی-پژوهشی). , 22(43), 63-98. doi: 10.22103/jis.2023.4059
بهروز افخمی; حسین بصیر طریقت طلب. "بازنمایی عناصر معنوی ایران باستان در اشعار حکیم عمر خیّام (علمی-پژوهشی)". , 22, 43, 1402, 63-98. doi: 10.22103/jis.2023.4059
افخمی, بهروز, بصیر طریقت طلب, حسین. (1402). 'بازنمایی عناصر معنوی ایران باستان در اشعار حکیم عمر خیّام (علمی-پژوهشی)', , 22(43), pp. 63-98. doi: 10.22103/jis.2023.4059
افخمی, بهروز, بصیر طریقت طلب, حسین. بازنمایی عناصر معنوی ایران باستان در اشعار حکیم عمر خیّام (علمی-پژوهشی). , 1402; 22(43): 63-98. doi: 10.22103/jis.2023.4059

بازنمایی عناصر معنوی ایران باستان در اشعار حکیم عمر خیّام (علمی-پژوهشی)

مجله مطالعات ایرانی
مقاله 4، دوره 22، شماره 43، شهریور 1402، صفحه 63-98    اصل مقاله (1.1 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/jis.2023.4059
نویسندگان
بهروز افخمی1؛ حسین بصیر طریقت طلب* 2
1هیأت علمی گروه باستان شناسی دانشگاه محقق اردبیلی
2دانشگاه محقق اردبیلی-دانشکدۀ ادبیات-گروه باستان شناسی
چکیده
چکیده                                                                                
یکی از مهمترین ابزارهای انتقال میراث فرهنگی و حفظ آثار گذشتگان، ادبیات است و بایدگفت بخشی از عناصر فرهنگی ایرانِ دوران اسلامی تحت تأثیر ایران باستان قرار‌ داشته که ردِّ پای آن را می‌توان در متون ادبی این دوران مشاهده نمود. در‌ این پژوهش تلاش شده تا عناصر معنوی ایران باستان که شامل، فلسفه و مذهب، مناسک، اساطیر و تمامی پدیدارهای ناملموس که به نحوی یادآور آن دوران بوده و در شعر خیّام بازتاب داشته است، بررسی نماید. این عناصر معنوی به طور خاص مباحثی چون اندیشه‌های زُروانی و تأثیر فردوسی، نمود عقاید باستانی اسماعیلیان و خرّمدینان در شعر خیّام، موسیقی، مراسم شراب و همچنین تجلّی اساطیر ایران باستان در شعر خیّام را در ‌‌برمی‌گیرد. شعر خیّام آمیخته‌ای از پرسش‌های عمیق فلسفی در قالب رباعی است که این قالب شعری خود محملی ایرانی برای سرودن است. شاعرتحت تأثیر حماسه‌های سبک خراسان و همچنین نزدیکی تاریخی به دوران احیای تمدن ایرانی در زمان سامانیان و بالاگرفتن کار اسماعیلیان در دوران حیات شاعر که ایشان خود تحت تأثیر ایران باستان بوده‌اند، به سرودن این رباعیات پرداخته است. این اشعار بازتاب مضامینی اسطوره‌ای و باستانی است که در‌ ‌قالب ادبیات و طی یک رشته تداوم فرهنگی به عصر شاعر رسیده است.
کلیدواژه‌ها
واژه‌های کلیدی: خیّام؛ بازنمایی در ادبیات؛ عناصر معنوی ایران باستان؛ اساطیر ایران باستان
مراجع
منابع

الف. منابع فارسی

آشوری،داریوش، (1400). خوانشی دیگر از یک ترکیب در شاه نامه. مجلۀ فرهنگی و هنری بخارا .س 26.ش145. صص42-38.

ابن ندیم، (1379). مانی به روایت ابن ندیم، ترجمۀ محسن ابوالقاسمی، تهران: طهوری.

ارسطو، (1343) .فن شعر، ترجمۀ عبدالحسین زرین‌کوب، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.

اسلامی ندوشن،محمدعلی، (1355). جام جهان بین، تهران: انتشارات توس.

اسلامی ندوشن، محمدعلی، (1369). سرو سایه‌فکن، دربارۀ فردوسی و شاهنامه، تهران: انتشارات انجمن خوشنویسان.

اسماعیل پور، ابوالقاسم، (1377). اسطوره، بیان نمادین. تهران: انتشارات سروش

ایرانی،اکبر،(1381). بشنو شمیم عود: تلخیص و بازنویسی کتاب الاغانی اثر ابوالفرج علی بن الحسین اصفهانی، به کوشش اکبر ایرانی، تهران: اهل قلم

بحرالفوائد، (1345). مولف نامعلوم، متنی دایره المعارفی مربوط به نیمۀ اول قرن ششم هجری، به اهتمام محمد تقی دانش‌پژوه، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.

برتلس،ای.ی، (1374)، تاریخ ادبیات فارسی از دوران باستان تا عصر فردوسی، ترجمۀ سیروس ایزدی، تهران:انتشارات هیرمند.

برکشلی،مهدی، (1389). ردیف هفت دستگاه موسیقی ایرانی، تهران: ماهور

برنا مقدم،محمد، (1356). درآمدی بر سیر اندیشه در ایران. تهران: نوید.

بویس،مری، (1393). تاریخ کیش زرتشت، ترجمۀ همایون صنعتی‌زاده، تهران: گستره

بهار،مهرداد، (1376). پژوهشی در اساطیر ایران، تهران: انتشارات آگاه.

بهمن‌پور،سعید، (1386). اسماعیلیه از گذشته تا حال، تهران: فرهنگ مکتوب.

تامر،عارف، (1377). اسماعیلیه و قرامطه در تاریخ، ترجمۀ دکتر حمیرا زمرّدی، تهران: جامی.

تراسبی، دیوید، (1391). اقتصاد و فرهنگ، ترجمه کاظم فرهادی، تهران: نشر نی.

تنهایی، حسین ابوالحسن، (1379). درآمدی بر مکاتب و نظریه‌های جامع‌ شناسی، مشهد: نی نگار.

حسام‌پور،سعید؛ حسنلی،کاووس، (1388). رویکردهای پنج‌گانه در خیّام‌شناسی. کاو‌ش‌نامه. سال دهم. ش 18. صص200-183

حسینی کازرونی، سید احمد، (1386). تبیین حقایق عرفانی و معرفت‌شناسی در ساقی‌نامه‌های ادب فارسی. ادبیات تطبیقی. تابستان 1386. ش 2. صص52-31.

حلبی، علی اصغر، (1385). تاریخ فلاسفۀ ایرانی از آغاز اسلام تا امروز. تهران: زوّار

خالقی مطلق، جلال، (1381). سخن‌های دیرینه: سی گفتار دربارۀ فردوسی و شاهنامه، به کوشش علی دهباشی، تهران: افکار.

خراسانی فدائی، محمدبن زین العابدین، (1373). هدایه المومنین الطالبین(تاریخ اسماعیلیه)، به تصحیح الکساندر سیمیونوف، تهران: انتشارت اساطیر.

خسروی،خسرو، (1359). مزدک. تهران: دنیای نو.

حتّی، فیلیپ خوری، (1344). تاریخ عرب، ترجمۀ ابوالقاسم پاینده، تبریز:کتابفروشی حقیقت(فرانکلین)

خیّام، عمر، (1382). رباعیات خیّام، ترجمۀ ادوارد فیتز جرالد، تهران: هرمس، مرکز بین المللی گفتگوی تمدن‌ها

خیّام، عمر، (1372). رباعیات خیّام. یار احمدبن حسین رشیدی تبریزی به تصحیح جلال الدین همایی، تهران: نشر هما.

خیّام، عمر، (1312) .نوروزنامه. با مقدمه و حواشی و فرهنگ به سعی و تصحیح مجتبی مینوی، تهران: کاوه

ذاکری کیش، امید (1395). نقد و بررسی نظریۀ ادبیات غنایی در ایران با تکیه بر ادبیات پیش از اسلام. جستارهای ادبی. پاییز 1395.ش 194 .صص52-31.

ذکاوتی قراگوزلو، علیرضا، (1377). عمر خیّام، تهران: انتشارات طرح نو.

رحیم‌آبادی، علی اصغر، (1387). اسماعیلیه در نیشابور(تاریخ،آراء و عقاید و موقعیت کنونی آن‌ها).پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه تهران.

رضایی، مهدی، (1383). آفرینش و مرگ در اساطیر، تهران: اساطیر

رضی،هاشم، (1382). آیین‌های مغان:آموزه‌ها و مراسم و باورهای بنیادی،ت هران: سخن

رضی، هاشم، (1393).گاه شماری و جشن‌های ایران باستان، تهران: بهجت

ریپکا [و دیگران ....]، (1381). تاریخ ادبیات ایران، ترجمۀ عیسی شهابی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

زرین‌کوب، عبدالحسین، (1381). نامورنامه«دربارۀ فردوسی و شاهنامه»، تهران: انتشارات سخن.

سبزیان پور، وحید؛ رضایی،صدیقه، (1397). عمر خیّام، بدبینی باده‌خوار یا حکیمی فرزانه. کارنامۀ متون ادبی دورۀ عراقی. 1397.ش 3 .صص42-23

سلدن،رامان، (1377) .بازنمایی و نظریۀ ادبی. ترجمۀ منصور ابراهیمی. فارابی. د7.ش 4.صص 49-38

شفیعی‌کدکنی، محمدرضا، (1376). موسیقی در شعر، تهران: آگاه.

شمیسا، سیروس، (1375). سبک شناسی شعر، تهران: فردوس.

شولتز، دوان.پی، (1388).نظریه‎های شخصیت، ترجمۀ یحیی سید محمدی، تهران: ویرایش.

شهرستانی، محمدبن عبدالکریم،(1383). برگزیدۀ الملل و النحل(فارسی-عربی):دین‌ها و کیش‌های ایرانی در دوران باستان به روایت شهرستانی، تصحیح متن عربی، ترجمۀ فارسی و تعلیقات محسن ابوالقاسمی، تهران: هیرمند.

صفوت، داریوش، (1350). پژوهشی کوتاه دربارۀ استادان موسیقی ایران و الحان موسیقی ایرانی، تهران: وزارت فرهنگ و هنر

فاخوری،حنا، (1373).تاریخ فلسفه در جهان اسلام، ترجمۀ عبدالمحمد آیتی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.

فخری، ماجد، (1387). فارابی و موسیقی. ترجمۀ محسن حدادی. کتاب ماه فلسفه. ش 17.صص72-70

-فرزاد، مسعود (1345). یک روز در زندگی خیّام. وحید. ش18. صص128-125

فریور،مهدی (1375). راز دهر:جستاری در فلسفۀ حافظ، کرمانشاه: نشر کرمانشاه

قنبری، محمدرضا، (1384). خیام نامه، تهران: زوّار

کاپلستون، فردریک چارلز، (1380). تاریخ فلسفه، ترجمۀ سید جلال الدین مجتبوی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی

کربن، هانری، (1384). بن‌مایه‌های آیین زرتشت در اندیشۀ سهروردی، ترجمۀ محمد بهفروزی، تهران: جامی.

کریستین سن،آرتور، (1367). ایران در زمان ساسانیان، ترجمۀ رشید یاسمی، تهران: انتشارات امیرکبیر.

کویر، محمود، (2015). نگاهی به تاریخ اندیشه در ایران، لندن: H&S Media

لوکاس، هنری،(1368). تاریخ تمدن، ترجمۀ عبدالحسین آذرنگ، تهران: کیهان.

متی،رودی و الناز آبش لو، (1396). تاریخ مصرف الکل در ایران دورۀ صفویه، قاجار و پهلوی(واکنش شاهان، علمای شیعه و مردم). فصلنامۀ پژوهشنامۀ مطالعات راهبردی در علوم انسانی و اسلامی. د2.ش11

مسعودی، علی بن الحسین، (1382). مروج الذهب و معادن الجوهر، ترجمۀ ابوالقاسم پاینده، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ هفتم

معلوف، امین، (1369).جنگ‌های صلیبی،ترجمۀ عبدالرضا هوشنگ مهدوی، تهران: نشر البرز.

مقدسی، مطهر بن طاهر،(1381). آفرینش و تاریخ«البدء والتاریخ»، ترجمۀ دکتر شفیعی کدکنی، شش جلد در دو مجلد، تهران: نشر آگه.

مهاجر شیروانی، فردین و حسن شایگان، (1370).نگاهی به دو زندیق:خیّام و ابوالعلا. تهران: پویش.

نیبرگ، هزیک ساموئل،(1382). دین‌های ایران باستان، ترجمۀ سیف‌الدین نجم آبادی، کرمان: دانشگاه باهنر

نیچه، فردریش، (1377). حکمت شادان، ترجمۀ جمال آل احمد، سعید کامران و حامد فولادوند، تهران: جامی

نیکدار اصل، محمد حسین، (1394). بازتاب برخی از باورهای زروانی در رباعیات خیام. فصلنامۀ پژوهش‌های ادبی. س12. ش 47.صص 144-123

هاجسن، مارشال گ.س،(1378). فرقۀ اسماعیلیه، ترجمۀ فریدون بدره‌ای. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

همایون فرخ، رکن الدین، (1369).حافظ خراباتی(جلد اول)، تهران: انتشارات اساطیر

همایی، جلال الدین، (1338). رودکی و اختراع رباعی. مجلۀ دانشکدۀ ادبیات دانشگاه تهران. ش3و4.صص48-40.

هینلز، جان راسل، (1383). اساطیر ایران، ترجمۀ باجلان فرخی، تهران: اساطیر

ب. منابع لاتینی

Lenzerini,Federico(2011). "Intangible Cultural Heritage:The living Culture of peoples".The European Journal of International Law.vol.22.no.1.pp.70-72.

Mascari Francesco, Giovanni and et al. (2009). "Landscapes, Heritage and Culture". Journal of Cultural Heritage. no. 10. pp.22-29.

Seyed Gohrab,Asghar(2014). "The Rose and Wine:Dispute as a Literary Device in classical persian Literature".Journal Iranian Studies.Vol47.pp 69-85.

Zhang,Junhao.(2019). "Educational diversity  and ethnic cultural heritage in the process of globalization".International Journal of Anthropology and Ethnology.vol.3.no.7.pp 145-153.

ج. منابع دیجیتالی

زارع شیرین، محمد، (1392). دانشنامۀ جهان اسلام جلد 18. «دهریّه».https://rch.ac.ir

زارع شیرین، محمد، (1395). دانشنامۀ جهان اسلام جلد21.«زندیق».https://rch.ac.ir

Mallah,Hosayn Ali(1990)." CANG ",Encyclopaedia Iranica,www.iranicaonline.org,(December 15)

UNESCO(2020). "Statistics of the Intangible Cultural Heritage".http://ich.unesco.org/ the Intangible Cultural Heritage (february2020).

UNESCO(2020). "The Right to culture".http://www.unesco.org/ The Right to culture (March 2020).

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 165
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 152


سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب