آمار
| تعداد نشریات | 26 |
| تعداد شماره‌ها | 447 |
| تعداد مقالات | 4,557 |
| تعداد مشاهده مقاله | 5,380,001 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,580,066 |
تصویرسازی و معنی‌آفرینی شاعران مکتب آذربایجان با سازهای رشته‌ای(زهی) | ||
| مجله مطالعات ایرانی | ||
| مقاله 9، دوره 22، شماره 44، دی 1402، صفحه 205-243 اصل مقاله (818.05 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/jis/jis.2023.4127 | ||
| نویسندگان | ||
| محمد پارسانسب* 1؛ مسعود معظمی گودرزی* 2 | ||
| 1عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی | ||
| 2دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه قم | ||
| چکیده | ||
| شاعران مکتب آذربایجان به استفاده از اطلاعات فراشعری و دانش‌های رایج زمان خود شهره‌اند. یکی از هنرهایی که در دیوان این شاعران نمود دارد، موسیقی است. فلکی شروانی، مجیرالدین بیلقانی، نظامی گنجوی و خاقانی شروانی چهار شاعر تقریباً هم‌‌دوره‌ای هستند که هرکدام به فراخور علاقه، دانش، ذوق و توانایی خود در سرودن اشعار، با سازهای موسیقی تصویرسازی و معنی‌آفرینی کرده‌اند. هدف از این پژوهش پی بردن به میزان آگاهی و شناخت هر شاعر از سازهای موسیقی رشته‌ای و مقایسۀ زیبایی‌شناسی و معنی‌آفرینی اشعاری است که هر یک از آن‌ها با به خدمت گرفتن این نوع از سازهای موسیقی سروده‌اند. دانش موسیقایی هر شاعر، میزان اطلاع آن‌ها از سازهای موسیقی زمان خود، توانمندی و میزان خلاقیت هر شاعر در تصویرسازی با شیوۀ نوازندگی و اجزای مختلف یک ساز، شناخت موقعیت‌های زمانی و مکانی‌ای که مردم آن روزگار از انواع سازها بهره می‌برده‌اند؛ از یافته‌های این پژوهش است. مقایسۀ ابیات شاهدی که چهار شاعر یادشده با انواع سازهای زهی-زخمه‌ای سروده‌اند، به نتایجی منجر می‌شود که اهم آن عبارتند از: هنر سازشناسی هر شاعر، پی‌بردن به میزان تنوع و کیفیت تصاویر ساخته شده با سازها، شناسایی شاعران باریک‌بین، خلّاق و مبتکر در آفریدن تصاویر و معانی بکر و تازه با سازها. البته در پایان با توجه به نگرش هر شاعر به سازهای موسیقی می‌توان فرضیۀ موسیقی‌دان یا لااقل موسیقی‌شناس بودن هر کدام از آن‌ها را نیز مطرح کرد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| شاعران مکتب آذربایجان؛ سازهای رشته‌ای؛ تصویرسازی؛ معنی‌آفرینی | ||
| مراجع | ||
|
استعلامی، محمّد. (1387). نقد و شرح قصاید خاقانی. چاپ اول. تهران: زوّار.
اشرف‌زاده، رضا و قیصری، حشمت. (1392). «کارکرد عنصر موسیقی در پنج گنج نظامی گنجوی». تحلیل و نقد متون زبان و ادب فارسی. شمارۀ 18: صص 9-39.
بیلقانی، مجیرالدین. (1358). دیوان مجیرالدین بیلقانی. تصحیح و تعلیق محمّد آبادی. تبریز: مؤسسۀ تاریخ و فرهنگ ایران.
حدادی، نصرت‌الله. (1376). فرهنگنامۀ موسیقی ایران. چاپ اول. تهران: توتیا.
خاقانی شروانی، افضل‌الدین بدیل بن علی نجار. (1393). دیوان خاقانی شروانی. به کوشش ضیاءالدین سجادی. چاپ یازدهم. تهران: زوّار.
خالقی، روح‌الله. (1385). سرگذشت موسیقی ایران. چاپ دهم. تهران: صفی‌علیشاه.
خانلری، پرویز. (1369). «وصف صورت آلات موسیقی در دیوان خاقانی».هفتاد مقاله. شمارۀ 3.
دماوندی، مجتبی. (1372). «تصویرسازی خاقانی با آلات موسیقی». ادبستان. شمارۀ 43: صص 62-67.
دهخدا، علی اکبر. (1324-1362). لغت‌نامۀ دهخدا. تهران.
رازانی، ابوتراب. (1342). شعر و موسیقی و ساز وآواز در ادبیات فارسی. تهران: ادارۀ کل نگارش وزارت فرهنگ.
ستایشگر، مهدی. (1381). واژه‌نامۀ موسیقی ایران زمین..
ستایشگر، مهدی. (1394). واژه‌نامۀ موسیقی ایران زمین. چاپ سوم. تهران: اطلاعات.
سجادی، سید ضیاءالدین. (1393). فرهنگ لغات و تعبیرات با شرح اعلام و مشکلات دیوان خاقانی. چاپ چهارم. تهران: زوّار.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1390). صور خیال در شعر فارسی. چاپ چهاردهم. تهران: آگاه.
شیرازی، فرصت‌الدوله. (1375). بحورالالحان. چاپ دوم. تهران: فروغی.
طهماسبی، طغرل. (1380). موسیقی در ادبیات. چاپ اول. تهران: رهام.
فلکی شروانی، نجم‌الدین محمّد. (1345). دیوان فلکی شروانی. به اهتمام و تصحیح طاهری شهاب. چاپ اول. تهران: کتابخانۀ ابن سینا.
کزّازی، میرجلال‌الدین. (1389). گزارش دشواری‌های دیوان خاقانی. چاپ ششم. تهران: مرکز.
ماهیار، عباس. (1380). شرح مشکلات خاقانی (تنفس صبح). چاپ اول. کرج: جام گل.
ماهیار، عباس. (1393). سحر بیان خاقانی. چاپ یازدهم. کرج: جام گل.
ماهیار، عباس. (1394). شرح مشکلات خاقانی (خارخار بند و زندان). چاپ چهارم.کرج: جام گل.
مراغی، عبدالقادر بن غیبی (1356). مقاصدالالحان. به اهتمام تقی بینش. چاپ دوم. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
مشحون، حسن. (1388). تاریخ موسیقی ایران. چاپ دوم. تهران: فرهنگ نشر نو.
مصاحب، غلامحسین. (1391). دایره‌المعارف فارسی. تهران: امیرکبیر.
معدن‌کن، معصومه. (1375). نگاهی به دنیای خاقانی.جلد اول. چاپ اول. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
ملّاح، حسینعلی. (1363). منوچهری دامغانی و موسیقی. چاپ اول. تهران: هنر و فرهنگ.
ملاح، حسینعلی. (1367). حافظ و موسیقی. چاپ سوم. تهران: هیرمند.
ملاح، حسینعلی. (1376). فرهنگِ سازها. چاپ اول. تهران: کتابسرا.
منصوری، پرویز. (1393). سازشناسی. چاپ نهم. تهران: زوّار.
نظامی گنجوی، الیاس بن یوسف. (1388). کلیات نظامی گنجوی. تصحیحِ حسن وحیددستگردی. چاپ دوم. تهران: زوّار.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 141 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 108 |
||