دانشگاه شهید باهنر کرمان

 آمار

تعداد نشریات26
تعداد شماره‌ها447
تعداد مقالات4,557
تعداد مشاهده مقاله5,380,003
تعداد دریافت فایل اصل مقاله3,580,072
افخمی عقدا, رضا, جلالی پندری, یدالله, جعفری ندوشن, مهدیه. (1399). نگاهی به آخرین فرهنگ عربی به فارسی در عصر قاجار. , 23(48), 27-49. doi: 10.22103/jll.2021.16707.2850
رضا افخمی عقدا; یدالله جلالی پندری; مهدیه جعفری ندوشن. "نگاهی به آخرین فرهنگ عربی به فارسی در عصر قاجار". , 23, 48, 1399, 27-49. doi: 10.22103/jll.2021.16707.2850
افخمی عقدا, رضا, جلالی پندری, یدالله, جعفری ندوشن, مهدیه. (1399). 'نگاهی به آخرین فرهنگ عربی به فارسی در عصر قاجار', , 23(48), pp. 27-49. doi: 10.22103/jll.2021.16707.2850
افخمی عقدا, رضا, جلالی پندری, یدالله, جعفری ندوشن, مهدیه. نگاهی به آخرین فرهنگ عربی به فارسی در عصر قاجار. , 1399; 23(48): 27-49. doi: 10.22103/jll.2021.16707.2850

نگاهی به آخرین فرهنگ عربی به فارسی در عصر قاجار

نثرپژوهی ادب فارسی
دوره 23، شماره 48، دی 1399، صفحه 27-49    اصل مقاله (711.99 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/jll.2021.16707.2850
نویسندگان
رضا افخمی عقدا* 1؛ یدالله جلالی پندری2؛ مهدیه جعفری ندوشن1
1گروه زبان و ادبیات عرب، دانشکده زبان و ادبیات، دانشگاه یزد، یزد، ایران
2گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده زبان و ادبیات، دانشگاه یزد، یزد، ایران
چکیده
چکیده
در لا‌به‌لای میراث مکتوب برجای مانده از گذشته، گاه به نسخه‌های ارزشمندی برمی‌خوریم که به دلایلی، ناشناخته و مغفول مانده‌اند. یکی از این آثار نسخه‌خطی «جامع‌اللغات» اثرملّامحمدجعفر ندوشنی است که از آن تنها نسخه‌ای منحصر‌به‌فرد و به خطِّ خود مؤلف در دست است. وی این فرهنگ سه-جلدی را در سال 1258 قمری، در دوران حکومت محمد شاه قاجار، به پایان برده‌است. این فرهنگ از گونه‌ی فرهنگ‌های دوزبانه‌ای است که بر پایة «صحاح» و «قاموس» و با بهره‌گرفتن از فرهنگ‌های دیگر، از عربی به فارسی برگردان شده‌است. مؤلف درتصنیف این فرهنگ، در مقابل واژگان عربی، معانی فارسی آن‌را ذکرکرده که از جانب خود اوست و در میان این مترادفات دو‌زبانه، واژه‌های فارسی خالص نیزدیده‌می‌شود که یکی از ارزشهای شاخص این فرهنگ به شمار می‌رود و از طریق آنها می-توان گویشها و لغات اصیل فارسی را شناخت.
پژوهش حاضر، با شیوه تحلیلی- توصیفی، به بررسی ویژگیهای نوشتاری، ساختاری و زبانی این نسخه پرداخته و سپس لغزشها و ارزشهای آن را بیان می‌کند. ازویژگیهای مهم این کتاب استفاده از جملات ساده، کوتاه و پرهیز از زبان غامض و دیریاب و دوری از لفّاظی و‌تکلّف است و از نظر ساختار نیز دنباله‌روِ فرهنگ های قبل از ‌عصرخویش‌است و در آن، برخی مختصات نوشتاری به شیوة پیشینیان به چشم می‌خورد که از نظر معادل یابی های فارسی برای لغات عربی ارزشمند است.
کلیدواژه‌ها
"فرهنگ دوزبانه"؛ "جامع اللغات"؛ "ملامحمدجعفر ندوشنی"؛ "ویژگیهای ساختاری و زبانی"
مراجع

 فهرست منابع

منابع فارسی

  1. قرآن کریم.
  2. براون، ادوارد. (1369). تاریخ ادبیّات ایران از صفویه تا عصرحاضر. ترجمۀ دکتر بهرام مقدادی. تهران: انتشارات مروارید.
  3. جرّاحی، محمد علی. (4 خرداد 1366ش). روزنامۀ ندای یزد. شماره 96، ، ص12
  4. رضایی، یاسر.(1395). «بررسی نقش بزرگان ایرانی در تألیف و تدوین لغتنامه های عربی». نخستین همایش ملی واژه پژوهی در علوم اسلامی، یاسوج، دانشگاه یاسوج، 30 اردیبهشت 1395، صص735-715
  5. شیروانی، محمد. (1350). فهرست نسخه­های خطی کتابخانۀ وزیری یزد. قم: بنیاد  طباطبایی
  6. طباطبایی اردکانی، سید محمود. (1381). فرهنگ عامۀ اردکان. تهران: سازمان چاپ وانتشارات وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی
  7. کاظمینی، میرزا محمد. (1366ش). دانشنامۀ مشاهیر یزد. یزد: انتشارات ریحانة الرسول.
  8. مایل هروی، نجیب.(1369)، نقد و تصحیح متون. مشهد: بنیاد پژوهشهای آستان قدس رضوی
  9. مدرّسی، سیّد جواد. (1384). نجوم السرد بذکر علماء یزد. یزد: انجمن آثار و مفاخر فرهنگ استان یزد.
  10. منزوی، علینقی. (1337ش).  فرهنگ­نامه­های عربی به فارسی. تهران: دانشگاه تهران.
  11. منزوی، علینقی.(1377ش). «فرهنگ­نامه­های عربی به فارسی از سدة پنجم تا سدة سیزدهم». مندرج در: مقدمة لغتنامة دهخدا، تهران: دانشگاه تهران.
  12. ندوشنی، ملا محمّد جعفر، جامع اللغات. یزد: کتابخانه وزیری یزد.  شماره مسلسل 3744 [نسخه خطی] تاریخ کتابت:  1258ق.

منابع عربی

  1. الجوهری، أبونصرإسماعیل­بن­حماد. (1407ق). الصحاح‌تاج­اللغةوصحاح­العربیة. محقق: احمد عبدالغفورالعطار. بیروت: دارالعلم للملایین.
  2. الحسینی، علی بن محمد معصوم. (1426ق). الطراز الاوّل. قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
  3. زبیدی، محمّد مرتضی.(1409)، تاج العروس من جواهرالقاموس. مصر: دار الهدایة
  4. سیوطی، جلال الدین عبد الرحمن. (بی­تا). المزهر. مصر: مطبعة عیسی البابی الحلبی و شرکاه
  5. طریحی، فخرالدین بن محمّد. (1367ش). مجمع­البحرین. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
  6. فراهیدی، خلیل بن احمد. (بی­تا). العین. المحقق:مهدی المخزومی. لبنان: دار ومکتبة الهلال.
  7. فیروزآبادی، محمّد بن یعقوب. (1426ق). قاموس المحیط. بیروت: مؤسّسة الرسالة.
  8. الفیومی، احمدبن محمّد. (1418ق). مصباح المنیر. محقق: یوسف الشیخ­المحمد. بیروت: المکتبة العصریة.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 371
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 240


سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب