
تعداد نشریات | 26 |
تعداد شمارهها | 447 |
تعداد مقالات | 4,557 |
تعداد مشاهده مقاله | 5,380,005 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,580,078 |
طومار نقالی شاهنامه هفت لشکر بستر بازتاب فرهنگ اسلامی. | ||
مجله مطالعات ایرانی | ||
دوره 23، شماره 46، دی 1403، صفحه 527-547 اصل مقاله (857 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/jis.2024.21266.2465 | ||
نویسندگان | ||
منصور نیک پناه1؛ جلال الدین گرگیچ2 | ||
1دانشیار زبان و ادبیات فارسی مجتمع آموزش عالی سراوان، سراوان، ایران | ||
2دانشجوی ارشد/دانشگاه فردوسی | ||
چکیده | ||
زمینه/هدف: طومارهای نقالی شکلی مکتوب از روایات حماسی عامیانۀ قوم ایرانی هستند؛ روایاتی که عمدتاً در عصر صفویه و قاجار به کتابت درآمدهاند، اما اصل روایات مربوط به پیش از اسلام است. با وجود آنکه این روایات مربوط به چنین برههای از زمان هستند، کاتبان، بخش قابل توجهی از فرهنگ اسلامی را وارد این روایات کردهاند. روش/رویکرد: نگارندگان این جستار، فرهنگ اسلامی موجود در طومار نقالی موسوم به شاهنامۀ هفت لشکر را استخراج و دستهبندی کردهاند. علت انتخاب این متن جامع بودن آن در بیان روایات متعدد حماسی و نیز برجستگی آن در متأثر بودن از مضامین اسلامی است. یافتهها/نتایج: یافتههای پژوهش نشان میدهد فرهنگ اسلامی در این طومار به چند وجه تجلی یافته است: ایجاد ارتباط بین این روایات با روایات پیامبران، وجود عبارات عربی-اسلامی در سخن شخصیتهای روایات، وجود اندیشههای اسلامیِ شیعی در این روایات و مسلمان بودن/ شدن برخی از شخصیتهای روایات. بر مبنای این بررسی روشن شد روایتگر، ایرانیانِ پیش از اسلام را مسلمان و لشکر آنان را لشکر اسلام تلقی نموده است. شخصیتهای ایرانی گسترشدهندۀ دین اسلام هستند و در مبارزات خود دشمنان را به اسلام فرامیخوانند و نیز بسیاری از دیوان در نبرد با ایرانیان، به اسلام میگروند. شخصیتهای داستانها همواره به یاد خدا هستند و تضرع و زاری به درگاه او را از یاد نمیبرند. روایتگر و نقال این طومار، روایاتی را که مربوط به ادوار پیشاسلامی هستند، در بستری اسلامی تئوریزه کرده و رنگوبویی اسلامی به آنها بخشیده است. | ||
کلیدواژهها | ||
طومار نقالی؛ هفت لشکر؛ اسلامآوردن دیوان؛ اندیشههای شیعی | ||
مراجع | ||
آیدنلو، سجاد (1395). «معرفی یک طومار نقالی کهن به زبان ترکی». آینۀ میراث، 15(60)، صص149-129.
آیدنلو، سجاد (1388). «مقدمهای بر نقالی در ایران». گوهر گویا، سال سوم، ش چهارم(پیاپی 12)، صص 35- 64.
آیدنلو، سجاد (1390). «ویژگیهای روایات و طومارهای نقالی». بوستان ادب، سال سوم، ش اول (پیاپی 7)،صص28-1.
ابن خلدون، عبدالرحمن (1362). مقدمۀ ابن خلدون. ترجمۀ محمد پروین گنابادی، تهران: علمی-فرهنگی.
ارژنگی، کامران (1397).«نگاهی انتقادی به شیوۀ تصحیح طومارهای نقالی شاهنامه». ایراننامگ، سال 3، ش 4،صص 107-147.
اسدی طوسی، ابونصر علی بن احمد (1354). گرشاسبنامه. به اهتمام حبیب یغمایی، چ دوم، تهران: کتابخانۀ طهوری.
اصغری طرقی، مژگان، (1391). «جنبههای حماسی و ویژگیهای سبکی خاوراننامۀ ابن حسام خوسفی». تاریخ ادبیات، ش 72، صص 50- 17.
اصفهانی، راغب (1420 ق). محاضرات الأدباء و محاورات الشعراء و البلغاء. ج1، بیروت: شرکة دارألارقم بن ابیالأرقم.
ایرانی، اکبر (1389). «دربارۀ علینامه». ضمیمۀ آینۀ میراث، ش 20، صص 70- 57.
باستانی پاریزی، محمدابراهیم (1355). از پاریس تا پاریز. چ دوم، تهران: مؤسسۀ انتشارات امیرکبیر.
پرویزی، رسول (1347). «گم گشتن انگشتری و بر باد رفتن ملک سلیمان». وحید، ش 61، صص 88- 83.
ترکمان، اسکندر بیک (1364). عالمآرای عباسی. ج 1، تهران: نشر طلوع.
خمینی، روحالله (1357). کشفالاسرار. قم: آزادی.
خوسفی، ابن حسام (1381)، خاوراننامه(به انضمام نگارهها و تذهیبهای فرهاد نقاش)، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
دهخدا، علی اکبر (1377). لغتنامه. ج10، زیر نظر محمد معین و سیدجعفر شهیدی،چ دوم، تهران: مؤسسۀ انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
رزمجو، حسین (1388). قلمرو ادبیات حماسی ایران. ج 1، چ دوم، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
سپهری، محمد، (1385). تمدن اسلامی در عصر امویان. تهران: نورالثقلین.
شاهنامۀ هفت لشکر (1400). مقدمه، تصحیح و توضیحات محمد جعفری و زهرا محمدحسنی، تهران: خاموش.
شریعتی، علی (1350). تشیّع علوی و تشیّع صفوی. تهران: سازمان انتشارات حسینیّۀ ارشاد.
شفیعی کدکنی، محمدرضا، (1392). زبان شعر در نثر صوفیه. چ پنجم، تهران: سخن.
شهری، جعفر (1371). طهران قدیم. ج 1، تهران: معین.
صفا، ذبیحالله (1333). حماسهسرایی در ایران. تهران: مؤسسۀ مطبوعاتی امیرکبیر.-طومار نقالی شاهنامه، (1391). مقدمه، ویرایش و توضیحات سجاد آیدنلو، تهران: بهنگار.
فتوحی، محمود، (1395). سبکشناسی، نظریهها. رویکردها و روشها، چ سوم، تهران: سخن.
قائمی، فرزاد، (1393آ). «ارتباط نمایۀ نبرد با دیوان در اساطیر ایران و باور به خدایان شاخدار در فرهنگ های بومی (و آزمون وارگی این نبرد در مسیر فردیت قهرمان)». جستارهای ادبی، سال چهل و هشتم، ش 188، صص 164-141.
قائمی، فرزاد (1393ب). «بررسی متنشناختی جایگاه سلیمان(ع) در روند تکوین حماسههای ایرانی». متنشناسی ادب فارسی، دورۀ جدید، ش 4(پیاپی 24)، صص 117- 136.
کتاب گرشاسپ، (1401). به کوشش فرزاد قائمی و جلالالدین گرگیج، تهران: سخن.
لوکاس، هنری استیون (1387). تاریخ تمدن. ترجمۀ عبدالحسین آذرنگ، چ هفتم، تهران: سخن.
مجلسی، محمدباقر بن محمد تقی، (1403 ق). بحار الأنوار. تصحیح و تحقیق جمعی از محققان، چ دوم، ج 58، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
محجوب، محمدجعفر (1386). ادبیات عامیانۀ ایران. به کوشش حسن ذوالفقاری، چ دوم، تهران: چشمه.
مطهری، مرتضی (1380). پانزده گفتار. تهران: صدرا.
مقدمی، محمدتقی، (1392). سنت و مدرنیته. تهران: انتشارات مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
هفت لشکر (طومار جامع نقالان از کیومرث تا بهمن)، (1398). تصحیح و توضیح مهران افشاری و مهدی مداینی، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار.
یاحقی، محمدجعفر، (1386). فرهنگ اساطیر و داستانوارهها در ادبیات فارسی. تهران: فرهنگ معاصر. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 120 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 255 |