دانشگاه شهید باهنر کرمان

 آمار

تعداد نشریات26
تعداد شماره‌ها447
تعداد مقالات4,557
تعداد مشاهده مقاله5,380,003
تعداد دریافت فایل اصل مقاله3,580,072
کریمیان کلهرودی, معصومه, ناصری, فرشته, پیکانپور, مریم. (1404). تحلیل تطبیقی کارکرد بن مایه های ماورائی در ساختار روایی منظومه های حماسی بر مبنای نظریه کنش‌های سه گانه ژرژ دومزیل «جامعه مورد مطالعه: خاوران نامه، شهنشاه نامه، ظفرنامه». , 24(47), 307-335. doi: 10.22103/jis.2025.24457.2675
معصومه کریمیان کلهرودی; فرشته ناصری; مریم پیکانپور. "تحلیل تطبیقی کارکرد بن مایه های ماورائی در ساختار روایی منظومه های حماسی بر مبنای نظریه کنش‌های سه گانه ژرژ دومزیل «جامعه مورد مطالعه: خاوران نامه، شهنشاه نامه، ظفرنامه»". , 24, 47, 1404, 307-335. doi: 10.22103/jis.2025.24457.2675
کریمیان کلهرودی, معصومه, ناصری, فرشته, پیکانپور, مریم. (1404). 'تحلیل تطبیقی کارکرد بن مایه های ماورائی در ساختار روایی منظومه های حماسی بر مبنای نظریه کنش‌های سه گانه ژرژ دومزیل «جامعه مورد مطالعه: خاوران نامه، شهنشاه نامه، ظفرنامه»', , 24(47), pp. 307-335. doi: 10.22103/jis.2025.24457.2675
کریمیان کلهرودی, معصومه, ناصری, فرشته, پیکانپور, مریم. تحلیل تطبیقی کارکرد بن مایه های ماورائی در ساختار روایی منظومه های حماسی بر مبنای نظریه کنش‌های سه گانه ژرژ دومزیل «جامعه مورد مطالعه: خاوران نامه، شهنشاه نامه، ظفرنامه». , 1404; 24(47): 307-335. doi: 10.22103/jis.2025.24457.2675

تحلیل تطبیقی کارکرد بن مایه های ماورائی در ساختار روایی منظومه های حماسی بر مبنای نظریه کنش‌های سه گانه ژرژ دومزیل «جامعه مورد مطالعه: خاوران نامه، شهنشاه نامه، ظفرنامه»

مجله مطالعات ایرانی
دوره 24، شماره 47، تیر 1404، صفحه 307-335    اصل مقاله (1.37 M)
نوع مقاله: علمی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/jis.2025.24457.2675
نویسندگان
معصومه کریمیان کلهرودی* 1؛ فرشته ناصری2؛ مریم پیکانپور3
1دانشجوی دکتری دانشگاه آزاد اسلامی - واحد یادگار امام (ره) شهرری
2استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی - دانشگاه آزاد اسلامی - واحد یادگار امام (ره) شهرری.
3استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی - واحد یادگار امام (ره) - شهر ری.
چکیده
پژوهش حاضر سعی دارد با تکیه بر نظریة کنش‌های سه‌گانه به این پرسش پاسخ دهد که «موارد همانندی بن‌مایه‌های ماورایی در انواع حماسه‌های منظوم ایران در چهارچوب نظریة اسطوره‌شناسی کنشگرای ژرژ دومزیل کدام‌اند؟. با توجه به هدف پژوهش، یک منظومة اساطیری «گرشاسب‌نامه»، یک منظومة دینی «خاوران‌نامه»، یک منظومة پهلوانی «شهنشاه‌نامه» و یک منظومة تاریخی «ظفرنامه» اساس تحلیل قرار گرفته است. با توجه به یافته‌های پژوهش به نظر می‌رسد در هر یک از این منظومه‌ها یکی از کنش‌های سه‌گانة مدّنظر ژرژ دومزیل نمود بیشتری دارد. عامل اصلی در این زمینه «جهانبینی حاکم بر اثر» و «درون‌مایة» این منظومه‌ها است. در هر سه منظومه «خواب‌دیدن و پیشگویی» عامل شکل‌گیری جریان روایت است؛ اما در هر یک کارکرد متفاوتی دارد. در اندیشة «ایرانشهریِ» مستوفی، کنش «فرمانروایی» نمود بیشتری دارد و شاه به‌عنوان نمایندة مطلق خداوند بر روی زمین، جایگاهی والا و مقدس دارد؛ زیرا از یک سو دارای فرّه‌ایزدی است و از سوی دیگر ویژگی دینداری، دادورزی، بخشش و تدبیر در کنش‌های این شخصیت قابل بررسی است. در «گرشاسب‌نامه» با توجه به درون‌مایة این اثر «وصف جنگاوری‌های «گرشاسب» و گزارش اعمال وی»، دو کنش جنگاوری و باروری نمود بیشتری دارند.در منظومة مذهبی «خاوران‌نامه» که به شرح دلاوری‌های پیشوای شیعیان می‌پردازد، کنش جنگاوری / سلحشوری نمود بیشتری دارد و عناصری مانند فرّه ایزدی و روئین‌تنی به شیوة متفاوتی بازنمایی شده‌اند و معجزه و قدرت ماورایی قهرمان اثر بر سایر وجوه حماسی این منظومه غلبه دارد. در شهنشاه‌نامة صبا نیز کنش‌های فرمانروایی/ شهریاری و جنگاوری و سلحشوری غلبة بیشتری دارد...

تازه های تحقیق

-

کلیدواژه‌ها
کنش های سه گانه؛ گرشاسب نامه؛ خاوران‌نامه؛ شهنشاه نامه؛ ظفرنامه
اصل مقاله

-

مراجع
  • اسماعیل‎پور، ابوالقاسم. (1395)، اسطوره بیان نمادین، تهران: انتشارات سروش، چاپ پنجم.
  • اقبال آشتیانی، عباس. (1388)، تاریخ مغول، تهران: امیرکبیر. چاپ نهم.
  • آیدنلو، سجاد .(1388) از اسطوره تا حماسه، تهران: انتشارات سخن، چاپ دوم.
  • جلالی، گلاویژ و مظفری، علیرضا. (1400)،« بررسی تحولات ضدّ قهرمان در حماسه­های ملی، دینی و تاریخی و با تحلیل شش منظومة حماسی»، پژوهشنامة ادب حماسی، سال هفدهم، ش دوم، پیاپی 32: صص 59 –
  • دومزیل، ژرژ. (1384)، بررسی اسطورۀ کاوس در اساطیر ایرانی و هندی، ترجمة مهدی باقی و شیرین مختاریان، تهران: نشر قصه.
  • دومزیل، ژرژو گودورف. (1391)، جهان اسطوره­شناسی، ترجمة جلال ستاری، تهران: مرکز. چ سوم.
  • ذوالفقاری، حسن. (1386)، «هویت ایرانی و دینی در ضرب­المثل­های فارسی»، مطالعات ملی، س 8، ش 2: صص 27 –
  • زاهدی، فریندخت و همکاران. (1397)، «ضحاک و لوکی: مقایسة دو اسطورة ایرانی و اسکاندیناوی بر مبنای نمایشنامه­های ضحاک و ایولف کوچک در چهارچوب نظریة کنشگرایانة ژرژ دومزیل، فصلنامة ادبیات عرفانی و اسطوره­شناختی، سال 14، ش 52: صص 249 –
  • شهبازی، اصغر. (1393)، «حماسه­سرایی دینی در ادب فارسی»، آئینة میراث، ش 55: صص 183 –
  • صبا، فتحعلی­خان. (بی تا)، شهنشاهنامه، تهران، نگهدرای شده در پژوهشگاه علوم انسانی. چاپ سنگی.
  • محمدی، محتشم و دشتی، نصرالله. (1396)، تحلیل عناصر حماسی در گرشاسب­نامه، ادبیات عرفانی و اسطوره­شناختی، سال سیزدهم، ش 47: صص 285 –
  • مریخی، مارینا و همکاران (1400)،« بررسی موتیف­های حماسی در حماسه­های تاریخی منظوم»، فصلنامة بهار ادب، ش پیاپی 64: صص 169 –
  • مستوفی، حمدالله (1388)، ظفرنامه، تصحیح منصوره شریف­زاده، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  • معرک­نژاد، رسول (1393)، اسطوره و هنر، تهران، انتشارات میردشتی، چ دوم.
  • مؤذن جامی، محمد مهدی (1379) ادب پهلوانی. تهران: قطره.
  • نامورمطلق، بهمن و عوض­پور، بهروز (1395)، اسطوره و اسطوره­شناسی نزد ژرژ دومزیل، تهران، نشر موغام.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 26
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 24


سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب