
تعداد نشریات | 26 |
تعداد شمارهها | 447 |
تعداد مقالات | 4,557 |
تعداد مشاهده مقاله | 5,380,005 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,580,079 |
مناسبات عمرانی-مالی نادرشاه افشار با شهرنشینان | ||
مجله مطالعات ایرانی | ||
مقاله 9، دوره 22، شماره 43، شهریور 1402، صفحه 277-307 اصل مقاله (822.09 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/jis.2023.4067 | ||
نویسندگان | ||
مهدی دهقانی* 1؛ مهدی وزینی افضل2 | ||
1دانشگاه جیرفت، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه تاریخ | ||
2استادیار دانشگاه جیرفت کرمان | ||
چکیده | ||
چکیده با استقرار فرمانروایی نادرشاه و برقراری امنیّت نسبی در کشور، بسیاری از شهرنشینان که به سبب هرج و مرج ناشی از فقدان حکومت مرکزی نیرومند، به روستاها و نواحی دوردست کوهستانی گریخته بودند، مجدّداً به شهرهای خویش بازگشتند. براین مبنا، پژوهش حاضر درصدد یافتن پاسخ به این پرسش است: نادرشاه افشار چه مناسبات عمرانی-مالیای با شهرنشینان داشت؟ برای پاسخگویی، این برآورد استنباط میشود که روابط فرمانروای افشار با شهرنشینان دو رویۀ کاملاً متفاوت داشت. نادر در تکاپوی دستیابی به مشروعیّت و قدرت مطلق، حتیالامکان با پیروی از سنّت دیوانی پادشاهان صفوی، به عمران و معافیت مالیاتی شهرها و ساخت شهرهای دائمی و موقت بنا بر ضروریات سیاسی-نظامی اقدام ورزید. با این همه، در دورۀ پادشاهی، وفاداری بسیاری از اعضای طبقات شهری به خاندان صفویه و تأکید فرمانروای افشار برای تأمین سیورسات اردوی جنگی به اخذ مالیاتهای مضاعف، شکنجه و توبیخ شهرنشینان و حتی اعضای برجستۀ دیوانسالاری نظامی انجامید. روند مذکور ضمن اعلام برائت و شورش اهالی و حکّام شهرها، موجب تضعیف پایههای اقتدار و مشروعیت حکومت افشاریه و در نهایت، مرگ فرمانروای افشار شد. پژوهش حاضر با استفاده از رویکرد تاریخی و شیوۀ جمعآوری دادههای کتابخانهای از منابع دست اول، پس از توصیف و طبقهبندی جنبههای گوناگون مناسبات نادرشاه افشار با شهرنشینان، به تحلیل و تفسیر این ویژگیها و تأثیرات مختلف آن میپردازد. | ||
کلیدواژهها | ||
واژههای کلیدی: عمران؛ مالیات؛ شهرها؛ نادرشاه افشار | ||
اصل مقاله | ||
| ||
مراجع | ||
منابع
احسانی، اسماعیل و جعفری، علیاکبر و نورایی، مرتضی. (1400). «ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻧﻬﺎدی ﮔﺴﺴﺘﺔ ﻧﺎدرﺷﺎه و ارزﻳﺎﺑﻲ اوﺿﺎع اﻗﺘﺼﺎدی اﻳﺮان در ﻋﺼﺮ اﻓﺸﺎرﻳﻪ (با تکیه بر آرای داگلاس نورث)». تاریخ اسلام و ایران دانشگاه الزهرا (س). س 31. ش 51. صص 11-37.
استرآبادی، محمدمهدی بن محمدنصیر. (1341). جهانگشای نادری. مصحح عبدالله انوار. چاپ اول. تهران: انجمن آثار ملی.
استرآبادی، میرزا محمدمهدیخان. (1383). گزیدهای از منشأت. به کوشش نصرالله بیات. چاپ اول. تهران: مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.
افوشتهاى نطنزی، محمود بن هدایت الله. (1373). نقاوة الآثار فی ذکر الاخیار فی تاریخ الصفویه. چاپ دوم. تهران: انتشارات علمى و فرهنگى.
اکسورثی، مایکل. (1388). ایران در عصر نادر. ترجمۀ صادق زیباکلام و سید امیر نیاکویی. چاپ اول. تهران: روزنه.
اوتر، ژان. (1363). سفرنامه. ترجمۀ علی اقبال. چاپ اول. تهران: جاویدان.
بازن، پادری. (1340). نامههای طبیب نادرشاه. ترجمۀ علیاصغر حریری. چاپ اول. تهران: تابان.
توحدی، کلیمالله. (1384). نادر صاحبقران. چاپ اول. سنندج: ژیار.
جامی، محمود الحسینى بن ابراهیم. (1386). تاریخ احمدشاهى. چاپ اول. تهران: عرفان.
جزایری، عبدالله بن نورالدین. (1343 ق/1924 م). تذکرۀ شوشتر. تصحیح محمد هدایت حسین. چاپ اول. کلکته: {بیجا}.
جعفری، علیاکبر. (1388). «بررسی و تحلیل روابط نادرشاه افشار و ارامنه 1142 ق-1160/ 1730 م- 11748 م». پژوهشنامۀ انجمن ایرانی تاریخ. س 1. ش 1. صص 1-27.
حزین، محمدعلی. (1332). تاریخ. چاپ سوم. اصفهان: تائید.
دوکلوستر، آ. (1346). تاریخ نادرشاه. محمدباقر امیرخانی. چاپ اول. تبریز: کتابفروشی سروش.
رستم الحکما، محمد هاشم آصف. (1382). رستم التواریخ. چاپ سوم. تهران: دنیاى کتاب.
ریاحی، محمدامین. (1368). سفارتنامههای ایران. چاپ اول. تهران: توس.
سوزنچی کاشانی، علی و شعبانی، رضا. (1393). «تأثیر سیاستهای وقفی نادرشاه و علیشاه افشار بر کاهش یا رشد موقوفات آستان قدس رضوی»، پژوهشنامۀ تاریخ. س نهم. ش 34. صص 79-98.
شاردن، ژان. (1372). سفرنامه. ترجمۀ اقبال یغمایى. تهران: توس.
شهیدی، حمیده. (1397). فرمانهای آستان قدس رضوی در دورۀ صفویه. چاپ اول. مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی.
طومار علیشاهی. (1379). تصحیح مرکز خراسان شناسی. چاپ اول. مشهد: آستان قدس رضوی.
فریدی، محمد و قرهداغی، معصومه و صادقی، مقصودعلی و کاظمی راشد، منیره. (1396). «نادرشاه، مشروعیت و شورشهای اجتماعی، 1139 ق-1152 ق/ 1726 م-1740 م». تاریخنامۀ ایران بعد از اسلام. س 8. ش 15. صص 143-175.
فسایی، حاج میرزا حسن حسینى. (1382). فارسنامۀ ناصرى. چاپ سوم. تهران: امیرکبیر.
فوران، جان. (1377). مقاومت شکننده: تاریخ تحولات اجتماعی ایران. ترجمۀ احمد تدین. چاپ دوم. تهران: رسا.
ﻗﺰوﯾﻨﯽ، اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ. (1367). فواید الصفویه. ﻣﺼﺤﺢ ﻣﺮﯾﻢ ﻣﯿﺮاﺣﻤﺪی. چاپ اول. ﺗﻬﺮان: ﻣﻮﺳﺴۀ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت و ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ.
کرمانی، ملا محمدمومن. (1384). صحیفه الارشاد. تصحیح محمدابراهیم باستانی پاریزی. چاپ اول. تهران: علم.
کرمزاده، فرشاد و یوسفوند، یونس و دهپهلوانی، طلعت. (1393). «ﮐﺎرﺑﺴﺖ ﺳﯿﺎﺳﯽ-ﺗﺎرﯾﺨﯽ حکومتهای اﻓﺸﺎرﯾﻪ و زﻧﺪﯾﻪ در اﻋﺘﻼی ﺑﻨﺪر ﺗﺠﺎری ﺑﻮﺷﻬﺮ». مجموعه مقالات ﻫﻤﺎﯾﺶ ﻣﻠﯽ خلیجفارس. صص 197-215.
کلانتر فارس، میرزا محمد. (1382). روزنامه. به اهتمام عباس اقبال. چاپ اول. تهران: شرکت سهامی.
گلستانه، ابوالحسن بن محمدامین. (1344). مجمل التواریخ. به اهتمام مدرس رضوی. چاپ اول. تهران: کتابخانۀ ابنسینا.
مردوخ، شیخ محمد. (1379). تاریخ. چاپ اول. تهران: کارنگ.
مروی، محمدکاظم. (1364). عالمآرای نادری. مصحح محمدامین ریاحی. چاپ اول. تهران: نشر علم.
ﻣﺴﺘﻮﻓﯽ، ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﻦ. (1376). زبده التواریخ. ﻣﺼﺤﺢ ﺑﻬﺮوز ﮔﻮدرزی. چاپ اول. ﺗﻬﺮان: ﻣﺠﻤﻮﻋۀ اﻧﺘﺸﺎرات ادﺑﯽ و ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﻣﻮﻗﻮﻓﺎت دﮐﺘﺮ ﻣﺤﻤﻮد اﻓﺸﺎرﯾﺰدی.
میرزا رفیعا، محمدرفیع بن حسن. (1385). دستور الملوک. تصحیح محمداسماعیل مارچینکوفسکی. چاپ اول. تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.
میرزا عبدالکریم. (1332). در رکاب نادرشاه. تصحیح محمود هدایت. چاپ اول. تهران: سپهر.
میرمحمدصادق، سیدسعید. (1400). تاریخ صفویه به روایت سنگ نبشته ها. چاپ اول، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار.
ناصری، اکرم. (1396). بینش و روش در تاریخنگاری عصر افشاریه. رسالۀ دکتری تاریخ. دانشگاه فردوسی مشهد.
نائینى، محمدجعفر بن محمدحسین. (1352). جامع جعفرى. چاپ اول. تهران: انجمن آثار ملى.
نوایی، عبدالحسین. (1368). نادرشاه و بازماندگانش. چاپ اول. تهران: زرین.
وارد، محمدشفیع تهرانی. (1349). تاریخ نادرشاهی. به اهتمام رضا شعبانی. چاپ اول. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
واله داغستانی، علیقلی بن محمدعلی. (1384). تذکره ریاض الشعرا. تصحیح محسن ناجی نصرآبادی. چاپ اول. تهران: اساطیر.
وزیری، احمدعلیخان. (1352). تاریخ کرمان. به کوشش دکتر ابراهیم باستانی پاریزی. چاپ اول. تهران: انتشارات ابنسینا.
هاشم میرزا. (1379). زبور آل داود. تصحیح عبدالحسین نوایی. چاپ اول. تهران: میراث مکتوب.
منابع لاتینی
Spilman, J(ed), (1742) “A Journey through Russia into Persia in the Year 1739”, Londen: Printed for R. Dodsley, and sold by T.Cooper.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 165 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 116 |