آمار
| تعداد نشریات | 26 |
| تعداد شماره‌ها | 447 |
| تعداد مقالات | 4,557 |
| تعداد مشاهده مقاله | 5,379,993 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,580,059 |
سیمای آذربایجان در شعر مشروطه | ||
| مجله مطالعات ایرانی | ||
| مقاله 21، دوره 22، شماره 44، دی 1402، صفحه 639-669 اصل مقاله (715.12 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/jis/jis.2024.21554.2489 | ||
| نویسنده | ||
| زهرا نوری* | ||
| دانش آموخته دوره دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه ارومیه،ارومیه، ایران ، پژوهشگر آزاد | ||
| چکیده | ||
| از مهمترین تحولات شعر فارسی بعد از انقلاب مشروطه توجه به مسائل سیاسی اجتماعی کشور است. شاعران مشروطه‌خواه، همگام با تحولات جامعه، شعر را در خدمت مشروطه و انعکاس حوداث اجتماعی قرار دادند. یکی از پرتکرارترین مضامین نیز توصیف قیام مردم آذربایجان به سرداری ستارخان علیه محمدعلی قاجار است که در ادبیات مشروطه جایگاه ویژه دارد. ستارخان، بر پایه عقیده مردم‌داری مبارزه را آغاز کرد و همراهان او نیز بر پایه منش جوانمردی و مبارزه با ظالمان و بیگانگان به پا خاستند و با سخت‌ترین مبارزه، مقاومت، تحمل قحطی، شکنجه، اهانت و توهین قیام را ادامه دادند. مهمترین عملکرد ستار این بود که در جریان لشکرکشی دولت قاجار به تبریز، یازده ماه شهر را نگه داشت و در مقابل هرگونه متجاوزی جنگید. بعد از ستارخان نیز محمد خیابانی علیه حکومت قاجار قیام کرد. حوادث تبریز و مقاومت ستار از دید شاعران دور نماند. شاعران برجسته از جمله محمدتقی بهار، عارف قزوینی، ادیب‌الممالک فراهانی، وحید دستگردی، میرزاده عشقی، نسیم شمال، فرخی یزدی از شاعران این دوره هستند که به مسائل آذربایجان توجه کرده‌اند. در این مقاله با مطالعه کتابخانه‌ای سیمای آذربایجان در اشعار آنها بررسی شده است. نتایج بررسی نشان می‌دهد: شعرشان بازگویی غیرمستقیم وقایع آن دوران است، محوریت اشعار پیرامون وصف قیام آذربایجان، مقابله ستارخان با حکومت قاجار و دولت روس، نکوهش استبداد محمدعلی شاه، وصف فجایع روسیه در تبریز، قحطی تبریز، نکوهش عثمانی و انگلیس، ستایش مقاومت مردمی، وصف مبارزان ملی و همدردی با مردم آذربایجان می‌باشد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| آذربایجان؛ تبریز؛ شعرمشروطه؛ استبداد؛ قیام ستارخان | ||
| مراجع | ||
|
آجودانی، ماشاءلله(1382) مشروطۀ ایرانی، تهران: اختران
احمدی، سید احمد(1386) سیمای تبریز در آیینه شعر، تبریز: انجمن علمی آموزشی معلمان ادبیات فارسی استان آذربایجان شرقی
اسلامی ندوشن، محمدعلی(1356) جام جهان بین، تهران: ایران مهر.
امیرخیزی، اسماعیل(1379) قیام آذربایجان و ستارخان، تهران: نگاه
امیری فراهانی، م.ص.ف. (1380). دیوان کامل ادیب الممالک فراهانی. به تصحیح و اهتمام مجتبی بُرزآبادی فراهانی، 2ج،تهران: فردوس
امین‌پور، قیصر(1384) سنت و نوآوری در شعر معاصر، تهران: علمی و فرهنگی.
بهار، محمدتقی(1387) تاریخ مختصر احزاب سیاسی ، تهران: زوار
بهار، محمدتقی (1387) دیوان اشعار، تهران: نگاه.
حسینی، سیده مطهره. (1390). نقش منطقۀ آذربایجان در انقلاب مشروطه. فصلنامۀ سیاست،ش3: صص 77ـ 92
دستگردی، وحید(1307) ره آورد وحید، ضمیمۀ سال نهم مجلۀ ارمغان، تهران: چاپخانۀ فردوسی
ذاکرحسین، عبدالرحیم(1379)ادبیات ایران پیرامون استعمار و نهضت‌های آزادیبخش، تهران: دانشگاه تهران
روزبه، محمدرضا(1383) شرح، تحلیل و تفسیر شعر نو فارسی، تهران: حروفیه.
عارف قزوینی(1381) دیوان، تدوین محمدعلی سپانلو، مهدی اخوت، تهران: نگاه.
فرخی یزدی، محمد(1363) دیوان اشعار، به کوشش حسین مکّی، تهران :سپهر.
کاتوزیان، محمدعلی، طیب، علیرضا(1379) «قیام شیخ محمدخیابانی» ، نشر اطلاعات سیاسی و اقتصادی، ش 159 و 160: صص 24ـ 49
کاتوزیان، محمدعلی(1366) اقتصاد سیاسی ایران: استبداد و شبه مدرنیسم، ترجمۀ محمدرضا نفیسی،کابیز عزیزی، تهران: پاپیروس.
کسروی، احمد (1388) تاریخ هجده سالۀ آذربایجان، تهران: هرمس
کسروی، احمد (1363) تاریخ مشروطۀ ایران،ج1، تهران: امیرکبیر
کمره‌ای، محمد(1398) روزنامۀ خاطرات سید محمد کمره‌ای به کوشش محمدجواد مرادی‌نیا، تهران: شیرازه.
گیلانی، سید اشرف‌الدین(1375) کلیات اشرف‌الدین گیلانی نسیم شمال، به اهتمام احمد اداره‌چی گیلانی، تهران: نگاه
میرزاده عشقی، محمدرضا(1357) کلیات مصور اشعار عشقی، تألیف علی اکبر مشیر سلیمی،تهران: امیرکبیر
نیکبخت، ناصر(1387) نقش آذربایجان در تحکیم هویت ایران، تهران: پیام نور
نیکنام لاله، ایوب، ذوقی، فریبرز(1374) تبریز در گذر تاریخ، تبریز :یاران. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 154 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 132 |
||