
تعداد نشریات | 26 |
تعداد شمارهها | 447 |
تعداد مقالات | 4,557 |
تعداد مشاهده مقاله | 5,380,005 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,580,083 |
زبان بدن در آثار یادمانی ساسانی؛ رمزگان رفتاری حمل شمشیر و دستهای نهادهبرهم در مقابل بدن. | ||
مجله مطالعات ایرانی | ||
دوره 23، شماره 46، دی 1403، صفحه 139-162 اصل مقاله (991.07 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/jis.2024.22999.2585 | ||
نویسنده | ||
سرور خراشادی* | ||
گروه باستان شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران. | ||
چکیده | ||
زمینه/هدف: هنر یادمانی ساسانی با اتکا به سنت "واقعگرایی" و "مقامی" تشخص یافتهاست؛ هرچند واقعگرایی آن نه به معنای چهرهپردازی دقیق، بلکه در قالب تقید به جامگان، نشانگان، رمزگان و سلسلهمراتب به عینیت درآمده که حاصل آن متنی رمزآلود و مستلزم معناکاویست. هدف این جستار، ارزیابی آن است که تا چه حد میتوان هر نشانگانی را به زبان نمادین هنر یادمانی ساسانی تعبیر کرد؛ برای مثال در این آثار و به ویژه در نگارکندهای صخرهای با دو نحوۀ حمل شمشیر مواجیهم که از منظر رمزگان رفتاری میتواند به طرح این پرسش بیانجامد: چرا در آثار یادمانی ساسانی، نحوۀ حمل شمشیر توسط صاحبمنصبان حکومتی در مقابل خدایگان شاهنشاه متفاوت است؟ روش/رویکرد: جستار پیشرو به مطالعۀ رمزگان هدف با رویکرد "بافتگرایی" و "پیوستار متنی" پرداختهاست. روش پژوهش نیز مبتنی بر مطالعۀ تطبیقی متون تاریخی با شواهد باستانشناختی در قالب "رهیافت تاریخی" است. یافتهها/نتایج: نتیجۀ مطالعات، این تفاوت را در وهلۀ نخست ناشی از جایگاه لشکری و کشوری صاحبمنصبان میداند؛ هرچند دو انگارۀ خفیفتر را نیز میتوان پنداشت که یکی حمل شمشیر به صورت عمود و یا نهادن دستها در مقابل بدن را سنتی دیگر از ادای احترام به "تبار برتر" و همتای حرکت احترامآمیز "برافراشتن دست و خمودن انگشت" میداند و آن دیگری، این حرکت را نه به نشان احترام به "تبار برتر"، بلکه به عنوان ادای احترام به مقام "شاهنشاه" میانگارد که تنها مختص اعضای خاندان سلطنت بودهاست. قدرمسلم آن است که هریک از انگارههای فوق میتواند بر شخصیتشناسی، تبارشناسی و منصبشناسی پیکرهها و به تبع آن، بازشناخت ماهیت نظام سیاسی ساسانیان تأثیر نهد. | ||
کلیدواژهها | ||
آثار یادمانی؛ حمل شمشیر؛ رمزگان رفتاری؛ زبان بدن؛ ساسانی | ||
مراجع | ||
امامشوشتری، محمدعلی (1350). تاریخ شهریاری در شاهنشاهی ایران. تهران: وزارت فرهنگ و هنر.
امیرزادهگوغری، مرجان (1379). پایگاه اجتماعی زن در دورۀ ساسانی بر اساس مدارک باستانشناسی. پایاننامۀ کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه تهران. دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی.
برگر، آرتورآسا (1387). روشهای تحلیل رسانهها. ترجمۀ پرویز اجلالی. تهران: دفتر مطالعات و توسعۀ رسانهها.
تفضلی، احمد (1385). جامعۀ ساسانی: سپاهیان، کاتبان، دبیران و دهقانان. چاپ اول. ترجمۀ شیرین مختاریان و مهدی باقی. تهران: نی.
جاحظ، ابوعثمانعمربنبحر (1343). التاج. ترجمۀ محمدعلی خلیلی. تهران: به سرمایۀ کتابخانۀ ابنسینا.
جوادی، غلامرضا (1380). مدیریت در ایران باستان. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. سازمان چاپ و انتشارات.
خُراشادی، سُرور (1389). پژوهشی بر آثار منسوب به صاحبمنصبان دورۀ ساسانی بر اساس مطالعهی تطبیقی منابع تاریخی با شواهد باستانشناختی. پایاننامۀ کارشناسی ارشد. زاهدان: دانشگاه سیستان و بلوچستان. دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی.
خراشادی، سرور (1395). پژوهشی در سیر تحول عملکردی مناصب و بازسازی سلسلهمراتب مقامات عصر ساسانی بر اساس مطالعۀ تطبیقی منابع تاریخی با شواهد باستانشناختی. رسالۀ دکتری. به راهنمایی سیدمهدی موسویکوهپر. دانشگاه تربیتمدرس. دانشکدۀ علوم انسانی.
دریایی، تورج (1392). ساسانیان. ترجمۀ شهرناز اعتمادی. تهران: توس.
فاضل، زهرا (1378). کتیبۀ شاپور یکم بر کعبۀ زرتشت. پایاننامۀ کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه تهران. دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی.
کرزن، جرج. ن (1362). ایران و قضیۀ ایران. ترجمۀ غلامعلی وحیدمازندرانی. جلد دوم. چاپ دوم. تهران: علمی و فرهنگی.
کریستنسن، آرتور (1368). ایران در زمان ساسانیان. ترجمۀ رشید یاسمی. تهران: دنیای کتاب.
گیزلن، ریکا (1384). چهار سپاهبد شاهنشاهی ساسانی بر اساس شواهد مهرشناسی. ترجمۀ سیروس نصرالهزاده. تهران: پژوهشکدۀ زبان و گویش با همکاری ادارۀ کل امور فرهنگی.
لبافخانیکی، میثم (1400). باستانشناسی ایران ساسانی. تهران: سمت.
لوکونین، ولادیمیرگریگورویچ (1377). نهادهای سیاسی، اجتماعی و اداری: مالیاتها و دادوستد. در تاریخ ایران کمبریج. جلد سوم (قسمت دوم): از سلوکیان تا فروپاشی ساسانیان. پژوهش دانشگاه کمبریج. گردآورنده: احسان یارشاطر. ترجمۀ حسن انوشه. تهران: امیرکبیر. 148-71.
لوکونین، ولادیمیرگریگورویچ (1384). تمدن ایران ساسانی. ترجمۀ عنایتالله رضا. تهران: علمی و فرهنگی.
محمدیفر، یعقوب و فرهاد امینی (1394). باستانشناسی و هنر ساسانی. تهران: شاپیکان.
محمودآبادی، اصغر (1378). تاریخ فرهنگ و سیاست در ایران باستان. دفتر پارینه (پژوهشهایی در تاریخ، فرهنگ و سیاست ایران باستان). تهران: آبتین.
معطوفی، اسدالله (1382). تاریخ چهارهزارسالۀ ارتش ایران. جلد اول. چاپ اول. گرگان: ایمان.
موسویحاجی، سیدرسول.، و سرفراز، علیاکبر (1396). نقشبرجستههای ساسانی. تهران: سمت.
مهرآفرین، رضا.، موسویحاجی، سیدرسول و خُراشادی، سُرور (1388). پژوهشی در مناصب لشکری دورۀ ساسانی با استناد به منابع تاریخی و شواهد باستانشناختی. مجلۀ پژوهشهای تاریخی دانشگاه سیستان و بلوچستان، 3 (4)، 168-151.
میرزایی، علیاصغر (1395). خسرو یکم انوشیروان ساسانی. چاپ اول. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه.
نصرالهزاده، سیروس (1384). نامتبارشناسی ساسانیان از آغاز تا هرمز دوم. تهران: سازمان میراث فرهنگی و گردشگری (پژوهشگاه). پژوهشکدۀ زبان و گویش.
نفیسی، سعید (1383). تاریخ تمدن ایران ساسانی. به اهتمام عبدالکریم جربزهدار. تهران: اساطیر.
واندنبرگ، لویی (1348). باستانشناسی ایران باستان. ترجمۀ عیسی بهنام. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
ویسهوفر، ژوزف (1377). ایران باستان (از 550 پیش از میلاد تا 650 بعد از میلاد). ترجمۀ مرتضی ثاقبفر. تهران: ققنوس.
هرمان، جورجینا (1373). تجدید حیات هنر و تمدن در ایران باستان. ترجمۀ مهرداد وحدتی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
هینتس، والتر (1385). یافتههایی تازه از ایران باستان. ترجمۀ پرویز رجبی. تهران: ققنوس. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 139 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 315 |