آمار
| تعداد نشریات | 26 |
| تعداد شماره‌ها | 447 |
| تعداد مقالات | 4,557 |
| تعداد مشاهده مقاله | 5,381,445 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,581,161 |
تحلیل ابعاد گفتمان تساهل و مدارا در دیوان حافظ شیرازی . | ||
| مجله مطالعات ایرانی | ||
| دوره 23، شماره 46، دی 1403، صفحه 309-337 اصل مقاله (813.09 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/jis.2024.22975.2583 | ||
| نویسندگان | ||
| علی اکبر سام خانیانی1؛ محمد بخشایی زاده2 | ||
| 1گروه زبان و ادبیات فارسی،، دانشکده ادبیات و عالوم انسانی، دانشگاه بیرجند مدیر انجمن ایرانشناسی، شعبه خراسان جنوبی | ||
| 2دانش آموختۀ کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه بیرجند. | ||
| چکیده | ||
| زمینه/هدف: دیوان شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی، سندی ارزشمند در اخلاق، رفتار اجتماعی و آموزه‌های تمدنی ایران است. یکی از مفاهیم کانونی دیوان حافظ گفتمان تساهل، و مدارا است. هدف این پژوهش تحلیل، تفسیر و تبیینِ ابعاد و تجلیات این گفتمان است. روش/رویکرد: در این پژوهش از روش تحلیل گفتمان سه بُعدی نورمن فرکلاف و نظریات تئون وندایک دربارۀ ایدئولوژی و شناخت استفاده شده است. در این روش داده‌های متنی در سه ساحت کاربردشناسی زبان، بازشناسی گزاره‌های مفهومی و ایدئولوژیک و کردارشناسی گفتمانی صورتبندی شده است. یافته‌ها/نتایج: نتایج به دست آمده نشان می‌دهد که حافظ هماره از زبان محترمانه و پاکیزه و گاه طنز بهره گرفته است که تجلی گفتارشناختی تساهل و مدارا است. محوریت عشق در ایدئولوژی و جهان‌بینی، نسبیت فلسفی حقیقت، تکثرگرایی، تصریح به پنهان بودن حقیقت و شمول‌گرایی، باور به رحمت عام پروردگار، رواداری و امیدواری به لطف خدا و هستی، توصیه به مروت و مدارا از گزاره‌های مفهومی گفتمان تساهل و مدارا در دیوان حافظ هستند. همچنین تحلیل کردارشناختی نشان می‌دهد تأکید شاعر بر اخلاق خوب، همزیستی مسالمت‌آمیز، پوشاندن عیب و خطای دیگران، نکوهش عیب‌جویی و آزار، تصویر شخصیت آرمانی پیر مغان و خلق شخصیت رازناک رند نیز از جملۀ تجلیات تساهل و مدارا هستند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تساهل؛ و مدارا؛ فلسفۀ اخلاق؛ تحلیل گفتمان؛ حافظ شیرازی؛ فرهنگ ایران | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.( به خط عثمان طه). قم: مرکز چاپ و نشر قرآن کریم.
آریانپور کاشانی، منوچهر.(1386). فرهنگ دوسویۀ فراگیر پیشرو آریانپور فارسی-انگلیسی و انگلیسی- فارسی. تهران: نشر الکترونیکی و اطلاع رسانی جهان رایانه.
آشوری، داریوش.(1370)، دانشنامۀ سیاسی، تهران، انتشارات مروارید
آقابخشی، علی و افشاری‌راد، مینو. (1379)، فرهنگ علوم سیاسی، تهران: نشر چاپار
اسلامی ندوشن، محمدعلی. (1388)، ماجرای پایان ناپذیر حافظ، تهران: یزدان و شرکت سهامی انتشار
اسماعیلی، اسماعیل. (1379). «پلورالیزم دینی در نگاه شهید مطهری». اندیشۀ حوزه. شمارۀ اول، سال هفدهم، فروردین و اردیبهشت، (صص11 – 53).
بشیریه، حسین.(1379). « پیش درآمدی بر تاریخ اندیشۀ تساهل سیاسی». مجموعه مقالات با عنوان تساهل و تسامح. زیر نظر محمدتقی فاضل میبدی. تهران: موسسۀ فرهنگی انتشاراتی آفرینه، (صص66-92).
پرهام، مهدی.(1379). حافظ و قرن بیست و یکم. تهران: نشر شالوده.
جلالی حسین(1395). «تجلی تساهل و مدارا در شعر حافظ»، مجموعه مقالات همایش ملی تسامح و مدارا در فرهنگ ایران و اسلام
جورکش، شاپور.(1384). «از نفس فرشتگان و رخصت خبث». سادۀ بسیار نقش. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.(صص 84 -105)
جهانبگلو، رامین.(1386). تفاوت و تساهل، تهران: نشر مرکز
حافظ، خواجه شمس الدین محمد.(1391)، دیوان حافظ. به تصحیح محمد قزوینی و قاسم غنی. خط سید عمادالدین عمادی، قم: انتشارات اسوه
خرمشاهی بهاء الدین.(1380). ذهن و زبان حافظ. ویرایش2. چاپ هفتم. تهران: ناهید
خرمشاهی، بهاءالدین،(1385)، حافظ‌نامه، تهران: انتشارات علمی-فرهنگی
دشتی، علی.(1385/1).کاخ ابداع: اندیشه‌های گوناگون حافظ. به کوشش مهدی ماحوزی. تهران: انتشارات زوار.
دشتی، علی.(1385/2). عقلا بر خلاف عقل. به کوشش مهدی ماحوزی. تهران: انتشارات زوار.
دهخدا، علی‌اکبر.(1373). لغت‌نامه. زیرنظر محمد معین و سیدجعفر شهیدی. تهران: مؤسسۀ چاپ و انتشارات دانشگاه تهران
راشد محصل، محمدرضا،(1379)، «امیرالمؤمنین علی(ع) قطب فتوت و مدار ولایت»، از علی آموز اخلاص عمل، به کوشش رجال و مفاخر فرهنگی مشهد، مشهد: انتشارات آستان قدس (35- 46)
رستاد، الهام و محمودی محمدعلی.(1399). «پژوهشی در سیر روایی-عرفانی گزارة مشهورِ «الطرق الی الله بعدد انفاس الخلائق»، پژوهشهای ادب عرفانی، دورۀ 14، ش 3 (پیاپی45)، 211- 226
رضی، هاشم، (1379)، حکمت خسروانی، تهران: انتشارات بهجت
رضی، هاشم،(1382)، آیین مغان، تهران: سخن
زرین‌کوب، عبد الحسین.(1364). از کوچۀ رندان. چاپ چهارم. تهران. امیرکبیر.
زرین‌کوب، عبدالحسین.(1369). در قلمرو وجدان. تهران: انتشارات علمی.
زرین‌کوب، عبدالحسین.(1382). کارنامۀ اسلام. چاپ نهم. تهران: انتشارات امیرکبیر.
ژاندرون، ژولی سادا.(1382). تساهل در تاریخ اندیشۀ غرب.ترجمۀ عباس باقری. تهران: نشر نی.
سازگارنژاد، جلیل.(1382 ). «ملک عافیت». حافظ پژوهی. سال ششم. شیراز: مرکز حافظ شناسی، بهار. (70 – 87).
سروش، عبد الکریم.(1376). مدارا و مدیریت. تهران: موسسۀ فرهنگی صراط.
سروش، عبد الکریم.(1378). صراط‌های مستقیم. تهران: موسسۀ فرهنگی صراط.
سنایی، ابوالمجد مجدود بن آدم.(1368). حدیقةالحقیقه و شریعةالطریقه. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
شبستری محمود بن عبدالکریم.(1382).گلشن راز. به اهتمام کاظم دزفولیان. تهران: طلایه.
شجاع کیهانی، جعفر.(1385). «تساهل در ادب فارسی». نامۀ فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی، دورۀ هشتم، شمارۀ اول،
شفیعی کدکنی محمدرضا.(1384). نوشته بر دریا.تهران: سخن.
الطریحی فخرالدین.(1367). مجمع البحرین. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
علیمرادیان، شاهرخ.(1378). حافظ در روانکاوی. تهران: انتشارات اورنج.
فروزانفر بدیع الزمان.(1361). احادیث مثنوی. تهران: امیرکبیر.
فروم، اریک (اریش).(1361). انسان برای خویشتن. ترجمه اکبر تبریزی. تهران: کتابخانه بهجت.
فروم، اریک (اریش).(1372). هنر عشق ورزیدن. ترجمۀ پوری سلطانی. تهران: مروارید.
کتابی احمد.(1393). جلوه‌های مدارا در آثار سخنوران بزرگ فارسی: فردوسی، مولوی، سعدی و حافظ، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
محمودی بختیاری، علیقلی.(1368). حافظ شناسی «چرا حافظ؟»، به کوشش سعید نیاز کرمانی. چاپ سوم. جلد چهارم، تهران: انتشارات پاژنگ.(صص28 – 43 ).
مروتی، سهراب.(1385). «مبانی نظری مدارا در قرآن کریم و سنت معصومین(ع)» فصلنامۀ علمی – پژوهشی انجمن معارف اسلامی ایران. سال دوم، شمارۀ سوم، تابستان. (صص63- 84 ).
مرتضوی، منوچهر.(1384). مکتب حافظ. ویرایش چهارم. چاپ چهارم. تبریز: انتشارات ستوده.
موحد، ضیاء.(1379). « فراتر از تسامح». مجموعه مقالات با عنوان تساهل و تسامح، زیر نظر محمد تقی فاضل میبدی. تهران: موسسۀ فرهنگی انتشاراتی آفرینه، (صص207-215).
مولوی جلال‌الدین محمد.(1363).مثنوی معنوی. تصحیح رینولد.ا. نیکلسون. به اهتمام پورجوادی.تهران: امیرکبیر.
نجفی ابوالحسن(گردآورنده و مترجم).(1389). وظیفۀ ادبیات(مجموعه مقالات). تهران: نیلوفر.
نصر اصفهانی، محمد رضا.(1383). «وحدت ادیان و کثرتگرایی دینی از نظر حافظ و ابن فارض». مجلۀ علمی- پژوهشی دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان. دورۀ دوم، شمارۀ 38، (صص 109 – 144).
نصری، عبدالله.(1383). گفتمان مدرنیته: نگاهی به برخی جریانات فکری معاصر ایران. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
نیاز کرمانی، سعید.(1367). «یک حرف صوفیانه بگویم». حافظ شناسی. جلد نهم، تهران: انتشارات پاژنگ، (صص 5- 12).
نیک‌دار اصل محمدحسین.(1388). «تساهل و تسامح در دیوان حافظ». بوستان ادب، دورۀ اول ش.2، پیاپی 1/56، 179- 206
والد، فرانسوا و دیگران.(1378). تسامح از دیرباز تا امروز ( مجموعه مقالات ). ترجمۀ مازیار مهیمنی و محمدرضا شیخی محمدی. تهران: نشر ثالث.
ون دایک، تئون ای،(1382)، مطالعاتی در تحلیل گفتمان: از دستور متن تا گفتمان‌کاوی انتقادی. ترجمة پیروز ایزدی و دیگران، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها
هاتف اصفهانی.(1370). دیوان هاتف اصفهانی، به اتمام فاتح عزت‌پور، تهران: نشر محمد
یورگنسن، ماریان و فیلیپس، لوییز(1397)، نظریه و روش در تحلیل گفتمان، ترجمۀ هادی جلیلی، تهران: نی | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 91 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 254 |
||