
تعداد نشریات | 26 |
تعداد شمارهها | 447 |
تعداد مقالات | 4,557 |
تعداد مشاهده مقاله | 5,379,997 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,580,061 |
بررسی نقش ابزارها و عوامل موروثی و جادویی در داستان دارابنامۀ طرسوسی. | ||
مجله مطالعات ایرانی | ||
دوره 23، شماره 46، دی 1403، صفحه 385-407 اصل مقاله (592.71 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/jis.2024.23708.2622 | ||
نویسندگان | ||
امیرعباس عزیزی فر1؛ فاطمه امیری کله جوبی2 | ||
1دانشگاه رازی کرمانشاه | ||
2دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران | ||
چکیده | ||
زمینه/هدف: در داستانهایی که دارای مایههای اساطیری-رمزی و حماسی هستند، قهرمانان «رسالتمحوری» دارند که برای پیشبرد اهداف خود و رستن از تنگناها، از ابزارها، اشیا و عوامل جادویی و گاه موروثی بهره میبرند که از طریق واسطههایی بدانان اعطا میشود. روش/رویکرد: این جستار با روش توصیفی-تحلیلی-اسنادی از طریق مطالعۀ منابع کتابخانهای و بهرهگیری از دادههای پایگاههای اینترنتی درپی آن است تا دریابد که گذارنده، گزارنده و گیرندۀ این ابزارها و عوامل چه کسی/ کسانی هستند، نوع ابزارها چیست، نقش این ابزارها در پیشبرد اهداف گیرنده چیست، چه تفسیرهایی از این ابزارها میتوان به دست داد و چه نوع دستهبندیای از این ابزارها میتوان گزارش کرد. یافتهها/نتایج: پس از بررسی دریافتیم که بیشتر گذارندگان این ابزارها شخصیتهای حماسی و سپس دینی-مذهبی هستند، گزارنده یا واسطهها ارباب معرفت (زاهد و پارسا، حکیم یا فیلسوف) هستند، گیرنده شخصیتی حماسی و گاه تاریخی است که رسالتی دارد و نکته همین جاست که تنها قهرمانان رسالتمحور از این ابزارها دریافت میکنند. نوع ابزارها بیشتر سلاحهای جنگی و رزمی است که به دلیل جادوی «مسری/ مجاورت» خاصیت اثرگذاری شگرف یافته است. جدای از سلاحهای رزمی، «کلام/ کلمه» یا دعاها هم کارگشا هستند. از برخی از این ابزارها میتوان تفسیر روانشناسانه هم به دست داد؛ مثلاً گرز، شمشیر و بهویژه کمان میتواند نماد «مردی» و قدرت نرینگی هم باشد و اینکه این ابزارها و عوامل را در سه دسته تقسیم کردیم: نخست ابزارهای جنگی و رزمی مانند زره، کمان، نیزه، رکاب و عمود، دُدیگر عناصر طبیعی مثل سنگ، یاقوت، گندم، خاک، پر سیمرغ و سدیگر عوامل معنوی-فرهنگی (کتاب/ کلمه/ لوح)، مانند لوح مسی تهمورث. | ||
کلیدواژهها | ||
ادبیات داستانی عامه؛ ابزار موروثی- جادویی؛ فیتیش؛ دارابنامه؛ طرسوسی | ||
مراجع | ||
ابن ماجه، محمدبن یزید (1981)، سنن، ج2، تحقیق محمود محمد حسن نصار، بیروت: دارالکتب العلمیه
باقری، مهری (1376)، «تحول چندگانۀ یک واژه در زبان فارسی»، زبان و ادب فارسی دانشگاه تبریز، دورۀ 4، شمارۀ 163: 46-23
براس، الیور استالی و بلوک، آلن (1369)، فرهنگ اندیشۀ نو، ترجمۀ احمد بیرشک و دیگران، تهران: مازیار
بیتس، دانیل (1375)، انسانشناسی فرهنگی، ترجمة محسن ثلاثی، تهران: علمی
پورداوود، ابراهیم (1346)، «زینابزار، کمان و تیر»، بررسیهای تاریخی، شمارۀ 7، سال دوم: 52-39
پورداوود، ابراهیم (1382)، زینابزار (جنگابزارهای باستانی ایران)، تهران: نشر اساطیر
توسل پناهی، فاطمه (1391)، توتم و تابو در شاهنامه، تهران: ثالث
جبری، سوسن و یوسفی، سحر (1395)، «پیوند عناصر جادویی و انگارههای کهنالگویی در قصههای عامه»، فرهنگ و ادب عامه، شمارۀ 11، سال 4: 107-79
حسنزاده، کاظم و نیکپناه، منصور (1399)، «گرز رزمافزار فرهمند حامی خجستگان در شاهنامه و آثار حماسی»، دو فصلنامۀ ادبیات پهلوانی، شمارۀ ششم، سال چهارم: 271-243
حکمت، علیرضا (1350)، آموزشوپرورش در ایران باستان، تهران: نشر چاپخانۀ کیهان
دیکسون کندی، مایک (1390)، دانشنامۀ اساطیر یونان و روم، ترجمۀ رقیه بهزادی، تهران: طهوری
راوندی، مرتضی (1387)، تاریخ اجتماعی ایران، جلد اول، تهران: نگاه
ریویر، کلود (1379)، درآمدی بر انسانشناسی، ترجمة ناصر فکوهی، تهران: نی
شاله، فلیسین (1346)، تاریخ مختصر ادیان بزرگ، با اضافات و ملحقات دکتر منوچهر خدایارمحبی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران
شریفنسب، مریم (1394)، «عناصر جادویی در داستانهای عامیانه»، مجموعه مقالههای دهمین همایش بینالمللی ترویج زبان و ادب فارسی، دانشگاه محقق اردبیلی: 153-146
شهمردان ابن ابیالخیر رازی (1362)، نزهتنامۀ علایی، تصحیح فرهنگ جهانپور، تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی
صدقه، جان (1378)، «سنگ در اساطیر کهن»، ترجمۀ محمدرضا ترکی، نشریۀ شعر، شمارۀ 27: 169-164
طرسوسی، ابوطاهر (1344)، دارابنامه، دورۀ 2 جلدی، به کوشش ذیبحالله صفا، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب
علیپورسعدانی، رضا و شیخزاده، مرجان (1388)، «اشیاء جادویی در فرهنگ عامۀ ایران و تأثیر آن در نقاشی مکتب سقاخانه»، باغ نظر، شمارۀ 11، دورۀ 6: 68-53
فرخ، کاوه (1387)، سوارهنظام زبدۀ ارتش ساسانی، ترجمۀ بهنام محمدپناه، تهران: نشر سبزان
فرشاد، مهدی (1355)، «بررسی مهندسی کمانهای باستانی ایران»، بررسیهای تاریخی، شمارۀ سه، سال یازدهم: 110-95
فضایی، یوسف (1369)، «گونههای سحر و جادوی اولیه در میان بشر ابتدایی»، چیستا، شمارۀ 72: 139-183
فروید، (1349)، توتم و تابو، ترجمۀ محمدعلی خنجی، تهران: طهوری
قائمی، فرزاد، یاحقی، محمدجعفر و پورخالقی چترودی، مهدخت (1388)، «تحلیل نمادینگی عناصر خاک و باد در اساطیر و شاهنامة فردوسی براساس نقد اسطوره»، ادبپژوهی، شمارۀ 10: 82-57
قدیانی، عباس (1381)، تاریخ ادیان و مذاهب در ایران، تهران: فرهنگ مکتوب
مارسلن، آمیئن (1310)، جنگ شاپور ذوالاکتاف با یولیانوس امپراتور روم، ترجمۀ محمد صادق اتابکی، تهران: نشر ادارۀ شورای نظام
مطیع شیرازی، لیلا، خالقزاده، محمدهادی و معصومی، محمدرضا (1400)، «مام خاک در اساطیر و باور مللو جایگاه آن در شواهدی ازآثار سنایی غزنوی»، فصلنامۀ ادبیات عرفانی و اسطورهشناختی، شمارۀ 65، سال 17: 305-281
موسیپور، ابراهیم (1387)، دوازده+ یک؛ سیزده پژوهش دربارۀ طلسم، تعویذ و جادو، تهران: کتاب مرجع
ناس، جان (1354)، تاریخ جامع ادیان از آغاز تا امروز، ترجمۀ علیاصغر حکمت، تهران: پیروز
نژاداکبری مهربان، مریم (1387)، شاهنشاهی ساسانیان، تهران: نشر مطالعات و نشر کتاب پارسه
نوری، افسانه و شریفی، محمدنادر (1400)، «تحلیل سحرانگیزی پدیدههای طبیعی و اسطورهای در گرشاسبنامه با تأکید بر رابطۀ سه محور آنیمیسم، مانا و فتیشیسم»، پژوهشنامۀ ادب حماسی، سال هفدهم، شمارۀ 2، پیاپی32: 323-299
نولدکه، تئودور (1378)، تاریخ ایرانیان و عربها در زمان ساسانیان، ترجمۀ عباس زریاب، تهران: نشر پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
وندیداد؛ حصۀ سوم کتاب اوستا (1375)، ترجمۀ محمدعلی محسنی (داعیالاسلام)، حیدرآباد دکن: صحیفه
یاحقی، محمدجعفر (1375)، فرهنگ اساطیر و اشارات داستانی در ادبیات فارسی، تهران: سروش
یادگار زریران (1374)، ترجمه و آوانویسی یحیی ماهیار نوابی، چاپ اول، تهران: نشر اساطیر
https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/fetish
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 486 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 265 |