دانشگاه شهید باهنر کرمان

 آمار

تعداد نشریات26
تعداد شماره‌ها447
تعداد مقالات4,557
تعداد مشاهده مقاله5,380,003
تعداد دریافت فایل اصل مقاله3,580,069
حیدری, رسول, امیری, سمانه. (1402). بررسی و تحلیل وام گیری‌های انیس النّاس از اخلاق ناصری. , 26(53), 75-109. doi: 10.22103/jll.2023.21252.3054
رسول حیدری; سمانه امیری. "بررسی و تحلیل وام گیری‌های انیس النّاس از اخلاق ناصری". , 26, 53, 1402, 75-109. doi: 10.22103/jll.2023.21252.3054
حیدری, رسول, امیری, سمانه. (1402). 'بررسی و تحلیل وام گیری‌های انیس النّاس از اخلاق ناصری', , 26(53), pp. 75-109. doi: 10.22103/jll.2023.21252.3054
حیدری, رسول, امیری, سمانه. بررسی و تحلیل وام گیری‌های انیس النّاس از اخلاق ناصری. , 1402; 26(53): 75-109. doi: 10.22103/jll.2023.21252.3054

بررسی و تحلیل وام گیری‌های انیس النّاس از اخلاق ناصری

نثرپژوهی ادب فارسی
دوره 26، شماره 53، تیر 1402، صفحه 75-109    اصل مقاله (1.18 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/jll.2023.21252.3054
نویسندگان
رسول حیدری* ؛ سمانه امیری
گروه زبان و ادبیات فارسی. دانشکده ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه لرستان. خرم آباد. ایران.
چکیده
انیس­النّاس از آثار مهم تربیتی قرن نهم هجری است که شخصی به نام «شجاع» در باب اخلاق و تدبیر منزل در بیست باب تألیف کرده است. این کتاب توسط ایرج افشار تصحیح شده و مقدمه­ای کوتاه در معرفی اثر بر آن افزوده شده است. تأمل در متن انیس­النّاس نشان می دهد که یکی از منابع مهمی که شجاع از آن تاثیر پذیرفته، کتاب اخلاق ناصری، اثر خواجه نصیرالدین توسی است.  این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش است که گسترۀ اقتباس و وام­گیری در این اثر تا چه اندازه و به چه شیوه­ای است. نتیجۀ بررسی نشان می­دهد که شجاع به دو روش از متن اخلاق ناصری تاثیر پذیرفته است؛ «تأثیرپذیری لفظی- محتوایی» و «تأثیرپذیری محتوایی». در روش نخستین جملات و عبارت خواجه عیناً  با تغییری جزئی اقتباس شده و لفظ و محتوا یکی است و شامل موضوعاتی مانند حقوق فرزندان، حقوق والدین،  آداب سخن گفتن و آداب برده خریدن است. در روش دوم، بسیاری از موضوعات انیس­النّاس همان آرای خواجه است، اما شجاع با دخل و تصرّف در تعابیر و عبارات با زبانی ساده­تر بیان کرده و شامل مواردی مانند لزوم تأهل، منع زنان از موسیقی، آداب دوست گزیدن و آداب جنگ است. بررسی آماری موضوعات مشترک نشان می دهد که شجاع  جمعاً در 15 مورد، از اخلاق ناصری تأثیر پذیرفته­است. از این میان، 10مورد تأثیرپذیری لفظی-محتوایی است و 5 مورد تأثیرپذیری محتوایی. از میان سه بخش یا مقالت اخلاق ناصری، تأثیرپذیری شجاع عمدتا از مقالت دوم یعنی تدبیر منزل است.
کلیدواژه‌ها
اخلاق‌ناصری؛ انیس‌النّاس؛ اقتباس؛ وام‌گیری؛ نثر تعلیمی
مراجع
  1. قرآن کریم.
  2. نهج­البلاغه (بی­تا). به کوشش فیض­الاسلام اصفهانی. تهران: سرای امید.
  3. اسلامی ندوشن، محمد علی. (1370). جام جهان بین. تهران: جامی.
  4. بخشایی، سودابه و صیّاد کوه، اکبر. (1395). «بررسی و مقایسة قابوسنامه و انیس­النّاس (تحریری دیگر از قابوسنامه) (با تکیه بر تحوّل زبان)». نشریة ادب و زبان دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنرکرمان. سال 19. شمارة 39. بهار و تابستان 1395. صص16-35.
  5. بهار، محمدتقی (ملک­الشعرا). (1373). سبک شناسی. جلد دوم. تهران: امیرکبیر.
  6. پارسا، محمد. (1372). روانشناسی رشد. تهران: بعثت.
  7. توسی، خواجه نظام­الملک. (1348). سیاست نامه. به کوشش جعفر شعار. تهران: فرانکلین.
  8. توسی، خواجه نصیرالدین. (1356). اخلاق ناصری. به تصحیح مجتبی مینوی و علیرضا حیدری. تهران: زر.
  9. رحمانیان، زینب و نبی­زاده اردبیلی، ندا. (1398). «بررسی مقایسه ای آراء خواجه نصیر و نصرالله منشی دربارة تربیت اخلاقی». پژوهشنامۀ ادبیات تعلیمی. سال یازدهم. شمارة چهل و سوم، پاییز 1398. صص110-85.
  10. روح­الامینی، محمود. (1375). نمودهای فرهنگی و اجتماعی در ادبیات فارسی. تهران: آگه.
  11. سبزیان­پور، وحید و دبیریان، مرضیه. (1393). «تأثیرپذیری شجاع در فصل دوم کتاب انیس­النّاس از منابع فارسی و عربی». متن پژوهی ادبی. سال 18. شماره 61. پاییز 1393. صص136-167.
  12. سعدی، مصلح بن­عبدالله. (1385). کلیات سعدی. به تصحیح محمدعلی فروغی. تهران: هرمس.
  13. شجاع. (1374). انیس­النّاس. به کوشش ایرج افشار. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
  14. شریعتمداری، علی. (1367). روانشناسی تربیتی. تهران: امیرکبیر.
  15. شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1372). انواع ادبی و شعر فارسی. رشد آموزش ادب فارسی. سال 8. شماره 32. صص 119-96.
  16. طباطبایی، سید جواد. (1383). زوال اندیشة سیاسی در ایران. تهران: کویر.
  17. غزالی، ابوحامد امام محمد. (1361). نصیحة­الملوک. تصحیح و حواشی و تعلیقات جلال الدین همایی. تهران: بابک.
  18. فخر رازی، محمدبن عمر. (1346). جامع­العلوم. به کوشش محمد حسین تسبیحی. تهران: کتابخانة اسلامی.
  19. فردوسی، ابوالقاسم.(1386). شاهنامه. به کوشش جلال خالقی مطلق. ج 5و7. تهران: مرکز دائرالمعارف بزرگ اسلامی.
  20. کیکاوس بن­اسکندر وشمگیر، عنصرالمعالی. (1366). قابوسنامه. تصحیح غلامحسین یوسفی. تهران: علمی فرهنگی.
  21. مشرف، مریم. (1389). جستارهایی در ادبیات تعلیمی ایران. تهران: سخن و دانشگاه شهید بهشتی.
  22. مینوی خرد (1354). تصحیح احمد تفضلی. تهران: بنیاد فرهنگ.
  23. نبی­لو، علیرضا. (1391). «بررسی نظرها و آرای خواجه نصیر توسی در بارة تعلیم و تربیت انسان و نظام ارزشی حاکم بر آن». پژوهشنامۀ ادبیات تعلیمی. سال چهارم. شماره شانزدهم. صص 59-82.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 226
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 143


سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب