آمار
| تعداد نشریات | 26 |
| تعداد شماره‌ها | 447 |
| تعداد مقالات | 4,557 |
| تعداد مشاهده مقاله | 5,379,991 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,580,057 |
تحلیل و بازخوانی قصاید ناصرخسرو بر اساس نظریه تاریخ گرایی نوین | ||
| مجله مطالعات ایرانی | ||
| مقاله 11، دوره 22، شماره 44، دی 1402، صفحه 283-309 اصل مقاله (682.17 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/jis/jis.2024.20262.2391 | ||
| نویسندگان | ||
| فرزانه جورابچی بخارایی* 1؛ اکبر شایان سرشت2؛ سمیه حمیدی3 | ||
| 1دانشگاه ملی بیرجند | ||
| 2عضو هیئت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران | ||
| 3دانشگاه بیرجندگروه علوم سیاسی ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران | ||
| چکیده | ||
| متون ادبی در کنار پیوند با اوضاع اجتماعی زمانه خویش، گویای روابط پیچیدة قدرت نیز هستند. در قصاید ناصرخسرو گفتمان‌های موجود در جامعه به‌گونه‌ای بازنمود شده که عمدتاً مقاومت هدفمند شاعر را در برابر ساخت قدرت حکومت سنی مذهب غزنوی نشان می‌دهد. بیشترین چالش‌های فکری ناصرخسرو را نقد قدرت و گفتمان‌های سیاسی و مذهبی عصر غزنوی به خود اختصاص داده است. شاعر بر اساس دانش دینی و چیره‌دستی زبانی خود، هژمونی گفتمانی حاکمیت غزنوی را به‌چالش می‌کشد. از نگاه شاعر، ساختار حکومت در آن دوره ترکیبی از اقتدار سیاسی و مذهبی است و نحوه اعمال و تثبیت قدرت، با تفسیر سیاسی از دین و دانش فقه شافعی در جهت مشروعیت‌بخشی به‌حکومت صورت می‌گیرد. ناصرخسرو به‌عنوان یک شاعر شیعی مذهب تلاش می‌کند تا در قالب سروده‌هایش به مشروعیت‌زدایی از حاکمیت سیاسی زمانه‌اش بپردازد. مساله نوشتار حاضر آن است که ناصرخسرو در آیینه اشعارش چگونه در برابر گفتمان غالب حاکمیت غزنوی واکنش نشان می‌دهد و باورهای مذهبی‌اش در ساخت گفتمان مشروعیت‌زایش تبلور می‌یابد؟ روش پژوهش حاضر تاریخ-گرایی نوین میشل فوکو است. دستاورد پژوهش نشان می‌دهد که گفتمان ناصرخسرو در جهت مشروعیت‌زدایی از نظام سیاسی و اجتماعی عصر خویش، جدال گفتمان قدرت میان فقه سیاسی اهل سنت و شیعه را نشان می‌دهد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ناصرخسرو؛ میشل‌فوکو؛ تاریخ‌گرایی نوین؛ قدرت؛ غزنوی | ||
|
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
| مراجع | ||
|
اسدی امجدی، فاضل، ذوالفقاری، یاسر. (1388). «جنسیت، قدرت و کاربرد زبان از دیدگاه تاریخ‌گرایی نوین در گلنگری گلن راس اثر دیوید ممت». ادبیات و زبان‌ها: نقد ادبی، شمارۀ 7. صص 37-58.
اتکینسون، آر. اف و دیگران. (1387). فلسفۀ تاریخ: روش‌شناسی و تاریخ‌نگاری. ترجمۀ: حسین‌علی نوذری. چاپ دوم. تهران: طرح نو.
برسلر، چارلز. (1386). درآمدی بر نظریه‌ها و روش‌های نقد ادبی. ترجمه: مصطفی عابدینی فرد. ناشر: نیلوفر.
درگاهی، محمود. (1378). سرود بیداری. تهران: امیرکبیر.
دزفولیان، کاظم. (1375). درّ لفظ دری: شرح سی قصیده از ناصرخسرو قبادیانی. چاپ اول. تهران: طلائیه.
رهبری، مهدی. (1385). «تحول گفتمانی قدرت: جستارهایی در باب تحول مفهومی قدرت در دوران کلاسیک، میانه، مدرن و پسا مدرن». حقوق، پژوهشنامۀ حقوق وعلوم سیاسی.
رکنی، محمدمهدی. (2535). « ناصرخسرو شاعراندرزگو». در مجموعه مقالات یادنامۀ ناصرخسرو. مشهد: دانشگاه فردوسی.
ریپکا، یان؛ کارکلیما، اتا ؛ بچکا، ایرژی(1370) تاریخ ادبیات ایران، تهران: انتشارات گوتنبرگ و جاویدان خرد.
سجّادی، علی‌محمد (1388). اجتماعیات در ادبیات. در آثار منثور فارسی قرن ششم. چاپ اول. تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
صفا، ذبیح‌الله. (1376). تاریخ سیاسی اجتماعی و فرهنگی ایران. بی‌جا. انتشارات فردوسی.
صفا، ذبیح‌الله. (2536). تاریخ ادبیات در ایران. ج 2. چاپ 5. تهران: امیر کبیر.
ضیمران، محمد.(1390). میشل فوکو: دانش قدرت. چاپ ششم. تهران: هرمس.
طبسی، محسن. (1383). «میشل فوکو شناخت‌شناسی و تصور قدرت». فصلنامۀ هنر، شمارۀ 60. صص27-39.
عباسی، حبیب‌الله؛ پیغمبرزاده، لیلا. (1395). «بازخوانی روایت راوندی از تاریخ آل سلجوق براساس طرح سراسربین فوکو». متن‌پژوهی ادبی دانشگاه علامه طباطبایی، زمستان (1395)، شمارۀ 70. صص 7-27.
فیرحی، داود. (1388). قدرت، دانش و مشروعیت در اسلام. چاپ نهم. تهران: نشرنی.
کارتر، دیوید. (1394). آشنایی با نظریۀ ادبی. ترجمه: فاطمه میرزازاده. تهران: پارسیک.
محمودی تازه‌کند، فاطمه. (1391). «گفتمان، قدرت و زبان در قصه‌های بهرنگی از دیدگاه تاریخ‌گرایی نوین». ادبیات و زبان‌ها: نقد ادبی، شمارۀ 17. صص175-192.
منزوی، پروین. (1371). تاریخ اسماعیلیان در ایران: استرویوا، لودمیلا، ولادیمیرونا. چاپ اول. تهران: اشاره.
میلز، سارا. (1388). گفتمان. ترجمه: فتاح محمدی. چاپ دوم. زنجان: هزارۀ سوم.
والا، حنیفا. (1388).«تحلیل گفتمان قدرت در شاهنامه فردوسی با رویکرد خاص به داستان رستم و سهراب و داستان رستم و اسفندیار». پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه هنر. دانشکدۀ سینما و تئاتر.
یوسفی، صفر. (1387). «سیاست مذهبی در دورۀ نخست حکومت غزنوی». فصلنامۀ فقه و تاریخ تمدن. شمارۀ 15. صص141-158.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 440 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 151 |
||
