آمار
| تعداد نشریات | 26 |
| تعداد شماره‌ها | 447 |
| تعداد مقالات | 4,557 |
| تعداد مشاهده مقاله | 5,380,005 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,580,079 |
باب برزویهِ طبیب و درون‌مایه‌هایِ مانویِ آن | ||
| نثرپژوهی ادب فارسی | ||
| دوره 26، شماره 53، تیر 1402، صفحه 33-74 اصل مقاله (1.61 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/jll.2023.21934.3080 | ||
| نویسندگان | ||
| حمیدرضا اردستانی رستمی* 1؛ عباس عشیری لیوسی2 | ||
| 1گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد دزفول، دانشگاه آزاد اسلامی، دزفول، ایران | ||
| 2دانش آموختۀ زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید چمران اهواز | ||
| چکیده | ||
| از گذشته تاکنون، میان پژوهندگان دربارۀ این‌که باب برزویهِ طبیب دربردارندۀ آرای مانویان است یا خیر و نسبت دادن آن به ابن‌مقفّع که به مانوی بودن شهره بود، اختلاف نظر است. پژوهش پیشِ رو، با تحلیل باب برزویه و قراردادن آن در ترازوی سنجش با آموزه‌های مانوی، درپی مشخص‌کردن چنین آموزه‌هایی در باب برزویه است. برای این هدف، به سه موضوعِ کلان؛ یعنی شکاکیتِ دینی، زُهدگرایی و تمثیل‌ها توجه شده است. آنچه از بررسی و تحلیل درون‌مایه‌های مانوی در ذیل سه‌گانۀ یادشده به دست خواهد آمد، نخست این‌که در بحث شکاکیت دینی، گزارۀ گزینشِ ماحصلِ دین‌ها، یعنی تعبیرِ «زبدۀ همۀ ادیان» در باب برزویه، در پیوند با گزینش‌گری مانویت و استفادۀ مانی از آثار و باورهای همۀ ادیان در جهت ساماندهی کیش خود است. در پیوند آموزه‌های زُهدگرایانۀ باب برزویه با عقاید مانوی نیز باید به آفرینش اهریمنیِ تنِ انسان، آرزویِ رهایی از زندان تن، باور به رنج‌آمیز بودن زندگی، ترک همبستری با زن، ترک جادوگری، پرهیز از آزار رساندن به انسان و حیوان اشاره کرد. در موضوع تمثیلات نیز هشدارِ باب برزویه دربارۀ توجه به لذت‌های حواس به عنوان مانع اصلی سعادت، در تناسب با آموزه‌های مانوی و دنیاگریزی آنهاست. با تکیه بر شواهد متنی و سنجش آنها با آموزه‌های مانوی، در سراسر باب برزویه، بینندۀ مضمون‌هایی هستیم که در پیوند و همسویی با باورهای مانوی است | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| کَلیله و دمنه؛ باب برزویه طبیب؛ مانویت؛ ابن‌مقفّع | ||
| مراجع | ||
|
الف) منابع فارسی
1.آموزگار، ژاله. (1384). «تمثیل دین و درخت بنا بر استدلال مزدیسنایی». یشت فرزانگی (جشن‌نامۀ دکتر محسن ابوالقاسمی). به اهتمام سیروس نصرالله‌زاده و عسکر بهرامی. تهران: هرمس، صص 35-45.
2.اسماعیل‌پور، ابوالقاسم. (1396). اسطورۀ آفرینش در کیش مانی. تهران: چشمه.
3.اقبال آشتیانی، عباس. (1390). شرح حال عبداللّه بن‌المقفّع. به اهتمام عبدالکریم جربزه دار. تهران: اساطیر.
4.ابومنصور محمد بن عبدالرزاق. (1387). مقدّمۀ ابومنصوری (شاهکاری در مقدّمه‌نویسی). عبّاس‌قلی محمدی. مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
5.ابوالقاسمی، محسن. (1287). مانی به روایت ابن‌النّدیم. تهران: طهوری.
6.ایمانیان، حسین. (1391). «أبّان لاحقی و بازآفرینی نوشته‌های پهلوی»، مجلۀ زبان و ادبیات عرب. دورۀ 5. ش 6. صص 1-16.
7.ابوزید، نصرحامد. (1394). متن، قدرت، حقیقت. ترجمۀ احسان موسوی خلخالی. تهران: نیلوفر.
8.اردستانی رستمی، حمیدرضا. (1400). مسیح مانوی. تهران: نگاه معاصر.
9.بیرونی، ابوریحان. (1362). تحقیق ماللهند. ترجمۀ منوچهر صدوقی‌سها. تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
10.بیرونی، ابوریحان. (1386). آثارالباقیه عن القرون الخالیه. ترجمۀ اکبر داناسرشت. تهران: امیرکبیر.
11.بهار، محمدتقی. (1390). سبک‌شناسی. تهران: زوّار.
12.بهار، مهرداد و ابوالقاسم اسماعیل‌پور. (1394). ادبیات مانوی. تهران: کارنامه.
13.بورکیت، فرانسیس کراوفورد. (1400). دین مانویان. ترجمۀ سید سعیدرضا منتظری و پیمان صمیمی. تهران: ثالث.
14.بدوی، عبدالرحمن. (1398). در باب تاریخ الحاد در اسلام. ترجمۀ معین کاظمی‌فر. تهران: نگاه معاصر.
15.پاول پارسی. (1395). گویایی ارستو. پارسی‌گردان: بزرگمهر لقمان. تهران: شورآفرین.
16.پیگلز، الین. (1395). انجیل‌های گنوسی. مترجم ماشاءالله کوچکی میبدی. تهران: علمی و فرهنگی.
17.تفضّلی، احمد. (1389). تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام. به کوشش ژاله آموزگار. تهران: سخن.
18.تاردیو، میشل. (1400). مانویت. ترجمۀ احمدرضا قائم‌مقامی. زهرا مؤدب، سمیّه فرجی و الهه گل‌بستان. تهران: نشر ثالث.
19.جهانگرد، فرانک. (1392). «عبداللّه بن مقفّع و افزودن اندیشه‌های مانوی به کلیله و دمنه»، مجلۀ تاریخ ادبیات. دورۀ 5. ش2. صص 149-166.
20.دوبلوا، فرانسوا. (1382). برزوی طبیب و منشاء کلیله و دمنه. ترجمۀ صادق سجادی. تهران: طهوری.
21.دالّی، استفانی. (1400). «حماسۀ گیل‌گمش و مضامین مانوی آن»، در مانی و مانویت (هفت گفتار در تأثیرپذیری‌ها و تأثیرگذاری‌هایِ کیشِ مانی). ترجمۀ حمیدرضا اردستانی رستمی. تهران: نگاه معاصر، صص 85-123.
22.زرشناس، زهره و آناهیتا پرتوی. (1389). قصه‌هایی از سُغد. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
23.زوندرمان، ورنر. (1400). «مسیح در مانویت»، در مسیح مانوی. ترجمۀ حمیدرضا اردستانی رستمی. تهران: نگاه معاصر، صص 225-238.
24.شروو، پرداز اکتور. (1399). عناصر ایرانی در کیش مانوی. ترجمۀ محمد شکری فومشی. تهران: طهوری.
25.شروو، پرداز اکتور. (1400 الف). «حماسۀ ایرانی و کتابِ غولانِ مانوی»، در مانی و مانویت (هفت گفتار در تأثیرپذیری‌ها و تأثیرگذاری‌هایِ کیشِ مانی). گردآوری و ترجمۀ حمیدرضا اردستانی رستمی. تهران: نگاهِ معاصر، صص 13-59.
26.شروو، پرداز اکتور. (1400ب). «بازتابِ سُنّت‌های شفاهی ایرانی در ادبیات مانوی» در مانی و مانویت (هفت گفتار در تأثیرپذیری‌ها و تأثیرگذاری‌هایِ کیشِ مانی). ترجمۀ حمیدرضا اردستانی رستمی. تهران: نگاه معاصر، صص 61-83.
27.شُکری فومشی، محمد. (1382). «مبانیِ عقایدِ گنوسی در مانویت (با رویکردی بر پدیدارشناسیِ نظامِ اساطیر)». نامۀ ایرانِ باستان. سالِ 3. ش 1، صص 35- 66.
28.غزالی، ابوحامد. (بی‌تا). اعترافات غزالی (ترجمۀ المنقذ من الضلال). ترجمۀ زین‌الدین کیایی‌نژاد. بی‌جا.
29.فولادپور، سمیه و محمد شکری فومشی. (1394). «بررسی تمثیلات مانوی در ادبیات منثور فارسی از آغاز تا حملۀ مغول». فصل‌نامۀ پژوهش‌های ادبی، س 12. ش 50. صص 23-56.
30.کفالایا. (1395). ترجمۀ مریم قانعی و سمیه مشایخ. تهران: طهوری.
کریستِن‌سن، آرتور. (1367). ایران در زمان ساسانیان. ترجمۀ رشید یاسمی. تهران: امیرکبیر.
31.کریستِن‌سن، آرتور. (1312). «داستانِ بزرگ‌مهرِ حکیم». مجلۀ مهر. سالِ 1، ش 9. ترجمۀ عبدالحسین مَیکده. صص 689-696.
32.کلیم‌کایت، هانس یواخیم. (1384). هنر مانوی. ترجمۀ ابوالقاسم اسماعیل‌پور. تهران: اسطوره.
33.متون پهلوی. (1371). گزارش سعید عریان. تهران: کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران.
34.مسعودی، علی بن حسین. (1387). مُرُوج‌ٱلذّهب و معادن‌الجوهر. ترجمۀ ابوالقاسم پاینده. تهران: علمی و فرهنگی.
35.مینوی خرد. (1379). ترجمه احمد تفضلی. به کوشش ژاله آموزگار. تهران: توس.
36.مهابهارات. (1401). بازنویسی ویلیام باک. ترجمۀ فرنوش اولاد. تهران: چرخ.
37.محجوب، محمدجعفر. (1385). خاکستر هستی. تهران: مروارید.
38.محجوب، محمدجعفر. (1395). دربارۀ کلیله و دمنه. تهران: خوارزمی.
39.مؤذن‌جامی، محمد مهدی. (1388). ادب پهلوانی. تهران: ققنوس.
40.محمودی، خیراللّه، فرّخ حاجیانی و سمیه رنجبر. (1400). «انواع تمثیل در ادبیات مانوی». فنون ادبی. س 13. ش 4. صص 1-12.
41.ناصرخسرو، ابومعین. (1378). دیوان. تصحیح مجتبی مینوی و مهدی محقق. تهران: دانشگاه تهران.
42.نصراللّه منشی، ابوالمعالی. (1389). کلیله و دمنه. تصحیح مجتبی مینوی طهرانی. تهران: امیرکبیر.
43.ویدن‌گرن، گئون. (1395). مانی و تعلیمات او. ترجمۀ نزهت صفای اصفهانی. تهران: مرکز.
44.ویلسون، برایان. (1397). دینِ مسیح. ترجمۀ حسن افشار. تهران: مرکز.
45.همیلتون، ملکم. (1398). جامعه‌شناسی دین. ترجمۀ محسن ثلاثی. تهران: ثالث.
46.هینلز، جان. (1386). شناخت اساطیر ایران. ترجمۀ ژاله آموزگار و احمد تفضّلی. تهران: چشمه.
47.یوناس، هانس. (1398). کیشِ گنوسی (پیامِ خدایِ ناشناخته و صدرِ مسیحیت). ترجمۀ 48.ماشاٱﷲ کوچکی میبدی و حمید هاشمی کهدانی. قُم: دانشگاهِ ادیان و مذاهب.
ب) منابع لاتین
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 383 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 287 |
||