آمار
| تعداد نشریات | 26 |
| تعداد شماره‌ها | 447 |
| تعداد مقالات | 4,557 |
| تعداد مشاهده مقاله | 5,380,003 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,580,072 |
خوانشی نو از ماهیت نقش‌مایه شبه‌انسان‌شاخدار بر روی برخی آثار مفرغی لرستان با دیدگاه ساختار گرایانه | ||
| مجله مطالعات ایرانی | ||
| دوره 23، شماره 45، تیر 1403، صفحه 161-183 اصل مقاله (1.04 M) | ||
| نوع مقاله: علمی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/jis.2024.22385.2549 | ||
| نویسندگان | ||
| عباس مترجم* ؛ محمدحسن سالک اکبری | ||
| گروه باستان‌شناسی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران | ||
| چکیده | ||
| آثار مفرغی لرستان برای اولین بار از سال 1928 میلادی در بازارهای عتیقه به علاقه‌مندان و پژوهشگران معرفی گردید که از غرب ایران بدست آمده‌بودند. تاریخ‌گذاری‌های مختلفی در ارتباط با این اشیاء صورت گرفته؛ اما در مجموع محققان این اشیاء را به اواخر هزارة دوم تا اوائل هزارة اول قبل از میلاد نسبت داد‌ه‌اند. این اشیاء به دلیل شمایل‌نگاری‌های منحصربه‌فرد زینت‌بخش بسیاری از موزه‌های دنیا هستند. یکی از جالب‌ترین نقش‌مایه‌های اجرا شده بر روی این آثار نقش‌مایه «شبه‌انسان شاخدار» است. گروهی از پژوهشگران این نقش‌مایه را مربوط به خدای «سروش» دانسته و برخی دیگر از این موجود به عنوان «گیلگمش» یاد کرده‌اند و برخی نیز بر این باوراند که این نقش‌مایه روایت‌گر «ارباب حیوانات» است. تمامی این نظریات مبتنی بر تک یافته‌هایی، بدون ارتباط جامع با تمامی مفرغ‌هایی هستند که این نقش‌مایه بر روی آن‌ها اجرا شده‌است. لذا به منظور دست‌یابی به یک تعریف جامع از نقش‌مایه «شبه انسان شاخدار» یک مجموعه 21 عددی از مفرغهای لرستان انتخاب و با بهره‌گیری از رویکرد ساختارگرایانه توصیف و منجر به شناسایی یک شخصیت ماورائی با جنسیتی نامشخص گردید. به منظور خوانش ماهیت این نقش‌مایه نیز با استفاده از نگاه ساختاری به موقعیت و ترکیب این نقش با نقوش پیرامونی و بهره‌گیری از تحلیل این ترکیب در گروه خاصی از سنجاق‌ها به روش ساختارگرایی سوسور شواهدی را ارائه کرده‌ایم که این شخصیت را می‌توان به عنوان خدای مردگان معرفی کرد که نشانه‌هایی از ارواح انسان‌های مرده-با جنسیت‌های زنانه و مردانه- را در اختیار گرفته است.و در هیبت این نقش‌مایه تجلی پیدا کرده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| مفرغهای شاخص لرستان؛ نقش‌مایه شبه‌انسان شاخدار؛ ساختارگرایی؛ خدای جهان زیرین | ||
| مراجع | ||
|
اورلت، برونو(1392) عصر آهن اولیه در پشتکوه لرستان، ترجمۀ دکتر کمال‌الدین نیکنامی و دکتر امیر ساعد موچشی تهران: سمت.
اسمیت، جرج، (1383) افسانۀ گیلگمش ؛ کهن‌ترین حماسۀ بشری، ترجمه به آلمانی گئورگ بورکهارت، ترجمه به فارسی داوود منشی‌زاده، تهران: اختران.
پرادا، ادیت، (1383)، هنر ایران باستان(تمدنهای پیش از اسلام)، ترجمۀ دکتر یوسف مجیدزاده، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
پیاژه، ژان، (1384) ساختارگرایی، ترجمۀ رضا علی‌اکبرپور، تهران: کتابخانه و مرکز اسناد پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
رنفرو، کالین، بان، پل، (1390) مفاهیم بنیادی در باستان‌شناسی، ترجمۀ اکبر پورفرج و سمیّه عدیلی، تهران: نشر سمیرا.
سالک اکبری، محمدحسن، هژبری نوبری، رضا، افهمی، رضا، (1398)، «نشانه‌شناسی نقوش سرسنجاق‌های عصرآهن زاگرس مرکزی»، پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران(باستان‌نامه)، سال نهم، شمارۀ 23. ص71-90
کالمایر، پیتر، (1376) مفرغهای قابل تاریخگذاری لرستان و کرمانشاه، ترجمۀ محمد عاصمی، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.
کرتیس، جان، (1387) ایران باستان به روایت موزۀ بریتانیا، ترجمۀ آذر بصیر، تهران: امیرکبیر.
گدار،آندره، (1377)، هنر ایران(با تجدید نظر)، ترجمۀ دکتر بهروز حبیبی، تهران: مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، چاپ سوم.
گیرشمن، رومان، (1390)، هنر ایران در دوران ماد و هخامنشی، ترجمۀ عیسی بهنام، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
مجیدزاده،یوسف، (1379) تاریخ و تمدن بین‌النهرین: تاریخ فرهنگی-اجتماعی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی، جلد2.
ملازاده، کاظم، سالک اکبری، محمدحسن، (1398)، «سنجاق‌های میله‌ای عصرآهن ایران و کاربردهای آن»، دانش‌های بومی ایران، سال ششم، شمارۀ 11. ص49-74
موری، پی. ار. اس، (1379)، زیرخاکیهای مفرغی قدیم ایران، ترجمۀ علی داراب بیگی، کرمانشاه: انتشارات کرمانشاه.
منصورزاده، یوسف، (1397) «بررسی نقش گیلگمش بر هنر مفرغ‌کاری لرستان»، نامۀ هنرهای تجسمی و کاربردی، سال یازدهم، شمارۀ 21. ص 85-100
واندنبرگ،لویی، (1375) مفرغهای لرستان، ترجمۀ یحیی شهیدی، در سیّد فرید قاسمی(ویراستار)، مجموعه مقالات مفرغ لرستان(ص ص52-86) خرّم آباد: پیغام.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 138 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 131 |
||