
تعداد نشریات | 26 |
تعداد شمارهها | 447 |
تعداد مقالات | 4,557 |
تعداد مشاهده مقاله | 5,379,993 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,580,058 |
پیوند زن با زیارت و زیارتگاه در دین زردشتی. | ||
مجله مطالعات ایرانی | ||
دوره 23، شماره 46، دی 1403، صفحه 287-308 اصل مقاله (709.35 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/jis.2024.23226.2599 | ||
نویسندگان | ||
سیده فاطمه زارع حسینی1؛ وجیهه ابهری مارشک2 | ||
1گروه ادیان و عرفان تطبیقی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران | ||
2ادیان و عرفان تطبیقی، دانشکده الهیات، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران | ||
چکیده | ||
زمینه/ هدف: یکی از مناسک دیرند و ماندگار در دین زردشتی زیارت است. باورمندان به این دین به زیارت آتشکده و اماکن مقدسی که عناوینی چون "پیر" یا "بانو" را در پیش و پس نام خود دارند، میروند و به ستایش و نیایش و خواهش نزد یزدان میپردازند. برخی آتشکدههای کهن همچون آتشکدة آدریان یزد و مکانهایی چون پیر سبز، پیر هریشت، پیر نارکی و... در شمار مهمترین زیارتگاههای زردشتی هستند. از دیدگاه مؤمنان زردشتی آتشکده هم نیایشگاه است و هم زیارتگاه و در آنجا در کنار پرستش خداوند میتوان به زیارت آتش مقدس- که نمود زمینی اهورهمزداست- رفت و آن را پاس داشت. به دلیل پیوند بسیاری از اماکن زیارتی زردشتی با عنصر "آب" و "ایزدبانو آناهیتا"، که به طور معمول در دامنة کوهها، در جنب چشمهها یا رودخانهها دیده میشوند، میتوان احتمال ارتباط بین زیارت و عنصر زن در دیانت زردشتی را مطرح کرد. از سوی دیگر، زنان مراجعان همیشگی و وفادار زیارتگاهها بودهاند که با نیّات مختلفی چون درخواست باروری و فرزندآوری، همسریابی، طلب رزق، رفع مشکلات خانوادگی، دفع بلایا و بیماریها، طلب آمرزش و ... رهسپار زیارت میشدهاند و امروزه نیز زنان زردشتی این سنّت را حفظ کردهاند. روش/ رویکرد: در این جستار برآنیم تا با مراجعه به منابع مرتبط و با روش توصیفی- تحلیلی، با رویکردی نو پیوند و نسبت بین زن و زیارت در دین زردشتی را وارسیم و در وهلة نخست دریابیم که در زیارتگاههای این دین چه منشأ زنانه و کدام عناصر مرتبط با زن و زنانگی را میتوان یافت. در وهلة بعد به آداب زیارت و کارکردهای آن برای زنان اشاراتی خواهیم کرد. یافتهها/ نتایج: هم حضور زنانی از دربار ساسانی در روایتهای مربوط به چگونگی پیدایش برخی زیارتگاهها و هم مجاورتشان در کنار آب و کوه و درخت و پیوند این عناصر طبیعی با ایزدبانوان بهویژه آناهیتا بر ارتباط این مکانهای زیارتی زردشتی با زن و عناصر زنانه مُهر تأیید میزند. همچنین، درخواهیم یافت که زنان زردشتی همواره در رفتن به مزارها، آمادهسازی خوراکهای نذری و آیینی، انجام مراسم زیارتی و حتی خدمت به زیارتگاهها نقش برجستهای داشته و دارند. | ||
کلیدواژهها | ||
زیارت؛ دین زردشتی؛ زن؛ زیارتگاه؛ پیر؛ آناهیتا؛ آتشکده | ||
مراجع | ||
آموزگار، ژاله. (1387). تاریخ اساطیری ایران. چاپ دهم. تهران: سمت.
ابن اثیر، (1385ق/ 1965م). الکامل فی التاریخ. بیروت: دار صادر و دار بیروت. المجلد الاول.
اسماعیلپور، ابوالقاسم. (1396)، چشمههای بیدار. تهران: هیرمند.
اشرفی، عباس. (1402). «زیارتگاههای زنانه در الهیات ادیان». همایش بین المللی الهیات زیارت. مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی.
افشار، ایرج. (1374). یادگارهای یزد. چاپ دوم. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و خانة کتاب یزد، ج 1.
اوستا. (1374). جلیل دوستخواه. چاپ دوم. تهران: مروارید.
باستانی پاریزی، محمدابراهیم. (1356). خاتون هفت قلعه، چاپ پنجم. تهران: مؤسسة روزبهان.
بنونیست، امیل. (1377). دین ایرانی بر پایة متنهای معتبر یونانی. ترجمة بهمن سرکاراتی. چاپ سوم. تهران: نشر قطره.
بهار، مهرداد. (1376). از اسطوره تا تاریخ. ویرایش ابوالقاسم اسماعیلپور. تهران: چشمه.
بویس، مری. (1381). زردشتیان، باورها و آداب دینی آنها. ترجمة عسکر بهرامی. تهران: ققنوس.
بویس، مری. (1397). کانون دین زردشتی در ایران. ترجمة حسین ابراهیمیان. تهران: توس.
پورداود، ابراهیم. (1356). یشتها. تهران: انتشارات دانشگاه تهران، ج 1.
پیرنیا، محمدکریم. (1374). آشنایی با معماری اسلامی ایران. تدوین غلامحسین معماریان. چاپ سوم. تهران: انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران.
ثمودی، فرح. (1387). ایزدبانوان در ایران باستان و هند. تهران: آرون.
دابو، خورشید. (1358). دانستنیهای آیین زردشتی. برگردان رشید شهمردان. تهران: سازمان چاپ خواجه.
راشد محصل، محمدرضا. بهنامفر، محمد. و زمانیپور، مریم. (1391). «تجلی کوه در ایران باستان و نگاهی به جلوههای آن در ادب فارسی». مطالعات ایرانی، سال یازدهم، شمارة ۲۱، ۱۳۹۱، ۱۱۹-۱۴۶.
رمضانخانی، صدیقه. دهنوی. زهرا. (1387). فرهنگ زرتشتیان یزد: گنجینهای از تاریخ و فرهنگ ایرانی: فرهنگ زردشتیان یزد. یزد: سبحان نور و پایگاه میراث فرهنگی یزد.
روایات داراب هرمزدیار. (بیتا). به کوشش حمیدرضا دالوند. بیجا. بینا.
روحالامینی، محمود.(1376). آیینها و جشنهای کهن در ایران امروز. تهران: آگه.
رودریگز، هیلاری. (1397). درآمدی بر دین هندو. ترجمة فیاض قرایی. تهران: سمت.
ریدر، ایان. (1400). زیارت.ترجمة داریوش رضاپور. تهران: حکمت سینا.
سروشیان، جمشید سروش. (1335). فرهنگ بهدینان. به کوشش منوچهر ستوده. تهران: فرهنگ ایرانزمین.
سودگرنامه. (1399). ترجمة پورچیستا گشتاسبی اردکانی. تهران: روزآمد.
شایستناشایست. (1369). ترجمة کتایون مزداپور. تهران: مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
شارپ، رلف نورمن. (1384). فرمانهای شاهنشاهان هخامنشی. چاپ دوم. تهران: پازینه.
شاکد، شائول. (1381). از ایران زردشتی تا اسلام. ترجمة مرتضی ثاقبفر. چاپ دوم. تهران: ققنوس.
شهمردان، رشید. (1336). پرستشگاه زردشتیان. بمبئی: سازمان جوانان زردشتی بمبئی.
طبری، محمدبن جریر. (1387ق/ 1967م). تاریخ الامم و الملوک. تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم. بیروت: روائع التراث العربی. الجزء الثانی.
فرهنگنامة زنان ایران و جهان. (1394). گروه مؤلفان. ویرایش محمدرضا سهرابی و مهناز اقدسی. تهران: ارتباط نوین.
کتاب پنجم دینکرد. (1386). ترجمة ژاله آموزگار و احمد تفضلی. تهران: معین.
کمبل، جوزف. (1380). قدرت اسطوره. ترجمة عباس مخبر. چاپ دوم. تهران: مرکز.
گویری، سوزان. (1385). آناهیتا در اسطورههای ایرانی. تهران: ققنوس.
گیرشمن، رومن. (1370). ایران از آغاز تا اسلام. ترجمة محمد معین. چاپ هشتم. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
مزداپور، کتایون و همکاران. (1395). ادیان و مذاهب در ایران باستان. چاپ دوم. تهران: سمت.
مزداپور، کتایون. (1400). شمع و لنگری. چاپ دوم. تهران: هیرمبا.
مستوفی بافقی، محمدمفید. (1340). جامع مفیدی. به کوشش ایرج افشار. تهران: کتابفروشی اسدی. ج 3.
مکنزی، دیوید نیل. (1383). فرهنگ کوچک زبان پهلوی. ترجمة مهشید میرفخرایی. چاپ سوم. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
مهرشاهی، داریوش. (1379). «بررسی علل پیدایش و اهمیت زیارتگاههای زرتشتیان در یزد». فصلنامة تحقیقات جغرافیایی، شمارة 56 و 57، 102-117.
هیربدستان. (1401). پژوهش فریناز اطمینان. تهران: برسم.
Boyce, Mary, (1967). Bibi Shahrbanu and the Lady of Pars. Bulletin of the School of Oriental and African Studies. University of London, Vol. 30, No. 1, Fiftieth Anniversary Volume, 30-34.
Farridnezhad, (2021). Shervin. Zoroastrian Pilgrimage Songs and Ziyārat-nāmes (“Visitation Supplications”) Zoroastrian Literature in New Persian II. Zaraθuštrōtǝma: Zoroastrian and Iranian Studies in Honour of Philip G. Kreyenbroek, Leiden: Brill, 115- 192.
Warfield, Heather A., (2023). Multidisciplinary Perspectives on Pilgrimage, Historical, Current and Future Directions. Lausanne: Peter Lang Ltd. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 171 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 260 |